İncebel dramını 2B de çözemedi

ESKİ Başbakan ve Cumhurbaşkanı merhum Turgut Özal'ın "prenslerinden" işadamı Selim Edes'in sahibi olduğu ESKA İnşaat Şirketi'nin 25 yıl önce Muğla'nın Dalaman ilçesinde yaptırdığı 657 konutluk İncebel Tatil Sitesi'nin dramı devam ediyor.

İnşaatın başlamasından 2 yıl sonra iflas eden Eska İnşaat Şirketi, site sakinlerini mağdur ederken, tapulara tedbir konulması nedeniyle site sakinleri 25 yıldır boşuna bekliyorlar. Geçtiğimiz Mayıs ayında tapusu olmayanlar için meclisin onayı ile yürürlüğe giren 2B yasasından da umduklarını bulamayan İncebelzedeler çareyi İnsan Hakları Mahkemesi'nde arayacak.

1987 yılında villaların yapılacağı deniz manzaralı tepenin büyük kısmı tapu sahibi köylülerden satın alındı. Ancak çevresinde selenyum ve kükürtlü suların çıktığı bölgenin bir kısmının ormanlık alan olduğu belirlenince, sorun dönemin Başbakanı Turgut Özal, Turizm Bakanı Mesut Yılmaz ve Çalışma Bakanı İmren Aykut tarafından bir gecede çözülerek bölge "Orman Niteliğini Yitirmiş Alan" ilan edildi.

Başbakan reklam da oynadı
Villaların pazarlanması için Almanya'da büyük gazete ilanları verilirken, videolu tanıtım toplantıları düzenlendi. Bu reklamlarda rol alan Özal,

"Türkiye'de alacağınız bir evin kıymeti, Almanya'ya göre çok daha süratle yükselecektir" diyerek gurbetçileri ve yabancıları villaları almaya teşvik etti.

Dönemin Turizm Bakanı Mesut Yılmaz da aynı reklamda yer aldı. Hatta yurtdışından gelen müşterileri Dalaman Havaalanı'nda karşılayan ve sitenin açılış kurdelesini kesen dönemin Çalışma Bakanı İmren Aykut, "Keşke gücüm yetseydi de ben de buradan bir villa satın alabilseydim" diyordu.

Villalar sadece yurtdışında pazarlandığı için "İhracat Teşvik Belgesi" ile de ödüllendirilen Selim Edes, devletten teşvik primi aldı. Vakıfbank'ın teminat mektubuyla pazarlanan villalar 1988'de, 65-150 bin mark arasında değişen fiyatlarla adeta kapışıldı.

Dalaman Tapu Dairesi aynı yıl, 190'ı yabancı uyruklu, çoğu da çifte vatandaş olan 400 villa sahibine tapularını teslim etti. İnşaat başladıktan sonra ise yabancıların yasaya göre Türkiye'de belediye sınırları dışında mülk sahibi olamayacağı ortaya çıktı. Bunun üzerine devreye giren Ankara, bölgeyi 6 kilometre mesafedeki Dalaman Belediyesi sınırlarına dahil edip bu sorunu da çözdü.

Atsan atılmıyor, satsan satılmıyor
İncebel Tatil Köyü Derneği Başkanı ve aynı zamanda mağdur olan Duisburglu Tevfik Şen ve eşi Gabriele Şen, 1991 yılında Hürriyet gazetesine manşet olan dramı anlatırken, duygulandılar. Tevfik Şen, 25 yıllık mağduriyetlerini şu şekilde özetledi:

