Merkez Bankası'ndan para uyarıları

Merkez Bankası, Yeni Türk Lirası'ndan Türk Lirası'na ge?iş öncesi, bir bilgilendirme kitap?ığı hazırladı.

Kitap?ıkta, dolaşımdaki banknot kalitesini artırmak i?in vatandaşların banknot kullanımda dikkat etmeleri gereken hususlara yer verildi. Buna göre, banknot kullanımında özen göstermemiz gereken unsurlar şöyle:

-Banknotların yıpratılmaması i?in gerekli dikkat ve özen gösterilmeli.
-Banknotların üzerine yazı yazılmamalı, buruşturulmamalı, yırtılmamalı ve delinmemeli.
-Banknot işleme sistemlerinin ?alışmalarının olumsuz yönde etkilenmemesi i?in yırtılmış banknotlar, bantla yapıştırılmamalı.
-Cüzdan kullanma alışkanlığı edinilmeli.
-Vatandaşlar, ellerine ge?en eskimiş ve yıpranmış banknotları Merkez Bankası şubeleri veya bankacılık sistemi aracılığıyla değiştirmeli.

ESKİMİŞ BANKNOTLAR NASIL YENİLENECEK?

Eskimiş ve yıpranmış banknotların nerede ve nasıl değiştirileceğinin de anlatıldığı kitap?ığa göre, yazıları okunmayacak şekilde kirlenmiş, yıkanmış, boyanmış, yanmış, yırtılmış veya diğer sebeplerle eskiyip, yıpranmış değeri belirlenebilen tam banknotlar ile yüzeyindeki eksiklik yüzde 50'den az olan banknotlar, yazılı değeri üzerinden başa baş olarak, tek par?adan ibaret olmak kaydıyla yüzeyindeki eksiklik yüzde 50 olan banknotlar ise yazılı değerinin yarısı üzerinden yenileriyle değiştirilebilecek.

Yüzeyinin yarısından fazlası eksik olan banknotlarda ise değiştirme yapılmayacak.

Eskimiş, yıpranmış veya kısmen fiziki par?a kaybına uğramış banknotların Merkez Bankası, Ziraat Bankası ya da diğer bankaların şubeleri aracılığıyla değiştirilmesi mümkün bulunuyor.

Sahte bir banknot ele ge?irildiğinde paranın nereden ve kimden alındığı belirtilerek, en yakın kolluk kuvvetine (Emniyet veya Jandarma birimleri) bildirilecek.

TL'Lİ SİSTEM NASIL İŞLEYECEK?

Türk Lirası'na nasıl ge?ileceğinin soru-cevap şeklinde anlatıldığı Bilgilendirme Kitap?ığında a?ıklığa kavuşturulan diğer bazı hususlar da şöyle:

"-Türk Lirası banknot ve madeni paralar 1 Ocak 2009 tarihinde tedavüle ?ıkarılacak.
-Halen kullanılan paraların ge?erlilik süresi: Yeni Türk Lirası banknot ve madeni paralar, 2009 yılı sonuna kadar ge?erli olacak. 2009 boyunca YTL ve TL banknotlar ile madeni paralar birlikte tedavül edilecek.
-Neden 1 yıllık birlikte dolaşım öngörüldü? Vatandaşların halen kullanılan banknot ve madeni paraları, diledikleri zaman ve rahatlıkla yeni paralarla değiştirebilmesi i?in 1 yıllık birlikte dolaşım kararı alındı. Dolayısıyla vatandaşlarımızın bu değişim i?in acele etmelerine gerek yok. Para değişimi, işlemlerin doğal akışı i?inde ger?ekleşecek.
-Para değişimi nasıl olacak? Birlikte tedavül döneminde (2009 yılı boyunca) tüm banka şubeleri, kasalarında Türk Lirası banknot ve madeni para olması durumunda değişim yapacak. Ancak, Yeni Türk Lirası banknotlar, 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren 10 yıl, madeni paralar ise 1 yıl boyunca (zaman aşımı süresince) Merkez Bankası ve Ziraat Bankası şubelerinde değiştirilebilecek.
-TL'nin uluslararası para kodu: Uluslararası para kodu değişmeyecek. TRY 949 2 olarak kullanılmaya devam edecek.
-Merkez Bankası gösterge niteliğindeki döviz ve efektif kurlarının ilanında değişiklik olacak mı? TL'ye ge?işle birlikte döviz ve efektif kurlarının gösteriliş bi?imi veya değerinde herhangi bir değişiklik söz konusu olmayacak. Yalnızca para biriminin ismi değişecek.
-TL ile birlikte menkul kıymetlerin nominal değerleri değişecek mi? TL'ye ge?iş, menkul kıymetlerin (Hazine bonosu, devlet tahvili, yatırım fonu, hisse senedi) nominal değerlerini etkilemeyecek.

