İşsizlere altın öğütler

ALMANYA'da sigortalı olarak çalışanlar ve meslek eğitimi görenler, yasal olarak işsizlik sigortasına tabi. Şu an için brüt maaşlardan her ay işsizlik sigortası için kesilen prim oranı yüzde 2,8. Ancak yılbaşından sonra işsizlik sigortası primi yüzde 3'e yükselecek. Bunun karşılığında da belli bir süre işsizlik yardımı alınıyor ve Federal İş Ajansı'nın sunduğu hizmetlerden yararlanabiliyor. İşsizlik parası ile ilgili bilinmesi gerekenleri soru ve cevap şeklinde derledik.

- İşsiz kalınca ne yapmak lazım?
Öncelikli olarak ister işveren çıkış vermiş olsun kendi isteği ile işten ayrılmış olunsun derhal İş Ajansı'na şahsen başvurmak gerekiyor. Başvurular, kişinin bağlı olduğu iş ajansına yapılmalı.

- Kaç türlü işsizlik başvurusu var?
Alman Sosyal Güvenlik Yasaları'nın 3. Kitabı'na göre iki türlü işsizlik başvurusu söz konusu. Birincisi iş arayanlar için, ikincisi ise hem iş arayanlar hem de işsizlik yardımı almak isteyenler için.

- Ne zaman başvurmak gerekiyor?
Yeni işyeri arayanlar ve en geç işten veya meslek eğitiminden ayrılmadan üç ay önce İş Ajansı'na şahsen başvurmak zorunda. Eğer işten çıkış bilgilendirmesi ile işin sona eriş tarihi arasında üç aydan az bir süre kalmış ise bilgilendirme tarihinden sonraki en geç üç gün içinde bağlı olunan İş Ajansı'na başvurmak gerekiyor. Süreyi kaçırmamak için telefonla ön başvuru yapmak mümkün. 1801 - 555 111 numaralı telefondan ön başvuru yapılıp, ardından şahsen başvuruda bulunmak zorunlu.

İş Mahkemesi'ne gidilmiş olsa bile İş Ajansı'na belirtilen süre içinde müracaat etmek gerekiyor. Belirtilen süreye uyulmaz ise en az bir haftadan itibaren başlayan ödeme kısıtlamaları uygulanıyor. İşsizlik parası almak isteyenler ise en erken işten ayrılmadan üç ay önce, en geç işin sona erdiği gün başvuru formunu doldurarak ikamet edilen yerdeki İş Ajansı'na şahsen başvurmak gerekiyor.

- İşsizlik yardımından yararlanmanın şartları nelerdir?
Birinci şart işsizlik sigortasına bağlı bir işte çalışırken veya meslek eğitimi görürken işsiz kalmış olmak. İkinci şart yardım almak için gerekli görülen minimum çalışma süresini tamamlamış olmak. Ayrıca, asgari çalışma süresi olarak son iki yılda en az 12 ay sigortalı olarak çalışa şartı aranıyor. Veya aynı süre için geçerli olmak üzere hastalık parası almış da olunabilir.

Özel durumlarda kısa vadeli bekleme süresi mümkün. Bu da son iki yıl içinde işten ayrılmadan son altı ay içinde sigortalı olmak.

- Başvuru yaparken hangi belgeler gerekiyor?
Başvuru formuyla birlikte pasaport veya kimlik, kişiye ait vergi karnesi (Lohnsteuerkarte), işyerinin vermiş olduğu çıkış belgesi, başka sigorta kasalarından yardım alınıyorsa belgesi ve son işyeri tarafından ibraz edilen imzalı mühürlü çalışma belgesi (Arbeitsbescheinigung).

- İşsizlik parası ödemeleri nasıl yapılıyor?
İbraz edilen banka hesap numarasına her ay sonu ödeme yapılıyor. Banka hesabı yok ise çek karşılığı posta idaresinden veya Postbank şubelerinden para almak mümkün. Ancak bu hizmet ücrete tabi.

- İşsizlik yardımı ödemesi süresi ne kadar?
Asgari 6 ay, azami 24 aya kadar değişen sürede işsizlik parası almak mümkün. Bu süre çalışılan zamana göre hesaplanıyor. Örneğin son iki yılda bir tam yıl sigortaya tabi bir işte çalışan 6 ay, 16 ay çalışan 8 ay, 20 ay çalışan 10 ay ve 24 ay çalışan bir tam yıl İşsizlik Parası II almaya hak kazanır. Bunun ötesinde 55 yaş ve üzerinde olan işsizler, 30 ay sigortaya tabi işte çalıştılarsa 15 ay, 36 aydan fazla çalıştılarsa 18 ay süresince işsizlik parası alabilirler.

- İşsizlik parasının miktarı ne kadar?
Normal olarak son 12 ayda kazanılan maaşın aylık ortalamasının yüzde 60'ı işsizlik parası olarak ödeniyor. Çocuklu işsizlerde bu oran yüzde 67'ye çıkıyor.

- İşsizlik anındaki hastalanılması durumunda ne yapılmalı?
Hastalık raporları derhal İş Ajansı'na bildirilmek zorunda. 6 haftalık ödeme İş Ajansı tarafından, 6 haftadan fazla süren hastalık durumunda bağlı bulunulan sağlık sigortasından aynı orandaki yardım alınabiliyor.

- İşsiz olan kimse, yan gelir elde edebilir mi?
İşsiz olan bir kimse, işsizlik parası aldığı dönemde, ek işte çalışabilir. Ancak her türlü çalışma durumu bağlı bulunulan iş ajansına bildirme zorunluluğu var.

- İşsizlerin yıllık izin hakları var mı?
İşsizlik süresinde tatile çıkmak isteyenlerin, İş Ajansı'ndan izin almak zorundalar. Genel prensip olarak her işsizin, yılda 3 hafta izin yapma hakkı var. Ancak tatile gidilecek dönemde, bir iş görüşmesi veya mesleki geliştirme kursu söz konusu ise, izin talebi geri çevrilebilir. Buna rağmen tatile çıkan işsizlerin, üç haftalık paraları kesilir.

- İşyeri aramada ne gibi hizmetler veriliyor?
İş Ajansı tarafından yeni iş aramada her türlü destek ve yardım yapılıyor. Uygun işyeri bulunamadığı durumda kişinin özel durumuna göre meslek kursları veriliyor. Başvuru metni yazmada yardımcı oluyor. Eleman arayan işyerlerinin bilgileri veriliyor.

- İşsizken, emekli sigortasına prim yatmaya devam ediyor mu?
Evet, işsizlik yardımı alındığı süre içinde emeklilik, hastalık ve kaza sigortası primleri normal çalışma sürelerinde olduğu gibi aynen ödenmeye devam ediyor.

- Yılbaşından sonra işsizleri etkileyen değişiklikler var mı?
Yeni yıldan itibaren hem sigortaya tabi çalışanları hem de işsizleri etkileyecek bir dizi yenilikler söz konusu. İşsizlik sigortası primleri 1 Ocak 2010'dan itibaren yüzde 2,8'den yüzde 3,0'a yükselecek. Yıllık brüt geliri 2.500 Euro olan bir kişi için işsizlik sigortası prim 5 Euro artacak. İşsizlik Parası I'den İşsizlik Parası II'ye düşenlere iki yıl boyunca ödenen geçiş parası ile aylık ödenen 300 Euro tutarındaki ebeveyn parası iptal edilecek.

İşsizlik II yardımı (Hartz IV) alanlara verilen aylık maddi destek, 5 Euro artırılarak kişi başına 359 Euro'dan 364 Euro'ya yükseltilecek.