Makedonya çorba parasını keşfetmiş

Sıla yolu güzergahında Bulgaristan’a alternatif olan Makedonya, Türk ve AB vatandaşlarından vize istemiyor. Ancak dikkat, Makedonya, AB kimlik kartlarını seyahat belgesi olarak tanımıyor. Geçerli pasaport istiyor. Pasaportlarda en az 3 aylık daha geçerlilik süresi aranıyor. Sıla yolu dizimizde her gün hatırlatıyoruz: Sakın süresi geçmiş pasaport, eksik belge ya da kimlik kartıyla seyahat etmeyin! Makedonya sınırından geri çevrilirsiniz. Girişte sınır polisi, pasaportları, aracın ruhsatı ve yeşil sigorta kartını, araç başkasına aitse, vekaleti kontrol ediyor.

ÇORBA PARASI
Makedon sınır polisleri çorba parasını keşfetmiş görünüyor. Makedon yetkililer ise Türk yolcuların sınırda polise pasaportu verirken, içine para koyduklarından şikayetçiler. Başkent Üsküp’te görüştüğümüz İçişleri Bakanlığı yetkilileri rüşvet vermenin de almak kadar ağır cezaya tabi olduğunu hatırlattı. Makedon Sınır Güvenliği Genel Müdürü Stojche Choulevski “pasaportun arasına para koymasınlar, çorba parası isteyen görevliyi hemen şikayet etsinler” dedi. Biz Makedonya’ya Sıristan sınırındaki Tabanovce sınır kapısından girdik. Girişte bizden çorba parası istenmedi. Ancak çıkışta Yunanistan sınırındaki Bogorodica sınır kapısında gişede pasaport kontrolü yapan sınır polisi, biraz çekinerek ve yavaş sesle “çorba parasi” dedi. Biz oralı olmayınca, pasaportlarımızı verdi ve sınırdan sorunsuz geçtik.

GÜMRÜKTE DURUN
Pasaport kontrolünün ardından gümrük kontrolü geliyor. Burada Stop levhası var. Görevli memur bazen bilinçli olarak bir meslektaşıyla sohbet ediyor ve gelen yolcuya hiç bakmıyormuş gibi yapıyor. Bunu sakın geç işareti olarak algılayıp devam etmeyin. Gümrük polisi geç işareti verinceye kadar levhanın önünde bekleyin. Aksi takdirde geri çağırıyor ve bagajı kontrol ediyor. Sınırdan geçen araçların hangilerinin aranacağı konusunda bir kriter yok.

KÜFÜR ETMEYİN
Makedonya sınır kapılarında Makedon Türkler de görevli olarak çalışıyor ve onlar iyi Türkçe konuşuyor. Öteki sınır polisleri de biraz Türkçe biliyor. Sakın, nasıl olsa Türkçe bilmiyorlar deyip sınırda memura küfür etmeyin. Gümrük polisinin araçtaki eşyaları kontrol etmek istemesi halinde karşı gelmeyin. Gayet sakin bagajınızı açın. Gümrük memurları sizin davranışınıza göre hareket ediyor. Karşı gelenin eşyasını didik didik arıyor. Üsküp Büyükelçiliğimiz geçtiğimiz yıllarda araçlarının aranmasına itiraz eden Türk yolcularla sınır ve gümrük polisi arasında fiziksel ve sözlü saldırılara varan sorunlar yaşandığına dikkat çekti. Sınırda sorun yaşanması veya rüşvet istenmesi halinde, Makedonya Gümrük Bakanlığı’nın ücretsiz şikayet hattı olan +389 2 197 numaralı telefonunu arayıp şikayetlerinizi iletebilirsiniz. Ayrıca şikayetlerinizi Üsküp Büyükelçiliğimize bildirmek de yerinde olacaktır. Büyükelçilik bu şikayetleri Makedonya tarafına iletiyor.

