İstisnaların devlete faturası 12 milyar YTL

Maliye Bakanlığı Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü, "vergi harcaması" olarak nitelenen vergideki istisna, muafiyet ve indirimler nedeniyle 2007'de oluşan vergi kayıplarına yönelik kapsamlı bir ?alışma yaptı.

Bu ?alışmada, öncelikle dünya uygulamaları tarandı. Dünyada ilk Vergi Harcaması Raporunun, 1959 yılında Almanya'da hazırlandığı, bunu 1968 yılında ABD'nin takip ettiği belirlendi. Daha sonra da İspanya, İngiltere, Kanada, Fransa ve Hollanda gibi OECD ülkelerinin bu raporları düzenlediği ve günümüzde OECD ülkelerinin tamamına yakınında yıllık Vergi Harcaması Raporu yayınlandığı ortaya kondu.

Çalışmada daha sonra vergi ve diğer kanunlarda yer alan vergi muafiyeti, istisna ve indirimleri ile benzeri uygulamalar, vergi harcaması veya standart vergi sisteminin bir par?ası olup olmadıkları yönünden incelemeye tabi tutuldu. Çalışmada Dünya Bankası uzmanlarından da faydalanıldı ve her bir kanun itibariyle vergi harcaması kapsamında değerlendirilen hükümleri i?eren listeler meydana getirildi.

630'U AŞKIN İSTİSNA D?ZENLEMESİ VAR

Bu ?alışmalar sonucunda da "Vergi Harcamaları Raporu" oluşturuldu. Raporda, ülkemizde vergi kanunlarında ?ok sayıda istisna, muafiyet ve indirim olduğu vurgulandı. Aynı şekilde vergi ile ilgisi bulunmadığı halde bir?ok kanunun, kendi amacına uygun olarak değişik vergi istisna, muafiyet ve indirimleri barındırdığı belirtildi.

Raporda, vergi istisnası, muafiyeti ve indirime yer veren kanun sayısı 151 olarak belirlendi. Bu kanunlarda da vergi harcaması olarak nitelenen 630'u aşkın düzenleme bulunduğu bildirildi.

Har?lar Kanunu 54 değişik istisna, muafiyet ve indirim ile vergi harcamasının en yoğun olduğu Kanun olurken, bunu 46 düzenleme ile Gelir Vergisi Kanunu, 45 düzenleme ile Petrol Kanunu, 41 düzenleme ile de Emlak Vergisi Kanunu izledi.

İstisna, muafiyet ve indirimlere yer veren diğer bazı kanunlar da şöyle sıralandı:
Emniyet Teşkilatı Kanunu, Köy Kanunu, Devlet Tiyatrosu Kuruluşu Hakkında Kanun, Posta Kanunu, Ateşli Silahlar ve Bı?aklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun, Türkiye İle ABD Arasındaki Vergi Muafiyetleri Anlaşmasının Tasdikine Dair Kanun, Er ve Erbaş Har?lıkları Kanunu, Se?imlerin Temel Hükümleri ve Se?men Kütükleri Hakkında Kanun, SSK Kanunu, Devlet Memurları Kanun, Gecekondu Kanunu, Deniz İş Kanunu, Kimlik Bildirme Kanunu, Siyasi Partiler Kanunu, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği Teşkilat Kanunu, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Karayolları Trafik Kanunu, Boğazi?i Kanunu, Gen?lik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu, İstanbul Kentinde Yapılacak Olimpiyat Oyunları Kanunu, Ahıska Türklerinin Türkiye'ye Kabulü ve İskanına Dair Kanun, Mera Kanunu, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Kanunu, Hayvan Islahı Kanunu, Elektrik Piyasası Kanunu, Türkiye Adalet Akademisi Kanunu, Bankacılık Kanunu.

B?TÇE AÇIĞINI KAPATACAK BİR KAYIP VAR

Raporda, vergi harcaması olarak tanımlanan vergi istisnası, muafiyetleri ve indirimlerinin devlete faturasının 11 milyar 952 milyon YTL olduğu hesaplandı. Bunun 7 milyar 108 milyon YTL'lik bölümünün de Gelir Vergisi Kanunda yer alan istisna, muafiyet ve indirimlerden kaynaklandığı belirlendi.

2007 büt?e a?ığının 13,8 milyar YTL olduğu göz önünde bulundurulduğunda, vergi harcamalarının neredeyse büt?e a?ığına yakın bir rakam oluşturduğu dikkati ?ekti.

Toplam vergi gelirlerinin yüzde 7,8'ini oluşturan vergi harcamalarının gayri safi milli hasılaya oranı da yüzde 1,9 olarak tespit edildi.

Rapora göre, vergi harcamaları, toplam gelir vergisi i?inde yüzde 21, kurumlar vergisi i?inde yüzde 26, KDV i?inde yüzde 0,8, ?TV i?inde de yüzde 0,5'lik bir pay oluşturdu.

İstisna, muafiyet ve indirimler sonucu oluşan kayıp, gelir vergisinde 7 milyar 707 milyon YTL'yi, kurumlar vergisinde 3 milyar 173 milyon YTL'yi, KDV'de 401,8 milyon YTL'yi, ?TV'de 199,6 milyon YTL'yi, diğer kanunlarda da 1 milyar 70 milyon YTL'yi aştı.

?CRETLERDEKİ İSTİSNANIN FATURASI B?Y?K

Gelir vergisinde ortaya ?ıkan kaybın, 5 milyar 291 milyon YTL'si ücretlerdeki istisnalar sonucu meydana geldi. Ticari ve zirai kazan?lardaki yatırım istisnası 216 milyon YTL, gayrimenkullerdeki istisna 358 milyon YTL, hizmet?ilerin, süt ninelerinin, dadıların, bah?ıvanların ve kapıcıların elde ettikleri ücretlerdeki istisna da 660 milyon YTL tutarında vergi harcaması doğurdu.

Yatırım indirimi istisnası da, kurumlar vergisinde 1 milyar 192 milyon YTL, gelir vergisinde ise 69 milyon YTL'lik kayba yol a?tı.

SONUÇ

Raporun sonu? bölümünde ülkemizde son zamanlarda vergi mevzuatının sadeleştirilmesi ?alışmalarına rağmen hala önemli miktarlarda vergi harcaması olduğu vurgulandı.

?zellikle vergi kanunları dışında bir?ok kanunda vergi harcaması niteliğindeki hükümlere yer verildiği, bunların da vergi sistemini bozduğu maliyet hesaplamasını gü?leştirdiği ve vergi idaresinin bilgisi dışında olması nedeniyle de uygulamayı zorlaştırdığı ifade edildi.