İngilizce’de hindinin adı neden ‘Türkiye’

Manşetlerde İskoçya parlamentosuna verilen yeni haklar, önümüzdeki yıl yapılacak genel seçimlerle ilgili tahminler, ABD’de yaşanan ayaklanmalar olsa da sokaktaki insanların gündeminde noel hediyeleri, tatil planları ve hindi tarifleri var.
Hem noelden pek hoşlanmayan (Doğam gereği pek neşeli bir insan sayılmam, herkesin sokaklarda mutluluktan sekerek dolaşıp birbirine kartlar yollaması kendimi baskı altında hissetmeme neden oluyor) hem de makarna haşlamak dışında mutfakta pek bir becerisi olmayan biri olarak tüm bu kutlama ve hazırlık havasından etkilenmemem gerekirdi normalde.
Ama ne yazık ki tatil sezonunun en popüler yemeği olan hindinin İngilizce’de sevgili memleketim Türkiye ile aynı ismi paylaşıyor olması beni bir anda okuduğum üniversitenin en büyük tatil eğlencesi haline getirdi.
Ne alakası var diyeceksiniz tabii…

* * *

Doktora araştırmam gereği İngiliz medyasında son on yılda yayınlanmış ve içinde Türkiye yani Turkey kelimesi geçen tüm gazete makalelerini analiz ediyorum.
İki yıl kadar önce inceleyeceğim makalelerin bir listesini çıkartmak için ülkede basılmış tüm gazete haberlerini içeren bir veri bankasının başına oturduğumda Türkiye ile ilgili haberlerin aylara göre dağılımında çok ilginç bir düzen olduğunu gördüm: Her Aralık ayında İngiliz gazetelerinde çıkan Türkiye ile ilgili haberlerin sayısı neredeyse normalin dört katına çıkıyordu!
Bu anomalinin nedenini bulmak için için Aralık ayına ait makaleleri okuyunca veri bankasının benim araştırma örneklemime noel için yayınlanan hindi yani turkey tariflerini de eklediğini gördüm.
Bilgisayarın yaptığı bu talihsiz hatayı düzeltmek için tüm hindi tariflerini ve hindilerle ilgili diğer haberleri (Ne kadar çok olduklarına inanamazsınız!) teker teker örneklemden çıkartıp bir de bununla ilgili rapor hazırladım.
Raporu tez danışmanıma gönderdim ve bu konuyu tamamen unuttum.
Ama tez danışmanım bu sene üniversitenin geleneksel noel partisinin yerini ve tarihini doktora öğrencilerine haber vermek için yazdığı epostaya, benim hindi raporumdan bazı parçalar eklemenin çok komik olacağına karar verdi.
Ve bizim departmandaki arkadaşlarım da hindi kuşu ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki isim benzerliğinin araştırmam üzerindeki etkilerini inanılmaz ağdalı bir dille anlattığım o raporun akademi tarihinde yaratılmış en komik şeylerden biri olduğuna karar verip bunu tanıdıkları herkesle paylaşmaya başladı.
Ve sonuç olarak üniversitede hindi raporunu yazan kız olarak garip bir üne kavuştum.

* * *

Facebook’ta benimle dalga geçen paylaşımları tararken, en azından bütün bunları işe yarar bir şeye dönüştürüp, İngilizce’de hindinin adının neden Türkiye olduğunu öğrenmeye karar verdim.
Kısa bir araştırmadan sonra gördüm ki biz Türkler’le hindiler arasındaki bu bağlantının nedeni Amerika menşeli olan hindileri ilk defa gören Avrupalıların bu kuşu Türkiye üzerinden ithal edildiği için Türkiye tavuğu (Turkey fowl) adı ile andıkları beçtavuğuna benzetmeleri.
Hindiye uzun süre Türkiye tavuğu diye hitap eden Avrupalı ve Amerikalılar, bir süre sonra bu tavuğa kısaca Türkiye demeye başlamışlar.
Yani aslında hindilerle Türkler arasındaki bu talihsiz isim benzerliği İngilizce konuşan milletlerin ilk kez gördükleri bir hayvana ona has yeni bir isim vermeye üşenmiş olmalarından ibaret.
Tabii bunları okurken Türkçe’de bu hayvanı tanımlamak için neden hindi (Yani Hintçe ya da Hindistan ile ilgili) kelimesini kullandığımızı düşünmeden edemedim ve bir iki sorgulamadan sonra bizim atalarımızın da Amerika kıtasında bulunan bu kuşa Hindistan’dan esinlenerek hindi adını verdiğini öğrendim.

* * *

Meğerse (Columbus Amerika kıtasına ayak bastığında Asya’ya gittiğini zannettiği için) Fransızlar bir süre için Amerika Kıtası’ndan getirilen bu tavuğun aslında Hindistan’dan geldiğini varsayıp ona Poulet d’Inde yani Hint tavuğu adını vermiş. Biz Türkler de bu ismi Fransızca’dan alıp dilimize uyarlamışız.
(Bu arada halen Fransızca’da, Ermenice’de, Rusça’da, Katalanca’da, İtalyanca’da ve İbranice’de hindinin adı aynı bizdeki gibi Hindistan ile bağlantılı, Türkiye ile değil)
Bunları öğrendikten sonra hindi raporumla dalga geçen herkese kelimenin kökenlerini anlatıyorum.
Neyse ki ben konuşmaya başlayınca hemen sıkılıp saçma sapan Türkiye/ Hindi şakalarını yapmayı bırakıyorlar.
Eğer bir gün siz de bu şakalarla uğraşmak zorunda kalırsanız bu yöntemi kullanmanızı şiddetle tavsiye ederim.