PARA BOZDURUN
Tabanovce sınır kapısında pasaport ve gümrük kontrolünden hemen sonra sol tarafta derme çatma bir banka var. Burda aracınızı park ederek, para bozdurmakta fayda var. Makedonya para birimi Denar (MKD). 1 Euro yaklaşık 61 Denar. Sınırdaki derme çatma dükkanların önünde yolculardan para dilenen çok sayıda dilenci çocuk geziyor. Gerçi zararsızlar, ama aracınızın cam ve kapılarını açık bırakmayın. Araç camının önüne çanta ya da cüzdan koyarak, hırsızlığa davet çıkarmayın.

ÜSKÜP SELANİK
Makedonya Yunanistan güzergahı sıla yolunu 272 km, yaklaşık 4 saat uzatıyor. Makedonya’nın Sırbistan sınırındaki Tabanovce sınır kapısından Yunanistan sınırındaki Bogorodica sınır kapısına kadar yol yaklaşık 244 km. Bunun 216 km’si otoban, 28 km’si ise tek şeritli yol. Otoyolda Atina Selanik istikametini takip etmek gerekiyor. Veles (Köprülü), Negotino, Demir Kapija (Demir Kapı), Gevgelija (Gevgeli) yönü izlenerek Bogorodica sınır kapısına varılıyor.

KAYALARA DİKKAT
Makedonya’da otoyollar bakımlı ve geniş. Yunanistan sınırındaki Bogorodica sınır kapısına 28 km kala otoban bitiyor. Ancak dağlık bölgeye girince, çok dikkat etmek gerekiyor. Burada yollar virajlı ve önlem alınmış olmasına rağmen yer yer otoyola yuvarlanmış kaya ve taş parçaları bulunuyor. Bu nedenle gündüz yolculuk etmek, otoyolun kayalık tarafında değil, ikinci şeritte seyretmek ve hız sınırına uymak faydalı.

OTOYOL ÜCRETİ
Makedonya’da otoyol ücreti çok cüzi ve gişeye girişte ödeniyor. Gişelere girerken ücret Denar ve Euro karşılığı levhalarda yazıyor. En fazla otoban ücreti 60 Denar veya 1 Euro. En az otoyol ücreti 30 Denar veya 50 Cent. Otoban ücreti Euro olarak da ödenebiliyor. Ancak Cent alınmıyor ve üzeri de Cent olarak ödenmiyor. Bu nedenle bir miktar para bozdurmak yararlı. Euro olarak ödemek isteyenlerin yanında 1 Euro ve 50 Cent bozuk para bulundurmasında fayda var. Otoyollar belediyeye ait olduğu için her belediye kendi otoban ücretini kendisi alıyor. Tabanovce sınır kapısından Üsküp’e kadar yol ücreti 50 Denar veya 1 Euro. Üsküp yol ayrımına gelindiğinde, Atina istikametini takip etmek gerekiyor. Makedonya’da 8 yerde otoban ücreti ödeniyor, toplam otoban ücreti 350 Denar, yaklaşık 6 Euro tutuyor.

HIZA DİKKAT
Trafik polisinin rüşvet tuzağına düşmemek için hız sınırına ve trafik kurallarına uymak gerekiyor. Özellikle yaz aylarında kontroller arttırılıyor. Makedonya’ya girer girmez hemen farlarınızı açmayı unutmayın. Farlar gündüz de yanmak zorunda. Aksi takdirde cezası 3 bin Denar, 45 Euro. Güvenlik kemeri takmamanın cezası 20 Euro, direksiyonda cep telefonuyla konuşmanın cezası 45 Euro, alkollü araç kullanmanın cezası 250 ile 650 Euro arasında. Otobanda hız sınırı 120 km. Hız sınırında 10 km tolerans tanınıyor. Ancak hız sınırını 30 ile 50 km arasında aşmanın cezası 45 Euro, bunun üzerinde aşmanın cezası ise 300 Euro. Polis para tahsil edemez. Sürücü cezayı Denar olarak banka veya postaneye yatırıp makbuzunu polise gösterdikten sonra belgesini alıp yola devam edebiliyor. Eğer geceye denk gelirse, sürücünün sabah banka ya da postanenin açılmasını beklemesi gerekiyor. Sürücü trafik kazası durumunda mahkemeye çıkarılıyor. Ölümcül kazalarda cezalar en az 3 yıldan başlıyor.”

