Mavi kartlılar nasıl emekli olacak -1-
Güncelleme Tarihi:
SOSYAL güvenlik uzmanı avukat Alpaslan Küçükdağ ile Avrupalı Türkler'in sosyal güvenlikte yaşadıkları sorunları, mahkeme yoluyla elde ettikleri hakları ve emsal kararları konuştuk. Küçükdağ, Türk Yargıtayı’nın borçlanma konusunda Mavi Kartlıların lehinde verdiği bir çok karara rağmen, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun bunları herkese uygulamadığını söylüyor.
Avrupalı Türk emeklinin, sosyal güvenlik sistemine yük olduğu inancının bu engeli ortaya çıkardığını belirten Küçükdağ, şöyle dedi: YARIN: DAVA NASIL iLERLiYOR?
“Oysa bu doğru değil. Mayıs 2008’de yürürlüğe giren 5510 sayılı son kanuni değişiklikten sonra, Avrupalı Türk de, aynı Türkiye’dekiler gibi aynı miktarda prim yatırıyor, hatta bunu toplu şekilde ödüyor. Üstelik, burada yaşamaya devam eden Euro Türk emeklisi, Türkiye’deki sağlık hizmetlerinden yararlanmadığı için maddi yük de oluşturmuyor. Ancak sağlık hizmetlerinden faydalanıyormuş gibi aylıklarından sağlık sigortası primi kesiliyor. Dolaysıyla SGK’ya yük burası değil. Ama Avrupalı Türk sahipsiz olduğu için SGK’nın ancak buradakilere gücü yetiyor diye düşünüyorum.” Avukat Alpaslan Küçükdağ, Mavi Kartlıların borçlanma hakkıyla ilgili sorularımızı şöyle yanıtladı:
TÜRK vatandaşlığından çıkıp Mavi Kart (eski adı Pembe Kart) sahibi olan bir kişi, mevcut yasalara göre yurtdışı borçlanması yaparak emekli olabilir mi?
Hayır. Şu anki uygulama ve sosyal güvenlik mevzuatlarına göre mavi veya eski adıyla pembe kart sahipleri borçlanma yapamıyor. Mavi Kartlı olarak, borçlanma başvurusunda bulunduğunuzda, 3201 sayılı kanununun birinci maddesine göre, Türk vatandaşı olmanız gerekiyor. Siz eğer Alman vatandaşı iseniz, “Borçlanma talebiniz uygun görülmemiştir” denilerek Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından başvurunuz reddediliyor.
Borçlanma talebi reddedilen Mavi Kart sahiplerine ne zaman dava açmayı önerirsiniz?
Borçlanma talebi reddedilenlerin, dava açmadan önce şunu çok iyi tespit etmeleri gerekiyor; Türk vatandaşlığından çıkmadan önceki borçlanmaya esas alınan sürelerin sizi emekli yapmaya yeter mi yetmez mi? Örneğin 19 yaşında olup da 18 yaşından sonraki bir yıllık süre için dava açmak isteyenlere, bundan vazgeçmelerini öneriyorum. Çünkü bu bir yılın hiçbir getirisi yoktur. Dolaysıyla dava açmak için Türk vatandaşı olarak geçen en az 10 yıllık bir süre olmalı. Türkiye’de hiçbir hizmeti olmayanlar 5510 sayılı kanuna göre, yurtdışındaki sürelerini ancak Bağ-Kur’a yani 4-B’ye göre borçlanabileceğinden, kadın veya erkek fark etmiyor, emeklilik için en az 15 yıllık (5 bin 400 gün) süre aranır. Eğer Türk vatandaşı olarak geçen süre, şart koşulan 15 yıllık süreyi yakalıyorsa veya buna az bir süre kalıyorsa, dava yoluna gitmekte fayda var. Ama emekli olmak için aranan süreye çok uzaksanız veya dava yoluyla ancak 1 veya 2 yıllık süre kazanılacaksa, o zaman dava açmaya değmez. Dava yoluyla en az 10 yıl süre kazanabilecek olan bir kişi, ilerde Türkiye’ye gittiğinde, Mavi Kart sahibi olarak çalışma hakkına sahip olduğundan, bir beş yıl daha sigortaya tabi bir işte çalışırsa, yine 15 yıl üzerinden emeklilik hakkı kazanabilir.
Dava nerede, kime karşı ve nasıl açılacak? Avukat tutmak şart mı?
Bu davalar Türkiye’de iş mahkemelerinde, borçlanma başvuru talebini reddeden SGK aleyhinde açılacak. Bu genelde, borçlanma başvurusunun yapıldığı ildeki SGK olabileceği gibi SGK Genel Müdürlüğü’nün bulunduğu Ankara’daki 19 iş mahkemesinden biri de olabilir. Çünkü bizim mevzuata göre, şube başvuruyu reddetse bile Genel Müdürlük sorumlu olduğu için genel müdürlüğün aleyhinde Ankara’da dava açılabilir. Dava açmak için avukat tutmak şart değil. Ancak davanın takibi için, konuyu bilen uzman bir avukatın olmasında fayda var. Çünkü neticede bu çok teknik bir davadır, duruşmaları var, hazırlıkları var. Yurtdışından sınırlı bir süre için Türkiye’ye gelip de tatilde davayı açsanız bile, duruşmalara katılmak gerekiyor. Bunun için de bu konuları bilen bir avukata vekaletname verilmesinde yarar var.
Avukatlık ücreti ne kadar? Hukuk sigortası, avukatlık ve dava masraflarını karşılar mı?
Bu davalar için standart bir avukatlık ücreti yok. Çünkü her avukat her dava için kendine göre bir fiyat tarifesi uygular. Piyasada kim ne kadar fiyat aldığını bilmiyorum. Ancak genel olarak bu tür davaların maliyeti, gerek avukatlık masrafı gerekse mahkeme ve yazışma masrafları olsun, ortalama bin ile 2 bin Euro arasında bir meblağ tutar. Emekli olmak isteyen kişinin çok varlıklı olmadığından hareketle, biz en düşük fiyat tarifesi uyguladığımızı hatta taksit gibi ödeme kolaylıkları da sağladığımızı söyleyebilirim.
Dava için ne gerekiyor? Bunun için bizzat Türkiye’ye gitmek gerekiyor mu?
Hayır dava açmak için kişinin Türkiye’ye gelmesine gerek yok. Davacı, kadınsa, borçlanılmak istenen sürelerde Almanya’da ikamet edildiğini gösteren bir ikamet belgesi (Meldebescheinigung), çalışan bir kişi ise hizmet cetveli (Versicherungsverlauf), Mavi Kart’ın fotokopisini ve konsolosluktan alacakları noter tasdikli vekaletname istiyoruz. Bunun dışında evraklar istemiyoruz. Kalan nüfusla ilgili evrakları zaten Türkiye’deki ilgili nüfus müdürlüklerinden alıyoruz. Kurumda bir dosya varsa bunları da mahkemeye getirttiriyoruz.
Şube başvuruyu reddetse bile Genel Müdürlük sorumlu olduğu için genel müdürlüğün aleyhinde Ankara’da dava açılabilir. Dava açmak için avukat tutmak şart değil.