Marmara fay hattını Türk robotlar gözetleyecek

SUTA Başkanı Erkan Ayral, Avrupa Deniz Tabanı Gözlemi Projesi'nin (EMSO) Avrupa denizlerinin 12 noktasında nisan ayında başlayacağını belirtti. Erkan Ayral, "Marmara Denizi'nde Eskihisar'dan Tekirdağ Şarköy a?ıklarına kadar uzanan 60 kilometrelik fay hattında metan gazları, su ısı sıcaklığı, su sirkülasyonu ve gaz basıncını öl?ecek robotları yapmak i?in İT? Maden Fakültesi işbirliğiyle geliştirdiğimiz projede, Türkiye'de ilk kez deprem hareketleri öncesinde bilimsel ?alışmayı sualtında yapacağız. Robotların fay hattındaki hareketliği ve buna bağlı değişiklikleri uydular aracılığıyla İstanbul'da kurulacak merkezlere günün 24 saati iletmeleri sonucu depreme hazırlıksız yakalanmamayı ama?lıyoruz" dedi.

Nisan ayında başlatılacak ve dört yıl sürecek olan EMSO Avrupa Deniz Tabanı Gözlemi Projesi'nde Avrupa denizlerinde oluşturulacak 12 sualtı gözlem istasyonundan birinin Marmara'ya kurulmasına karar verildi. Sualtına kurulacak gözlem istasyonların ?alışmalarını yönlendirecek robotların Eskihisar a?ıklarından batıya doğru 60 kilometre uzaklıktaki Şarköy a?ıklarına kadar uzanan ve 1300 metre derinlikte bulunan İstanbul i?in en önemli olan fay hattında kurulacağı belirtildi.

Çalışmaları İT? Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü'yle birlikte yürüteceklerini belirten SUTA Başkanı Erkan Ayral yaklaşık 2 milyon dolara malolacak proje i?in gerekli hazırlıkların tamamlandığını ve şu ana kadar ilk kez bir Türk yapımı robot ve cihazların deprem araştırmasında kullanılacağını belirterek şunları söyledi:

"Yıllardır Fransız ve İtalyan bilim adamları ve deniz altılarından destek alarak yapılan ve ?ok pahalıya malolan ?alışmalar ilk kez enstitümüz tarafından üretilen cihazlarla ve uzun süreli olarak yapılacak. SUTA olarak şimdiye kadar 20'ye yakın denizaltı ve robot yaparak gerek Deniz Kuvvetleri'nde gerekse Kültür ve Turizm Bakanlığı sualtı projelerinde kullandık. Şimdi de yapacağımız robotlar ve gözlem istasyonlarını fay hattına yerleştirmek suretiyle, sürekli gaz ve su ?ıkışlarını, gaz ve sudaki ısı değişikliğini, mikro depremselliği sürekli inceleyecek, günün 24 saati fay hattındaki hareketliliği uydular aracılığıyla merkeze ileteceğiz. Deniz altındaki istasyonlar üzerlerindeki sensörler, fay boyunca akıntı, yoğunluk, sıcaklık, gaz ve ?ıkışlarıyla hareketliliği hassas bir şekilde öl?ecek. Böylelikle depremle ilgili nerelerde hareketlilik var ve hangi aralıklarla ne zaman oluşuyor, bunları da belirleme olanağı bulacağız. Bu istasyonlar depremin önceden tahminine yönelik ?alışmalara ?ok ciddi katkılar sağlayacak. Fay hattında yaşanacak gaz ve su ?ıkışlarındaki değişikliği anında saptayacağız, bilimadamlarının değerlendirmesine sunacağız."

PROJE ÇOK ?NEMLİ

İT? Maden Mühendisliği bölümüyle irtibata ge?ildiğini belirten SUTA Kurucusu ve Yönetim Kurulu ?yesi İskender Arıoba, Bölüm Başkanı Prof. Dr. Namık Çağatay, İstanbul Belediye Başkanı Kadir Topbaş ve TUBİTAK'la yaptıkları görüşmelerde bu projenin biran önce hayata ge?irilmesine karar verdiklerini a?ıkladı. AB ülkeleriyle nisan ayında aynı anda Marmara Denizi'nde başlatacakları projeyle, İstanbul'da 10 dakika veya 40 yıl sonra meydana gelecek bir depremde yıkılması muhtemel 1 milyon 700 bin binanın yol acacağı can kaybını en aza indirmeye ?alışacaklarını belirten Prof. Dr. Namık Çağatay, "EMSO projesinin hayata ge?irilmesi İstanbul ve Türkiye i?in büyük önem taşıyor" dedi.

MARMARA FAY HATTINA YAKIN TAKİP

İT? Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği bölümü Genel Jeoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof.Dr. Namık Çağatay da kurulacak sualtı gözlem istasyonlarının özellikle fay hattı etrafındaki deprem, denizaltı kütle hareketleri, tsunami, küresel değişim, deniz tabanı ekosistemleri ve akışkan sistemlerin dinamiğinin araştırılacağını belirterek şöyle konuştu:

"İlk kez yapacağımız sualtı ?alışmalarının ardından Marmara'da sürekli izlenebilir istasyonlar kuracağız. Metan ?ıkışındaki değişimler, faydaki mikrosismik değişikleri yakından inceleme fırsatı bulacağız. Marmara fay hattında oluşan kü?ük depremlerle öl?ülen parametreler arasında ilişki kurmaya ?alışacağız. Yeni kuracağımız gözlem istasyonlarıyla uzun süreli gözlemler yapma fırsatı bulacağız."