Mankenlerin soyu tükendi mi?

DENİZ PULAŞ
Mesleğin içi boşaltıldı
Ben geçen Fashion Week’de Ayşe Deniz’in koleksiyonu için podyuma çıktım. Kulisteki kızların hepsi anlamsız anlamsız yüzüme bakıyorlardı, sonradan anladım birinin Anya, diğerinin Vanya olduğunu… Bu hallere Türk testil sektöründeki sıkıntı yüzünden geldik. Bu mesleğin içi boşaltıldı. 90’ların başlarında gazetelerle beraber verilen dergilerde kızlar memelerini açıp “Arzum Onan olmak istiyorum” demeçleri verirlerdi. Günümüzde hâlâ direnenler var. Mesela bir Bilge Kara var, 20 yıldır sessiz sedasız mankenlik yapıyor. Tanıyan bile yok maalesef. Muhafazakâr firmalar bile defile yapmıyor artık. Şu anda yapılan defilelerde en az bütçe mankene ayrılıyor. Maalesef sömürülen hep modeller oluyor. Evet çok güzel bir meslek ama sonuçta soğuk füzyonla uğraşmadığımız için biraz küçümseniyor sanki.

BEGÜM ÖZBEK
Sorumlu dünya markaları
Türk tekstili dünya markalarının Türkiye’ye giriş yapmasıyla büyük darbe aldı. 90’lardan günümüze ayakta kalabilen markalar bir elin parmaklarını geçmez. Bu durum tabii mankenlik piyasasını da etkiledi çünkü dünya markaları zaten isimleri bilindiği için defile yapmıyor. Ben mankenlik ve fotomodelliği çok severek yaptım ve hâlâ özel ve güzel işler olursa severek yapıyorum.

SABAHAT DOĞANYILMAZ
Her şey bu kadar kötü giderken bu sektör nasıl ayakta kalsın?
Mankenlik sektörünün bitme nedeni yerli tekstilde yaşanan kriz. Mango ve Zara’nın gelişiyle bizim markalarımız kapanmaz yaralar aldı. Bunun bir uzantısı olarak mankenler daha çok para kazanabilecekleri oyunculuk ve sunuculuk işine kaydı. Ben hiç düşünmedim. Çünkü her zaman mesleğimi sevdim, manken olmaktan mutluydum. Bir de Türkiye’de sosyal ve ekonomik her şey bu kadar kötüye giderken gemiden ilk atılanın mankenlik olması doğal değil mi?

EYŞAN ÖZHİM
Şimdiki kızlar bir neslin son örnekleri
Bir günde beş defileye gittiğim zamanları biliyorum. Şimdiki mankenler yılda 15 defileye bile gidemiyorlar. En temel nedeni ekonomik kriz. 2000’den sonra markalar defile yapmaya son verdi, birçoğu katalog da çekmiyor artık. Bizim sayımız da oldukça fazlaydı. Şimdiki kızlar bir neslin son örnekleri gibi çok azlar. Önlerinde örnek olacak bir nesil de yok yani… Yarışmadan çıkıp dizilerde kullanılıp, kenara atılan ablaları var. Magazin dünyası kendilerini sömürüyor, onlarsa oyuncu oldum zannediyor. Kendilerinden öncekilerin kalıcı olmadığını görmüyorlar mı? Bunun yerine yurtdışında bir modellik ajansına kaydolsalar hayatları çok daha iyi yönde ilerleyebilir.

ESİN MORALIOĞLU
Arz-talep meselesi
Aslında 90’lar hem dünyada hem Türkiye’de moda sektörünün en parıldayan dönemleriydi. Top model anlayışının kabul görmesi o döneme rastlar. İTKİB’in yurtdışı etkinlikleri, yurtiçi-yurtdışı defile ve katalog çekimlerinin yoğun olması sayesinde neredeyse haftanın yedi günü çalışıyorduk. Ayrıca televizyon kanallarının yeni oluşumları bugünkü kadar yüksek bütçeli dizilere olanak sağlamıyordu. Başta ajanslar olmak üzere modellerini moda sektörüyle ilgili işlere yönlendiriyordu. Şimdi mankenlik ajanslarının çoğu dizi ve film sektörüne oyuncu organize eden ajanslara dönüştü. Dolayısıyla mankenlerin sonunun gelmesi doğaldır. Neden arz ve talep meselesi.

CEYLAN SANER
Patronlar olayın kuralını bozdu
Bizim zamanımız başkaydı, çünkü her şey başkaydı. Ajansı, medyası, firması, ekonomisi... Ben üç günde 30 işe gittiğimi bilirim. Ama patronlar olayın kuralını değiştirdi. Kıyafeti nasıl taşıdığının pek önemi kalmadı... Farklı gündem malzemelerinin peşine düştüler. Artık mankenlikten para kazanılmıyor.

SEMA ŞİMŞEK
Muhafazakârlaşmayla ilgisi yok
Biz çok şanslı bir dönem yaşadık. Vakko, Beymen, Derishow gibi markaların iz bırakan defilelerinde podyuma çıktık. Son yıllarda Türk moda sektörü ciddi bir krizde. Bunu defilelerde kareograf olarak çalışan, arkadaş defilelerinde tamamen hatır için mankenlik yapan biri olarak söylüyorum ki ortada ne pasta var ne pay. Yeni manken yetişmemesinin Türkiye’de muhafazakârlaşmayla bir ilgisi yok. 15 yıl önce tesettür defilesine çıkmam için 4 bin TL teklif edildi, kabul etmedim ama şimdi o firmalar da defile yapmıyor. Bir diğer sorun da yeni nesildeki disiplin sorunu. Bana diyorlar ki ajans kur. 22 yıllık meslek hayatında bir kere bile işe geç kalmamış bir insan bu disiplinsiz gençlerle nasıl uğraşır? Biz aile gibiydik. En çok para kazandığımız Vakko defileleri öncesinde nasıl keyiflenirdik, koreografiyi hatasız yapmak için kuliste hatim indirirdik, parlak yıldızlardık o zaman!

AYLİN ARASIL
Birlik olamadık birbirimizi yedik
1985’te 15 yaşımda Başak Gürsoy ajansla mankenliğe başladığımda hocalarım Nergis Kumbasar, Sibel Savacı ve tabii Başak Gürsoy Türkiye’de mankenlik mesleğinin adını oturtmaya, önyargıları kırmaya çalışıyorlardı. Ajanslar artmaya başlamıştı. Meslek gittikçe talep görüyordu. Firmalar zincir mağazalaşma yolundaydı. Yılda iki kere defile yapmak dışında, merkez binalarında toptancılara ekspozisyon diye tabir edilen tanıtımlar yapıyorlardı. Biz o zamanlar günde en az üç ekspozisyona çıkardık. 90’larda Rus manken furyası başladı. Bizden çok daha ucuza, çok daha cüretkâr çalışıyorlardı. Barlarda iç çamaşırı defilelerine çıkıyorlar diye eleştiriliyorlardı. Oysa birileri de iç çamaşırı giymeliydi ama bu keşke meslek ucuzlatılmadan yapılsaydı. O yıllarda kaliteyi düşürmeden, haklı kazanç ve yaptırım gücü adına dernekleşme olsaydı belki bugünkü sona gelinmezdi. Suç tamamen bizlerin, birlik olamadık aksine birbirimizi yedik. Misal bir manken derneği yok. Bir de eğri oturup doğru konuşalım vücutları iyi, bakımlı çok az model var Türkiye’de. Yüksek paralar talep ediyor ve kapris yapıp, itiraz ediyorlar. ? Sibel ARNA