“Devletimizin gösterdiği teminatlara güvenerek ev aldık. Kısa zaman sonra Eska İnşaat Şirketi iflas etti. Biz evlerimizi kaba inşaat şeklinde bitmeden aldık. Sonra alt yapısını, suyunu elektriğini ve kalan inşaatı kendimiz yaptık. Büyük bir vurgun yedik. Hepimiz mağdur olduk. Bu da yetmiyormuş gibi en büyük vurgunu devletimizden yedik. 1990'da Orman Bakanlığı evlerin orman alanına yapıldığını gerekçe göstererek tapu iptali davasını açtı ve tapulara tedbir getirildi. Mahkeme 23 yıldan beri davayı her nedense sonuçlandıramadı. Bundan ötürü satma, devretme, alma hakkına sahip değiliz. Şuanda 156 ev sahibi yabancı uyrukludur. Alman, Fransız, İngiliz, İsveç ve İsviçreliler var. Hükümetimizin mağdur olanların sorunlarına çözüm hazırlayıp ve meclisin yasalaştırdığı son 2B kanunu tek ümidimizdi. Orman içerisinde kalan, tapulu arazilerin sahiplerine açılan dava geri çekilecek diye beklerken, mahkemeden ve idareden aldığımız bilgiler doğrultusunda kanundan sadece köyümüzün ufak bir bölümü yani 53 ev faydalanıyor. Diğer bölümü yani 604 ev için, bir sonuç çıkmayacağının kanaatine varılmıştır. 2B kanunundan, bazı tapusu olmayanlar da yararlanırken, biz tapumuz olduğu halde yararlanamıyoruz. Bu sonuç bizi hayretler içinde bıraktı. Derdimizi anlatacak bir yetkili bulamıyoruz. Bu güne kadar bize kimse sahip çıkmadı, avukatlara verdiğimiz paralarla bir ev daha alırdık."

Son umut Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
Yaşılılık günleri için yaptıkları yatırımların hüsrana dönüştüğünü söyleyen Şen sözlerini şöyle sürdürdü:

"Birgün gelir emekli oluruz diye, 25 yıl önce tüm birikimlerimizi bu evlere yatırdık, maalesef bir kısım komşumuz güzel günleri görmeden rahmetli oldu ve çoğu evler sahipsizlikten harabeye döndü. Çocuklarımızın ve mirasçılarımızın üstüne de geçiremiyoruz. Atsan atılmaz, satsan satılmaz, suçumuz nedir, anlamadık. Bu davanın biteceğine inanmıyoruz. Bunlar bizim ölmemizi bekliyorlar. Biz de dernek olarak karar aldık. 332 ev sahibi olarak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) gideceğiz. 25 yıl süren dava hangi hukuka sığar, 25 yıllık mağduriyetimizin tazminatını AİHM'de arayacağız.”

Selim Edes kimdir
Turgut Özal döneminde Emlak Bankası eski Genel Müdürü Engin Civan'ın vurulması olayıyla ortaya çıkan skandaldan sonra Civan'a rüşvet verdiğini kabul ettiği için 1 yıl 8 ay hapis ve 111.1 milyar lira para cezasına çarptırıldı. Dava sürecinde sarfettiği "Rüşvetin belgesi mi olur pez...k" cümlesiyle çok yankı uyandırdı. Hapis cezasını bitiren Edes, 1995 yılında kızının diploma törenini bahane ederek Amerika'ya gitti, bir daha Türkiye'ye dönmedi.

Aldığı para cezası 20 takside bölünen Edes, Ağustos 1998'de cezasının son taksitini de ödeyerek borcunu tamamladı.

Türkiye'ye gelir gelmez serbest kaldı
Emlak Bankası eski Genel Müdürü Engin Civan'a rüşvet verdiği gerekçesiyle 1 yıl 8 ay hapis ve 111 milyar 111 milyon 111 bin lira ağır hapis cezasına çarptırılan Edes, Şartlı Salıverilme ve Cezaların Ertelenmesi Yasası'ndan yararlanmak için 17 Ocak 2001'de Türkiye'ye döndü.

Atatürk Havalima'nında gözaltına alınan Edes hakkındaki "hileli iflas" suçundan bulunan gıyabi tutuklama kararı kaldırıldıktan sonra Şartlı Salıverilme Yasası'ndan yararlanarak serbest bırakıldı.