IMF: Hammadde şoklarının panzehiri reform

IMF'nin Nisan Dünya Ekonomik Görünüm Raporu'nda "Hammadde fiyatları canlılığını kaybetse bile gelişmekte olan ülkelerin küresel ekonomiyle entegrasyon sürecinin tersine ?evrilme olasılığı bulunmamaktadır" denildi. Konut sektöründe yaşanan sorunlarla ilgili de, hanehalklarının yüksek mortgage borcuna sahip bulunduğu ekonomilerde, istikrarın; para politikasını uygulayanların konut fiyatlarında, özellikle de konut fiyatlarının ?ok hızlı hareket ettiği ya da normal değer sınırları dışına ?ıktığı durumlarda daha agresif olarak karşılık vermeleri halinde ger?ekleşebileceği kaydedildi.

IMF'nin her yıl iki kez yayınladığı Dünya Ekonomik Görünüm Raporu'nun (World Economic Outlook) Nisan 2008'e ait olan analiz bölümleri a?ıklandı. "Küreselleşme, Hammadde Fiyatları ve Gelişmekte Olan ?lkeler" başlıklı bölüme göre dünya hammadde fiyatlarında şu anda yaşanan patlama, gelişmekte olan ülkeler i?in daha önceki benzerlerine oranla kalkınmaya yönelik daha elverişli koşullar oluşturuyor. ?zellikle mamul malların ihracat hacminde ve yatırımda daha hızlı bir büyüme görüldüğü belirtilen raporda, bunun hükümetlerin önceki dönemlere göre daha az bor?lanarak ger?ekleştirildiği belirtildi. Raporda şu saptamalar yapıldı:

"-Mamul mal ihracatındaki artış sadece şu andaki fiyat patlaması dönemiyle sınırlı değildir ve büyüklüğü bölgeler arasında farklılık arz etse de daha uzun dönemli bir eğilimi ortaya koymaktadır. Bu durum 'yükselen' Asya'daki gü?lü talep tarafından desteklenmektedir ve gelişmekte olan ülkelerin küresel ekonomiye artan entegrasyonunun önemli bir göstergesidir.

-Entegrasyon sürecinin, son hammadde fiyatları yükselişi artsa da yavaşlasa da devam etmesi bekleniyor. Gelişmekte olan ülkelerin küresel ekonomiye entegrasyonları, büyük öl?üde iyileşen kurumsal kalite, mali derinleşme ve süren dış liberalleşmeyle a?ıklanmaktadır, hammadde fiyatlarındaki hareketliliğin az katkısı bulunmaktadır."

GELİŞMEKTE OLAN ?LKELER K?RESEL EKONOMİYLE ARTIK DAHA ENTEGRE

Raporda, gelişmekte olan ülkelerin son yıllarda, küresel ekonomiyle entegrasyonlarının önemli öl?üde arttığı bildirildi. Gelişmekte olan ülkelerde, şu anda toplam ticaretin (ihracat ve ithalat) GYSİH'nın yüzde 50-100'ü, toplam dış sermayenin (varlıklar ve bor?lar) ise GSYİH'nın 100-200'ü arasında değişen oranlarını oluşturduğu belirtilen raporda, "Küresel entegrasyonda son artış hammadde fiyatlarında 2000'den bu yana reel anlamda yaşanan yaklaşık yüzde 75 fiyat artışına karşı ger?ekleşmiştir. Aynı zamanda ticaret ve finansal akışın önündeki politika engelleri düzenli bi?imde azalmış, kurumlarda kalite, makroekonomik yönetim, hammadde ve mamul madde ihracat?ıları a?ısından aynı şekilde iyileşme göstermiştir" denildi.

K?RESELLEŞMENİN KARAKTERİSTİĞİ İHRACAT DESTİNASYON VE BİLEŞİMİNDEKİ ÇEŞİTLİLİK?

