İşte Türkiye'de gelecek vaat eden sektörler

Eskişehir Osmangazi ?niversitesi Teknoloji Araştırma Merkezi (TEKAM) Müdürü Prof. Dr. Muammer Kaya, gelecek 10 yılda Türkiye'de önemli yere sahip olacak 15 sektör arasında 130 milyar dolarlık yatırım yapılması gereken enerji sektörünün başı ?ektiğini söyledi.

Perakende, lojistik, ?evre ve yeniden dönüşüm sektörlerinin yeni alanlar olarak ortaya ?ıktığını belirten Prof. Dr. Kaya, şöyle konuştu:
"Enerji sektörü hem dünyada hem de Türkiye'de katlanarak büyüyecek. Global ekonomide önümüzdeki 10 yılda yıllık yüzde 3-4 civarında bir büyüme olacağı varsayımına göre, enerji sektörü hem ülkemizde hem de dünyada büyüme ve refahı belirleyecek temel parametre olacaktır. Türkiye'nin önümüzdeki 10 yılına damgasını vuracak sektörler enerji, otomotiv, tekstil, telekomünikasyon-iletişim, bilişim sistemleri ve teknoloji, savunma ve hava teknolojileri, eğitim, perakende, elektronik, ?evre ve geri dönüşüm, güvenlik, danışmanlıktır. Bunlar Türkiye'de en ?ok yatırım ve istihdamın ger?ekleşeceği sektörlerdir."

"EKONOMİK KALKINMADA SIKIŞILAN NOKTALAR SAPTANDI"

Prof. Dr. Kaya, bu sektörler belirlenirken 2000'li yılların başından itibaren performansı yüksek, sürdürülebilir sektörlerin dikkate alındığını ifade ederek, "Belirlemede, ülkemizin, küreselleşen dünyada, Avrupa Birliği ve dünya ile entegrasyonu göz önüne alınarak, ekonomik kalkınmada sıkışılan noktalar saptandı" dedi.

Bu sıkıntıların aşılmasında dünyanın neler yaptığı ve hangi yollardan ge?tiğinin de izlendiğini anlatan Prof. Dr. Kaya, "Ayrıca ülkemizde işsizlik, özellikle üniversite mezunu işsizler göz önüne alınarak yoğun istihdam üretebilecek sektörler incelenmiştir" diye konuştu.

Prof. Dr. Kaya, "ortaya ?ıkan 15 sektör arasında ?evre ve geri dönüşüm sektörünün bugüne kadar hi? gündeme gelmediğini, geleceği ?ok parlak bir alan olduğunu" bildirerek, şöyle devam etti:
"Türkiye'de denetlemeye dayalı sektörlerin henüz yeterince gelişmemesinin nedenleri, ihtiya? duyulmadığı i?in yasal zemin oluşmaması ve ?evre kültürü ve bilincinin istenilen düzeyde oluşmamasıdır. Yeni gelişen sektörler ?er?evesinde üniversite tercihi yapılırken istihdam alanına göre tercih yapılmalı, ailenin veya dar sosyal ?evrelerin klişelerine uyulmamalıdır. ?niversite öğrencilerinin, se?tiği sektörde hangi dilleri bilmesi gerektiği ve hangi ülkeleri yakından takip etmesi gerektiğini araştırıp kendini yetiştirme sürecine girerse ?ok başarılı olacaktır."

Prof. Dr. Muammer Kaya, gelecek vaat eden 15 sektörü ve özelliklerini şöyle sıraladı:

GELECEK VAAT EDEN SEKT?RLER

- BİLİŞİM SİSTEMLERİ VE TEKNOLOJİ SEKT?R?: Türkiye'nin bundan sonraki bütün konsantrasyonu teknoloji, inovasyon ve yenilik?ilik üzerinde olacak. Çünkü, Ar-Ge ile başlayan süre?te, teknoloji gelişiyor, bu kalite ve verimlilik artışı olarak artan üretime yansıyor. Bu alanda nanoteknoloji, genetik ya da biyoteknoloji, yeni nesil nükleer yakıtlar ve teknolojileri; hidrojen ve yakıt pili teknolojileri ile süper-iletkenlerin üretimi öne ?ıkacak.

- EĞİTİM: Teknik eğitimden tarımdan gö?enlerin dönüştürülmesine kadar her alanda değişen ekonomi ve değişen rekabet, buna uygun üretim, Ar-Ge ve nitelikli insan gücü gerektiriyor. Sektörler ya kendi elemanlarını yetiştirecek ya da bu işi başkalarına yaptıracaklar, yani standartlarını koyup, siparişini verip satın alacak. Bu alanda mesleğe dönük eğitimin derinleşmesi bekleniyor. Hayat boyu sürekli eğitim (?alışmayanlar i?in), mesleki eğitim (ara elemanlar i?in) ve meslek i?i eğitim (?alışanların gelişmesi i?in), uzaktan eğitim (zaman ve mekandan bağımsız) önem kazanacaktır.