HUKUKİ ARAÇLARIN DURUMU

-1 Ocak 2009 öncesi TL, 1 Ocak 2009 tarihinden sonra YTL olarak düzenlenen hukuki ara?ların durumu ne olacak? 1 Ocak 2009 tarihinden önce Yeni Türk Lirası ile aynı değer öl?üsünde (aynı tutarda) Türk lirası olarak düzenlenen hukuki ara?lar ge?erli kabul edilecek.
Aynı şekilde 1 Ocak 2009 tarihinden sonra Yeni Türk Lirası olarak düzenlenen hukuki ara?lar ge?erli olup, aynı değer öl?üsünde Türk Lirası olarak işlem görecek.
-Hukuki ara?larda 1 Ocak 2005 tarihinden önce kullanılan 6 sıfırlı TL ile 1 Ocak 2009 tarihinden sonra kullanılacak TL'ler arasında karışıklık olacak mı? Normal koşullar altında karışıklık beklenmiyor. Hukuki ara?ların düzenlenme tarihi veya kuruşlu ifadelere yer verilip, verilmemesi ayırt edici göstergeler arasında sayılıyor.
Adalet Bakanlığı ve Merkez Bankasının görüşleri ?er?evesinde bir hukuki ara?ta yer alan TL kaydının 1 Ocak 2005 tarihinden öncesine mi, yoksa 1 Ocak 2009 tarihinden sonrasına mı ilişkin olduğu konusunda işlemin temelindeki hukuki ilişki araştırılarak, başka bir delil bulunmadığı takdirde değer öl?üsündeki aşırı farklılık hayatın olağan akışına uygun olup olmama hususları değerlendirilerek, yargı organlarınca giderilecek.

S?ZLEŞMELER VE BANKA HESAPLARI

-YTL üzerinden düzenlenmiş sözleşmeler ge?erliliğini koruyacak mı? YTL olarak düzenlenen sözleşmeler, aynı değer öl?üsünde TL olarak işlem görecek. Bu sözleşmelerin 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren TL'ye dönüştürülmesi zorunlu olmayacak. Mevcut sözleşmeler, ge?erliliğini koruyacak. Bununla birlikte 1 Ocak 2009 tarihinden sonraki sözleşmelerin TL üzerinden düzenlenmesi bekleniyor.
-Banka hesapları ne olacak? 1 Ocak 2009 tarihi itibariyle YTL üzerinden düzenlenen tüm hesaplar, tutarda herhangi bir değişiklik olmaksızın doğrudan TL'ye dönüştürülecek. Mevduat hesap cüzdanları veya hesap numaraları değişmeyecek.
Bununla birlikte 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren yeni yapılacak işlemler TL bazında kaydedilecek.
-ATM'ler: 1 yıllık ge?iş döneminde otomatik para ?ekme makinelerinde (ATM) hem YTL, hem de TL banknot bulunabilecek.
Para yatırmalı ATM'lere de 2009 yılı boyunca YTL ve TL banknot yatırılabilecek. Ancak 1 Ocak 2010'dan itibaren sadece TL banknotlar kullanılacak.
Nakit ödemeler ister YTL, ister TL banknotla yapılsın, 1 Ocak 2009'dan itibaren kayıtlar TL üzerinden tutulacak.
ATM'lerden TL ?ekebilmek i?in makineler TL'ye uyumlu hale getirilecek. Dönüşüm işlemi de 1 Ocak 2009'a kadar ger?ekleştirilecek.

ESKİ ÇEK DEFTERLERİ KULLANILABİLECEK

-Çekler nasıl işlem görecek? Keşide tarihi 1 Ocak 2009 öncesi ve sonrası olan ve aynı değer öl?üsünde YTL ya da TL olarak düzenlenen bir ?ek, 1 Ocak 2009 tarihinden önce ibraz edilirse, TL henüz tedavülde olmadığından YTL olarak işlem görecek. 1 Ocak 2009 tarihinden sonra ibraz edilirse TL olarak işleme alınacak.
Ayrıca YTL üzerinden basılan eski ?ek karneleri, 1 Ocak 2009 tarihinden sonra da YTL ibaresinin keşideci tarafından TL olarak düzeltilip, paraflanması suretiyle kullanılabilecek.
-Vergi beyannamelerinde durum: 2008 yılı vergilendirme dönemine ait olsa da, 1 Ocak 2009 tarihinden sonra verilecek (KDV, muhtasar, ge?ici vergi, gelir ve kurumlar vergisi) beyannameler TL ve Kuruş olarak düzenlenecek.
Muhasebe kayıtları da yine TL olarak tutulacak.
Maliye Bakanlığınca özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler ise 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle ge?ici mizan ?ıkartarak, mizanda yeralan hesaplardaki para birimini TL ve Kuruş olarak düzeltecekler ve 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren de muhasebe kayıtlarını TL ve Kuruş olarak yapacaklar.

ÇİFTE ETİKET KULLANILABİLECEK

-Yazarkasalarda işlem yok: ?deme kaydedici cihaz (yazarkasa) fişi üzerinde para birimi yeralmıyor. Bu nedenle yazarkasa cihazları üzerinde para dönüşümü ile ilgili bir işlem yapılmayacak.
-Etiket, tarife ve fiyat listeleri nasıl düzenlenecek? 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren mal ve hizmet bedellerini gösteren etiket, tarife ve fiyat listelerinde fiyatların sadece Türk Lirası veya kısaca TL ya da Kuruş veya kısaca Kr olarak gösterilmesi yeterli olacak. Fiyatların YTL ve Yeni Kuruş şeklinde gösterildiği mevcut etiket, tarife ve fiyat listeleri de, 2009 yılı i?erisinde kullanılabilecek.
Ancak, 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren fiyatların TL veya Kuruş şeklinde gösterilmesi gerekecek."