Mamul madde ihracat hacminin reel GSYİH'ya oranının, gelişmekte olan ülkelerde, 1980'lerden bu yana Orta Doğu ve Afrika'daki yüzde 2 rakamından, Asya'daki yüzde 20'nin üzerindeki rakama değin farklılaşan oranlarda düzenli büyüme gösterdiği belirtilen raporda küreselleşme ve gelişmekte olan ülkeler hakkında şu bilgiler yer aldı:

-Dolar bazında, gelişmiş ekonomilere mamul madde ihracatı, 1990'ların ilk döneminden bu yana ü?e katlanmıştır ve düşük bir başlangı? düzeyinden yola ?ıksa da Çin'e yapılan mamul madde ihracatı, daha dramatik bir büyüme kaydetmiştir. Gelişmekte olan ülkelerdeki üretim sektörü aynı zamanda önemli öl?üde doğrudan yabancı sermaye (FDI) yatırımı almıştır. Çin ve diğer Asya ülkelerine yapılan hammadde ihracatı, bu hammadde ihracat?ıları mamul mal ticaretlerini gü?lendirseler de, hızlı bir şekilde yükselmiştir.

-Gelişmekte olan ülkelerin ihracat?ıları hammadde fiyatlarında yaşanan yükselmeden, önceki yükselme dönemlerine göre daha fazla yararlanmışlardır. Hammadde fiyatlarının ticari ve finansal entegrasyona katkısı uzun vadede kü?ük olmuştur. Hammaddede ge?miş fiyat artışı dönemlerine göre, şimdiki dönemde ortalama ihracat hacmi her yıl 3 puan artmış ayrıca, mamul madde ihracatı da önemli miktarda yükselmiştir. Dış ve i? yatırım -özellikle hükümetlerin yaptığı dış bor?lanma yavaşlarken- ge?miş hammadde fiyatı patlama dönemlerine oranla hızlanmıştır. Bununla birlikte hammadde fiyatları, 1980'lerle i?inde bulunduğumuz onyıl arasında, GSYİH'ya göre ihracat hacimlerindeki yüzde 26'lık yükselişin kü?ük bir bölümünü a?ıklamaktadır. Onun yerine bu artışın yarısı; ticarette a?ıklığın yüksek düzeyde sağlanması kadar, döviz kısıtlamalarının azaltılması, gümrüklerde, aşırı değerlenmelerde düşüş dahil daha iyi yönetim, finansal derinlik ve ekonomi politikalarındaki bozulmaların azaltılmasıyla a?ıklanabilir.



K?RESELLEŞMEYE ENTEGRASYON HAMMADDE FİYATLARINA DİRENMEYİ G?ÇLENDİRİR?

IMF Raporunda, "Kurumlarda ve ekonomi politika ?er?evesinde yapılacak ek iyileştirmelere yönelik devamlı ?abalar, gelişmekte olan ülkelerin entegrasyona doğru süren ilerlemelerini destekleyecek ve bu ülkelerin hammadde fiyatlarındaki ani değişikliklere karşı direnme yeteneklerini geliştirecektir" denildi.

"Hammadde fiyatları canlılığını kaybetse bile gelişmekte olan ülkelerin küresel ekonomiyle entegrasyon sürecinin tersine ?evrilme olasılığı bulunmamaktadır" saptaması yapılan raporda, ekonomiyi yöneten kurumların kalitesi, finansal derinlik, mali ihtiyat ve dışa yönelik liberalizasyonun, entegrasyonun önemli belirleyicisi olmayı sürdürecekleri belirtildi. Raporda, "Yine de bir?ok gelişmekte olan ülke hammadde ihracatına bağlı kalacak, ihracatta ?eşitliliğin artması ve reformlarda ilerleme, söz konusu ülkelerin hammadde fiyat şoklarına karşı kırılganlığı azaltacaktır" denildi.