- ENERJİ ve DOĞAL KAYNAKLAR: Enerji sektörü hem dünyada hem de Türkiye'de katlanarak büyüyecek. ?lkemizde enerji tüketimi dünya ortalamasının iki katından fazla büyüyeceği tahmin edilmektedir. Global ekonomide önümüzdeki 10 yılda yıllık yüzde 3-4 civarında bir büyüme olacağı varsayımına göre, enerji sektörü büyüme ve refahı belirleyecek temel parametre olacak. Hesaplamalara göre, Türkiye'nin enerji sektöründeki a?ığını kapatması i?in tam 130 milyar dolarlık yatırım yapması gerekiyor. Bu, aynı zamanda büyük bir istihdam sahası anlamına da geliyor. Yerli madenler ve doğal kaynakların önemi anlaşılacak, özellikle enerji-hammadde-ürün üretiminde temiz, yenilenebilir yerli doğal kaynaklar geliştirilerek değerlendirilecektir. İthale dayalı fosil yakıtların önemi kısmen azalacak.

- OTOMOTİV: Son yılların Türkiye'de en rekabet?i ve en hızla yükselen sektörü olarak kabul ediliyor. İhracat 2006 yılına göre 2007'de yüzde 33,8 artarken, ithalattaki artış ise yüzde 8,7 düzeyinde kaldı. Yani Türkiye otomotivde dış ticaret fazlası vermiş oldu. Türkiye otomotiv sektöründe yakaladığı bu ivmeyi sürdürmek zorunda olduğundan, yatırımlara ve istihdama uzun vadede devam edecek. Ekonomik krizler nedeniyle kısa süreli duraksamalar olsa da uzun vadede bu sektör ülkemiz i?in lokomotif sektörlerden biri olmaya devam edecektir.

- TEKSTİL: Dünya pazarının yaklaşık ü?te ikisini Çin'in ele ge?irmesi, Türkiye'nin tekstil ve hazır giyim sektörlerinde ihracat hacmini fiziksel olarak azaltmış bulunuyor. Ancak, kalite, hız, dar alandaki özel taleplere cevap verebilme, esneklik, AB piyasalarına olan yakınlık gibi üstünlükleri sayesinde Türkiye, bu sektörde küresel aktör olma konumunu halen muhafaza ediyor. ?lkemizde tekstil sektörü döviz kurlarından kısa vadeli sorunlar yaşasa da uzun vadede büyük firmalar biraz sarsılsa da ayakta kalabilecek, fakat kü?ük firmalar sıkıntı ?ekebilecek.

- TELEKOM?NİKASYON: Sektör, 15 yıl i?inde yeni oyuncularla ciddi bir büyüme i?ine girecek. Büyük şirketler olduğu gibi, taşeron firmalar da gelişecek. Telekom sektöründe bugüne kadar ön planda olan daha ?ok GSM firmalarıydı ama önümüzdeki 15 yılda sektör daha farklı bir tablo ?izecek. Alternatif telekom operatörleri büyük atılım i?ine girecek. Telekominikasyon alanında ülkemizdeki yabancı firmalar Türk ?alışanlarını daha fazla oranda yurt dışındaki iş yerlerine ?alışmaya gönderecek.

- SAVUNMA ve HAVACILIK TEKNOLOJİLERİ: Savunma sektörünün dünyadaki yıllık bütünlüğü 1,3 trilyon dolar. Bunun yarısını tek başına ABD karşılıyor. Türkiye'nin Aselsan, Roketsan, Havelsan, Kale Savunma Sanayi gibi bazı şirketleri bu piyasadan pay almaya başladılar. Son yıllardaki atılım sayesinde Türkiye, silah sanayi ihtiya?larını yüzde 45 oranında i?eriden tedarik ediyor. U?ak, helikopter ve havacılık sanayine par?a üreten TEI, TAİ, Alp Havacılık gibi firmaların gelecekte önemli görevler yapacağı tahmin edilmekte.

- PERAKENDECİLİK: Sektördeki hareketlilik yeni a?ılacak alışveriş merkezleri ile daha büyük bir boyut kazanacak. Sektörde büyük oyuncuların yanı sıra kü?ük oyuncular da harekete ge?ecek. Perakende sektöründe yetişmiş insan sayısı ?ok az olduğu i?in ciddi transferler olacak, eğitim veren şirketlere ihtiya? duyulacak. Bazı illerde gereğinden fazla a?ılan alışveriş merkezlerinde sıkıntılar yaşanacak da olsa gelecekleri olduk?a parlak gözüküyor. Alışveriş merkezlerinde daha iyi yaşam alanları yaratanlar, promosyon yapanlar, topluma daha fazla ?ekici faaliyetlerde bulunan alışveriş merkezleri başarılı olacaklar. Gıda ürünleri mobilya, ev-bah?e, aydınlatma, banyo ve mutfak eşyaları sunan yapı marketler daha önem kazanacak.