HIZLI GİTMEYİN
Başkent Üsküp’te görüştüğümüz Trafik Dairesi Başkanı Kuzman Damcevski, “hızlı ve yorgun araç kullanmayın” çağrısında bulundu ve Makedonya’da trafik kazalarında yabancı sürücülerin payının yüksek olduğuna dikkat çekti. Sınır polisi Başkanı Stojche Chouleyski ise Türk vatandaşlarının sınırda pasaportun arasına 5 veya 10 Euro koymalarından şikayet etti ve “Pasaportun içine para koymasınlar. Rüşvet vermek de suç” dedi.

10 BİN EURO SINIR
Gümrük Dairesi yetkilileri Gjorgi Naumovski ve Goran Georgiev, 120 bin Denar’a tekabül eden 10 bin Euro üzeri paranın gümrükte beyan edilmesi gerektiğini vurguladı. İki yetkili gümrük mevzuatına göre her yolcunun bir karton sigara, bir litre alkol, 2 litre şarap, 50 ml parfüm hakkı bulunduğunu kaydetti.

İTİRAZ ETMEYİN
Üsküp Büyükelçimiz Gürol Sökmensüer, vatandaşların sınırda veya otoyolda polisle tartışmaya girmemelerini, sınır polisinin aracı kontrol etmek istemesi halinde itiraz etmemelerini tavsiye etti. Büyükelçi Gürol Sökmensüer, ayrıca vatandaşlara “pasaport sürelerini kontrol etmeden yola çıkmayın! Süresi bitmiş veya bitmeye az kalmış olan pasaportları yeniletin” çağrısında bulundu ve güzel, mutlu bir tatil geçirmelerini diledi.

BENZİN FİYATLARI
Benzin 95: 76.50 Denar
Super 98: 78 Denar
Diesel: 66.50 Denar
Euro Diesel: 67.50 Denar

VARDAR OVASI
2 milyon nüfuslu Makedonya Balkanlar’da Osmanlı mirasının en belirgin olduğu ülke. Vardar Ovası üzerinde kurulu başkent Üsküp Osmanlı mirasının en güzel örnekleri olan tarihi camiler, hanlar ve mimari eserlerle dolu. Vali konağı, eski telgrafhanesi Osmanlı eseri. Başkent Üsküp’te ibadete açık 20 cami var. 2 milyon nüfuslu Makedonya çok kültürlü ve etnik bir ülke. Halkın yüzde 65’i Hıristiyan Ortodoks, geri kalanı Müslüman. Türk şirketleri de burada aktif. Ulaştırma, bankacılık, ticaret ve inşaat sektöründe Türk şirketleri mevcut. Ayrıca Üsküp’te Türk kolejleri ve üniversitesi var.

ÖNEMLİ TELEFONLAR
T.C. Üsküp Büyükelçiliği
Slavey Planina-B
1000 Üsküp
Telefon: 00389 2 311 32 70

Polis: 192
İlkyardım: 194
Gümrük şikayet: 197
Makedonya Otomobil Kulübü (AMCM): 00389 23 181 181
Çekici: 196
Yol şikayet: 199

MAKEDONCA SÖZLÜK
Türkçe okunuşuyla

Dobar den: İyi günler
Dogledanye: Hoşçakalın
Blagodaram: Teşekkürler
Somun: Ekmek
Pomagay: İmdat
İma povreden: yaralı var
Voda: Su
Kafe: Kahve
Kolku pari: Ne kadar?
Meso: Et
Govedsko meso: sığır eti
Yağneşko meso: Kuzu eti
Pleşko meso: Piliç eti