KONUT SEKT?R?NDEKİ DEĞİŞİKLİKLER VE ETKİLERİ

"Konut Sektöründe Döngünün Değişmesi ve Para Politikası ?zerine Etkileri" başlıklı analizde ise, konut sektörünün finansmanına yönelik inovasyonların, hanehalklarının mortgage kredilerine erişimlerini kolaylaştırdığı, aynı zamanda ülkeleri konut sektöründeki gelişmelere a?ık hale getirdiği belirtildi. Raporda, "Konut fiyatlarında aşırı hareketleri daha geniş bir risk yönetimi ?er?evesinde karşılayacak bir para politikası yaklaşımı konut sektörünün ekonomi üzerindeki etkilerini yumuşatmaya yardımcı olabilir, özellikle de konut sektöründe, sektör dışı finansmanın önemli olduğu durumlarda. Ancak söz konusu politikanın özel konut fiyat düzeylerini hedeflememesi gerekir" denildi.

Nisan 2008 Dünya Ekonomik Görünüm Raporu'nun konut bölümünde ge?en yirmi yılda gelişmiş ekonomilerde konut finansman sistemlerindeki inovasyonların, konut sektörünün iş döngüsü ve para politikası aktarma mekanizması i?indeki rolünü nasıl değiştirdiği incelendi.

Mortgage piyasalarının kurumsal karakteristiklerinin ülkeler arasında önemli değişiklikler gösterdiği kaydedilen araştırmada, hanehalklarının mortgage kredilerine en kolay ABD'de ulaştıkları, ABD'yi Danimarka, Hollanda, Avustralya, İsve?, Norve?, İngiltere, Kanada, Finlandiya, İspanya, Japonya, İrlanda, Bel?ika, Avusturya, Almanya, İtalya ve Fransa'nın izlediği belirtildi. Sıralamanın ülkelere göre hanehalklarının mortgage bor? stokundaki yerlerini de büyük öl?üde a?ıkladığı kaydedildi.

ABD, Danimarka, Avustralya, İsve? ve Hollanda en "gelişmiş" mortgage piyasaları olurken, kıta Avrupası ülkelerinin alt sıralarda toplandıklarına dikkat ?ekilen raporda, bunun söz konusu ülkelerde mortgage piyasalarının finansmana daha az erişim sağladıklarını ortaya koyduğu belirtildi.

IMF WEO-1'deki konut sektörü analizinde şu saptamalar yapıldı:

-Mortgage kredisine erişimin daha kolay olduğu ekonomilerde konut sektöründe ortaya ?ıkan etkiler ekonominin bütününe daha fazla yayılmaktadır.

-Konut finansmanı piyasasındaki son yenilikler (inovasyon), para politikasının konut fiyatları üzerindeki etkisini genelde artırmıştır. Daha esnek ve rekabet?i mortgage piyasaları, para politikalarının konut fiyatları ve sonunda tüketici harcamaları ve ?ıktı üzerindeki etkisini gü?lendirmiştir. ABD'de 2000'lerin başında uygulanan "ucuz para" politikası konut fiyatlarında ve mesken yatırımlarında artışa katkıda bulunmuş görünmektedir, "ucuz para" politikasının etkisi, kredilendirme standartlarının gevşemesi ve kredi verenler tarafından alınan aşırı risklerle gü?lenmiştir.

POLİTİKA UYGULAYICILARININ AGRESİFLİĞİ İSTİKRAR GETİREBİLİR

Analize göre para politikasının yönetiminde mortgage piyasalarındaki gelişmelerin düzeyini göz önüne almak gerekiyor. IMF ?alışmasında hanehalklarının yüksek mortgage borcuna sahip bulunduğu ekonomilerde, istikrarın; para politikasını uygulayanların konut fiyatlarında, özellikle de konut fiyatlarının ?ok hızlı hareket ettiği ya da normal değer sınırları dışına ?ıktığı durumlarda daha agresif olarak karşılık vermeleri halinde ger?ekleşebileceği kaydedildi. Raporda, "Bu öneriler para politikasının konut fiyatlarının belli bir düzeyini hedef alması gerektiği anlamına gelmemektedir" hatırlatması yapıldı.