- ELEKTRONİK: Elektronik sektörü perakendecilikte büyük bir yol alacak. Mağazacılık yapan firma sayısı gittik?e artacak, yurt dışı elektronik devlerinin Türkiye'ye olan ilgisi sürecek ve yatırımlar yapacaklar. Diğer bir dalga ise sektördeki birleşmeler ve evlilikler olacak.

- TAŞIMACILIK VE LOJİSTİK: Hem hava yolu taşımacılığı hem de lojistik alanında büyük bir patlama yaşanıyor. Bunu ülkemizde piyasa uyumlu reformların ve vergisel teşviklerin tetiklediği görülüyor. 17 milyar dolar civarında bir büyüklüğe sahip olan sektörün ilk dinlenme yeri 40 milyar doları bulacak. Bu arada parlayan yıldız ise depoculuk-antrepoculuk olacak. Yabancı ve yerli firmalar evlenecek. Kara yolu yolcu taşımacılığı pazar payının yaklaşık yüzde 10'luk kesimini hava, demir ve deniz taşımacılığına kaptıracak.

- SAĞLIK: Büyüklüğü 25 milyar doları aşan sektörde hedef 10 yıl i?in 50 milyar dolar olarak gösteriliyor. Artan kişi başı gelir ve sağlık bilinci nedeniyle kişi başına düşen doktor, kişi başına sağlık ve ila? harcamaları artacak. Yeni özel hastaneler, tesisler ve klinikler a?ılacak. Sağlık sektöründe mesleğin haricinde eğitimler gündeme gelecek. ?zellikle tıbbi kongre turizmi Türkiye'nin önümüzdeki yıllardaki gündemi olmaya devam edecek.

- ÇEVRE VE YENİDEN D?N?Ş?M: Sanayileşmenin yol a?tığı tahribatı yok etmek veya bunlara kısmen mahal vermemek i?in alınacak tedbirler dev sektörlerin doğmasına sebep olacak. Türkiye'nin AB ?evre standartlarına ge?mesi ve Kyoto Protokolü'nün gereklerini yerine getirmek i?in yaklaşık 140 milyar dolar gerektiği anlaşılıyor. Bu, gelecekteki yeni iş hacmine işaret ediyor. Türkiye'de bundan sonra ?evre dostu üretim, madencilik, geri dönüşüm sektörleri önem kazanacak. Yarınların başladığı yerin geri dönüşüm sektörü olduğu anlaşılacak. Hurdaların atık olmadığı, geri dönüşümünde nihai yok etme olmadığı bilinci yerleşecek.

ABD'de 2006 yılında geri dönüşüm sektörünün büyüklüğü 65 milyar doları aştı. ?zellikle elektronik atık, hurda ara?lar, demir-?elik, kağıt, lastik geri dönüşümü önem kazanacak. Kurumsal olarak ?evre standartları alma ve uygulama konularında uzmanlara ihtiya? artacak.

- G?VENLİK: Güvenliğin her alanı terör, hacker gibi bir?ok tehdide bağlı olarak katlanarak büyüyecek. Bilgi güvenliği, müşteri güvenliği, altyapı ve kimlik güvenliği, işletme, sokak, bina, kişi güvenliği hızla gelişecek. Güvenlik hizmetlerindeki tüm pozisyonlarda yetişmiş insana ihtiya? duyulacak. ?zel güvenlik kurumları sayısı artacak. Güvenlik görevlilerinin eğitimi önem kazanacaktır. Ev ve iş yeri elektronik güvenlik ekipmanları satış ve montaj sektörü büyüyecek.

- DANIŞMANLIK: İmalat sanayinin gelişimi sonucunda ortaya ?ıkan refah artışı ve yüksek gelir seviyesi hizmet sektörünün önemini artırıyor. Hizmet sektörünün bir kolunu oluşturan danışmanlık, kişisel ve kurumsal alanlarda hızlı bir büyüme gösterecek. Teknik, hukuksal, mali danışmanlık daha da önem kazanacak. Medya takibi, webometrik değerlendirme, kalite, e-devlet, sertifikasyon hizmetlerinde danışmanlığın önemi artacak.

- TARIM: Dünya nüfusu ile gıda kaynakları arasındaki makas her ge?en yıl artıyor. Bu da gıda arzı güvenliğini tehlikeye sokmaktadır. Küresel ısınma, su kıtlığı, tarıma dayalı alanların azalması gibi unsurlar Türkiye'nin bu alanda yıldızını parlatıyor. Verilmekte olan teşvikler ve yapılan yasal düzenlemelerin de katkısıyla öl?ekler büyüyecek, bilin?li tarım pratiklerine yer verilecek. ?zellikle organik tarım, damlama sulama, topraksız tarım, suda tarım önem kazanacak.