Kü?ük esnafa vergi kalkıyor

Belge almayan ?ift?ilere kamu desteğini engelleyen düzenlemeyle kü?ük esnaf da, 50 YTL har? ödeyerek edineceği esnaf belgesi karşılığında vergiden istisna tutuluyor.

Taslak, taksicilerin de aralarında bulunduğu meslek grupları i?in 6 aylık asgari ücretten az olmamak kaydıyla her işkolu ve bölge i?in ayrı ayrı yıllık kazan? tespitini de öngörüyor.

Vergi Konseyi koordinatörlüğünde Konsey, Gelir İdaresi Başkanlığı ve Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü uzmanlarınca hazırlanarak Maliye Bakanlığına sunulan Gelir Vergisi Kanun Taslağı üzerindeki ?alışmalar yoğun şekilde devam ediyor.

Maliye Bakanlığı bürokratlarınca madde madde yeniden ele alınarak düzenlenen Taslağın bayramdan sonra Maliye Bakanı Kemal Unakıtan ile yapılacak değerlendirmeler neticesinde son şeklini alması bekleniyor.

GELİRE YENİ TANIM

83 maddeden oluşan Taslakla getirilen bazı düzenlemeler şu şekilde belirleniyor:

-Gelire yeni tanım: Gelir, "bir ger?ek kişinin bir takvim yılı i?inde elde ettiği girişim kazan?ları, ücretler, sermaye kazan?ları ve diğer kazan?ların safi tutarı" olarak tanımlanıyor. Yeni düzenlemede, ticari, zirai ve serbest meslek kazan?larıyla arızi kazan?lar, "girişim kazan?ları" adı altında toplanıyor.

"Kiralama gelirleri, menkul sermaye gelirleri ve elden ?ıkarma kazan?ları", "sermaye kazancı" olarak değerlendiriliyor. Karşılıksız edinimler ile kazan? sayılan harcama fazlalığı da diğer kazan?ları oluşturuyor.

-Elden ?ıkarma kazancı: Anonim şirket hisseleri, menkul kıymet ara?ları ve ortaklık payları ile kentsel rantlar, "elden ?ıkarma kazancı" şeklinde değerlendiriliyor. Kentsel rantların vergilendirilmesindeki 5 yıllık süre 10 yıla ?ıkacak. Bu sürede birinci yıl rant gelirinin yüzde 90'u, ikinci yıl 80'i, ü?üncü yıl 70'i, dördüncü yıl 60'ı, beşinci yıl 50'si, altıncı yıl 40'ı, yedinci yıl 30'u, sekizinci yıl 20'si, dokuzuncu yıl da 10'u vergiye tabi tutulacak.

-Karşılıksız edinimler: Veraset yoluyla edinilenler hari? olmak üzere, herhangi bir suretle karşılıksız olarak edinilen paraların ve sair kıymetlerin 1.000 YTL'ye kadar olan kısmının yüzde 50'si, 1.001 ile 5.000 YTL arasındaki kısmın yüzde 60'ı, 5.001 YTL ve üzerindeki kısmının da yüzde 70'i hak sahibi yönünden, edinimin ger?ekleştiği takvim yılında elde edilmiş kazan? sayılacak.

-?zel inşaat işleri: Başkasının arsası üzerine taşınmaz inşa etme faaliyeti, taahhüt niteliği bulunsun ya da bulunmasın, ticari kazan? hükümlerine tabi olacak. Kendi arsası üzerinde inşaat yapan ya da yaptıranların (kat karşılığı dahil) bu inşaat faaliyetinden doğan kazan?ları, inşaat faaliyetinin arsa sahibinin teşebbüs olduğu bir ticari işletme bünyesinde ger?ekleştirilmesi halinde de kazan?lar, ticari kazan sayılacak.

-Ulaştırma işlerinde matrah: Dar mükellefiyete tabi olanların Türkiye ile yabancı memleketler arasında yaptıkları ulaştırma işlerinden elde edilen kazan?, hasılata ortalama emsal oranların uygulanması suretiyle hesaplanacak. Ortalama emsal oranı, Türkiye'de sürekli ya da ge?ici olarak ?alışan bütün mükellefler i?in kara taşımacılığında yüzde 12, deniz taşımacılığında yüzde 15, hava taşımacılığında yüzde 5 olarak uygulanacak.

