Kaçakçılıkta İstanbul-Münih hattı

Avusturya’da A 13 numaralı Brenner otobanı üzerinde Türk plakalı bir yolcu otobüsünü durduran gümrük polisleri valiz ve naylon torbalar içinde saklanmış antik çağa ait heykel, cam vazo, keramik, takı, gözyaşı şişesi ve sikkelerden oluşan 316 adet tarihi eser yakaladı. Tarihi eserlerin paha biçilmez büyük arkeolojik öneme sahip olduğu belirlendi. Bu eserler içinde İsa’dan önce 2 bin yılına ait mermer esere değer biçilemediği vurgulandı.

Yakalanan tarihi eserlerin Türkiye’den kaçak kazılarla çıkarıldığı saptandı. Ancak tarihi eserleri kaçak olarak getirenler sırra kadem bastı. Avusturya’nın Tirol bölgesi İnnsbruck Gümrük Polisinden alınan bilgiye göre kaçak eserler şöyle yakalandı: A 13 numaralı Brenner otobanı üzerinde şüpheli araçları kontrol eden Avusturya’nın Tirol bölgesi gümrük polisleri 20 Şubat 2005 tarihinde Türk plakalı bir yolcu otobüsünü durdurdu.

Gümrük polisi kaçak mal olup olmadığını araştırmak için otobüsün 3 sürücüsü ve 15 yolcusunun bavullarını açtırarak tek tek aradı. Otobüsün bagajında bir valiz ile iki plastik torbaya ise kimse sahip çıkmadı. Otobüs şoförleri bu bagajın Türkiye Yunanistan sınırında sahte pasaportlu oldukları için indirilen iki yolcuya ait olabileceğini söyledi.

Valiz açıldı

Gümrük polisleri bunun üzerine sahipsiz valizle iki plastik torbayı açtı. Sahipsiz valiz ve torbanın içinden antik döneme ait değer biçilmez yüzlerce tarihi eser çıktı. Yolcular ve otobüsün sürücüleri valizleri üstlenmediği için ifadeleri alındıktan sonra yollarına devam etmek üzere bırakıldı.

Tarihi eserlere el koyan İnnsbruck Gümrük Polisi yetkilisi Dieter Spiegel, otobüs sürücülerinin Türkiye Yunanistan sınırında indirilen ve valizin sahipleri olacak yolcuların isimlerini verdiğini, ancak bu şahısları bir türlü tespit edemediklerini söyledi.

Spiegel, bu isimde kişilerin otobüste yolculuk yapıp yapmadığı veya Türkiye sınırında gözaltına alınıp alınmadığı konusunun da karanlık olduğuna dikkat çekti. Gümrük yetkilisi Spiegel “İsim verdiler ama, bu kişilerin nerede olduğunu biz bir türlü tespit edemedik” dedi. Avusturya gümrük yetkilisi Türk plakalı otobüsün Yunanistan ve İtalya güzergahı üzerinden geldiğini ve Münih’e gitmekte olduğunu açıkladı.

Uzmanlar yeni geldi

Tarihi eserler 20 Şubatta yakalanmasına rağmen Türkiye ancak 6 ay sonra harekete geçti. Eserlerin Türkiye’ye ait olup olmadığını incelemek için Türkiye’den iki uzman gönderildi. 21 Ağustosta Türkiye’den İnnsbruck’a gelen iki Türk arkeolog 24 Ağustos tarihine kadar tarihi eserleri inceledi.

Türk arkeologlar tarihi eserlerin ikisi hariç hepsinin orijinal olduğunu ve Türkiye’nin çeşitli yerlerinden kaçak kazılarla çıkarıldığını saptadı.

İnnsbruck gümrük polisi yetkilisi Dieter Spiegel, eserlerin halen İnnsbruck gümrüğünde koruma altında tutulduğunu, şimdi Türk arkeologların bu eserlerin Türkiye’den çıkarıldığına dair bilirkişi raporunu yazılı olarak hazırlayıp kendilerine sunmasını bekleyeceklerini kaydetti. Spiegel, Türkiye’nin de bu eserleri geri istemesi halinde karşılıklı işbirliği çerçevesinde eserlerin Türkiye’ye iade edileceğini açıkladı.

İstanbul-Münih hattı

Almanya uluslararası tarihi eser kaçakçılığını önleme sözleşmesine imza atmadığı için Türk tarihi eser kaçakçıları Almanya’nın Münih kentini üs haline getirdi. Türkiye’den kaçırılan tarihi eserler Almanya’ya getirilerek burada aklanıyor. Tarih eser kaçakçılığında İstanbul Münih hattı genellikle şöyle işliyor: Türkiye’deki hazine avcıları kaçak kazılar veya müzelerden çalınan tarihi eserleri yine Türkiye’de çok iyi bilinen tarihi eser kaçakçılarına pazarlıyor.

Tarihi eser kaçakçıları bu eserleri aldıktan sonra kuryeler devreye giriyor. Kuryeler otobüs veya TIR’larla bu eserleri Almanya’ya getiriyor. Bazı durumlarda eserler valizler içinde sahipsiz olarak TIR ve otobüslere veriliyor. Kaçakçılar ise uçakla Münih’e geliyor. Bu eserler Almanya’nın Münih kentinde kuryelere, kuryeler de eserleri Münih’teki galerilere teslim ediyor.

Burada tarihi eserler bir aileye ait özel kolleksiyon olarak gösterilip sahte belgeler düzenleniyor ve böylece kaçak eserler müzayede için yasallaştırılıyor. İngiltere, ABD ve İsviçre’den gelen galeri sahipleri bu eserleri müzayedede satın alarak yurtdışına çıkarma imkanı buluyor. Müzayedede alındığına dair belge olduğu için bu eserler ABD, İsviçre ve İngiltere’ye resmi olarak giriş yapabiliyor.

Celal ÖZCAN / MÜNİH