ORANLAR KONUSUNDA ÇALIŞMA YAPILACAK

-Gelir vergisinde oran sayısı 4'den 3'e inecek. Halen yüzde 15, 20, 27 ve 35 olarak uygulanan oranlar da yüzde 10, 20 ve 25 olarak düzenlenecek. Dilimler de 7 bin 500 YTL, 20 bin YTL ve 40 bin YTL olarak sıralanacak.
Buna göre, gelir vergisine tabi girişim kazan?ları ve ücretlere isabet eden vergi matrahının 7.500 YTL'ye kadar olan kısmından yüzde 10 gelir vergisi alınacak.

20 bin YTL'nin ilk 7.500 YTL'si i?in 750 YTL, fazlası i?in yüzde 20 vergi olacak. 40 bin YTL'nin 20 bin YTL'si 3.250 YTL, üstü yüzde 25 oranında vergilendirilecek.

Ancak oran konusu Maliye Bakanlığında yeniden ele alınıyor. Bakanlıktan bir üst düzey yetkili, Maliye Bakanı Unakıtan'ın oran indirimine sıcak baktığını belirterek, şu değerlendirmede bulundu:

"Taslakta önerilen tarifeyi masaya koyacağız. Biz de alternatifli ?alışma yapıyoruz. Her bir alternatifin getirisini ve götürüsünü hesaplayacağız. Daha sonra da bunları Bakanımızın ve hükümetin önüne koyacağız. Nihai karar burada verilecek. Ancak, oran indiriminin yürürlük tarihi de ayrıca değerlendirilecek. Dünyadaki küresel krizin bizi nasıl etkileyeceğini de dikkate alarak bu konuda bir karar verilecek. Yeni Gelir Vergisi Kanunu 1 Ocak 2009'de yürürlüğe girse bile yeni oranların uygulanması 1 Ocak 2010'a da bırakılabilir."

-?cretlilerin asgari ge?im indirimi, yeni sistemde de aynen yer alacak.

FUTBOLCULAR SERBEST MESLEK ERBABI OLACAK

-Sporcular da serbest meslek erbabı sayılacak. Hakemlere yapılan ödemeler ise ücret olarak değerlendirilecek.

-Kü?ük esnafa istisna: Bir iş yeri a?maksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya tüketiciye iş yapmak kaydıyla, halla?, kalaycı, lehimci, ?ilingir, boyacı, berber, nalbant, fotoğraf?ı, odun ve kömür kırıcısı, badanacı, ?amaşır yıkayıcısı ve hamal gibi kimselerin veya kü?ük tamirat ve tadilat işleriyle uğraşan kü?ük sanat erbabının bu işlerinden elde ettikleri kazan?lar gelir vergisinden istisna olacak.

Aynı şekilde dışarıdan iş?i almamak şartıyla, oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, ?arşaf, halı, kilim, dokuma mamulleri, örgü, dantel işleri, süpürge, paspas, fır?a, sepet, yapma ?i?ek ve turistik eşyayı dükkan a?maksızın satanlar ile pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve temizlik maddelerini satanlar ve sabit iş yerlerinin önünde sergi a?mak suretiyle o iş yerlerinde satışı yapılan türden malları satanlar da bu kapsamda değerlendirilecek.

Gezici piyango bayileri, PTT acenteliğiyle uğraşanlar ve hurdacılar da gelir vergisi istisnasından yararlanacak.

Esnaf istisnasını düzenleyen maddede "Bu maddede yer alan istisnaların, kü?ük esnaf belgesi karşılığında ödenecek har?lar ve kesinti yoluyla alınan vergilere etkisi yoktur" denildi.

Maliye Bakanlığının düşündüğü sisteme göre, istisna kapsamına giren kü?ük esnaf, her yılın ocak ayında vergi dairesine giderek, 50 YTL karşılığında istisnaya ilişkin kü?ük esnaf belgesini alacak. Temmuzda yeniden vergi dairesine gidilerek, belge onaylatılacak. Temmuzda da har? alınıp alınmayacağı, ?alışmalar sonucunda netleşecek.

BELGE ALMAYAN ÇİFTÇİLER, DESTEKLERDEN YARARLANAMAYACAK

-Zirai kazancın basit usulde tespiti: Defter tutmak zorunda olup olmadıklarına bakılmaksızın, ?ift?i niteliğini haiz ger?ek kişilerin elde ettikleri zirai kazan?lar, hasılatları üzerinden vergi kesintisi yapılmak suretiyle vergilendirilecek.

-Vergi kanunlarına göre defter tutmakla yükümlü oldukları halde defter tutmayan ya da Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belge alma, verme, saklama ve ibraz yükümlülüklerine uymayan ya da ?ift?i kayıt sistemine kaydolmayan ?ift?iler, ?eşitli kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen avans, kredi, sübvansiyon, prim gibi ayni ve nakdi destek unsurlarından yararlanamayacak.

Bu hükmün uygulanmasına ilişkin usuller, ilgili kuruluşların görüşleri de alınarak Maliye Bakanlığınca belirlenecek.

-Çift?ilerde defter tutma: Tarımsal iş ortaklıkları ve tarımsal üretim ortaklıkları bilan?o esasına göre defter tutmaya ve ortakları bünyesinde vergilendirilecek kazan?ları bu bölümdeki esaslara göre tespit edecek.

Ger?ek usulde vergilenip vergilendirilmediğine bakılmaksızın, yıllık alımları 100 bin YTL'yi veya yıllık satışları 140 bin YTL'yi aşan ?ift?i niteliğini haiz ger?ek kişiler, işletme hesabı esasına göre, bu hadlerin 2 katını aşanlar ise bilan?o esasına göre defter tutacak. Çift?iler, diledikleri takdirde, işletme hesabı yerine bilan?o esasına göre defter tutmaya isteyebilecek.

BASİT USUL

-Aşağıda sayılan kişilerin ticari kazan?ları, basit usulde tespit olunacak.
.Kendi işinde bilfiil ?alışan veya bulunanlar,
.İşyeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamı büyükşehir belediye sınırları i?inde 4 bin YTL'yi, diğer yerlerde 3 bin YTL'yi aşmayanlar,
-Ticari, zirai veya mesleki faaliyetler dolayısıyla ger?ek usulde gelir vergisi mükellefi olmayanlar,
-İlk madde ve yardımcı malzeme verilerek yaptırılan üretim veya imalatlar i?in ödenen hizmet bedelleri de dahil olmak üzere, satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanlar i?in yıllık alım tutarı 60 bin YTL'yi ya da yıllık satış tutarı 90 bin YTL'yi, bunların dışındaki işlerle uğraşanlar i?in gayri iş hasılatı 40 bin YTL'yi, söz konusu işlerin birlikte yapılması halinde ise yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamı 120 bin YTL'yi aşmayanlar.

TAKSİCİLER İÇİN YILLIK KAZANÇ TESPİTİ

-Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının yetkilendireceği 2 temsilciyle ilgili meslek odasından 2 temsilcinin katılımıyla oluşturulacak komisyonlar, bölgeler ve iş kolları itibarıyla asgari ücretin 6 aylık tutarından az olmamak üzere, basit usule tabi mükellefler i?in yıllık kazan? tutarı belirleyecek. Bu şekilde tespit edilecek safi kazan? tutarı, hi?bir bölge veya iş kolu i?in yıllık asgari ücretin 4 katını ge?emeyecek.

Maliye Bakanlığı, safi kazan? tespitini öncelikle taksiciler i?in düşünüyor. Taslaktaki düzenleme aynen kanunlaştığı takdirde, komisyonlar, günümüzde uygulanmakta olan asgari ücrete göre en az 3 bin 832,2 YTL, en fazla da 30 bin 657,6 YTL safi kazan? belirleyecek.

KİRA GELİRLERİ

-Gayrimenkul sermaye iradı kalkacak ve yerine kiralama gelirleri gelecek. Gayrimenkul kiralarının yanı sıra, dalyanlar, mucitleri tarafından kiraya verilen ihtira beratları, telif hakları, taşınmazlardan ayrı kiraya verilen eklentiler ile her türlü tesisatı, demirbaş eşyası ve döşemeleri gibi unsurlardan elde edilen gelirler de, kiralama geliri olarak nitelenecek.

-Konut olarak kiraya verilen taşınmazlardan bir takvim yılı i?inde elde edilen kiralama gelirlerinin safi tutarının 2 bin 500 YTL'lik kısmı gelir vergisinden müstesna edilecek. İstisna tutarının üzerinde gelir elde edilip beyan edilmemesi ya da eksik beyan halinde, istisnadan yararlanılamayacak.