İlginç 'idam' maddesi

TBMM Başkanı Cemil Çiçek'in üniversitelerin sürece katkısını beklediklerine yönelik çağrısına ve gönderdiği yazıya ilk yanıt, Turgut Özal Üniversitesinden geldi. Üniversite, hukukçu öğretim üyelerinden oluşturduğu komisyonun hazırladığı anayasa taslağını komisyona ulaştırdı.

Üniversitenin yeni anayasada olmasını istedikleri, gerekçeleriyle birlikte 23 maddede yer alırken, maddeleştirilmemiş konulara ilişkin ilkeler belirtildi.
Anayasa Mahkemesi üyeliğinden emekli olan Sacit Adalı'nın başkanlığını yaptığı komisyon, yeni anayasadaki temel ilkelerle ilgili şu önerilerde bulundu:
- Anayasaya herhangi bir hükmünün değiştirilemeyeceği yolunda kural konulmamalıdır.
- Devletin federal değil, üniter olduğu açıkça vurgulanmalı, ancak, idare ülkenin siyasi bütünlüğüne zarar vermeyecek şekilde yerellik ilkesine göre (Büyük Britanya-İskoçya-Galler-İngiltere; İspanya-Katalanya; Fransa-Korsika örneklerinden ve diğer bütün örneklerden en geniş biçimde faydalanılarak) yapılandırılmalıdır.
- Siyasi irade ile doğrudan ilişkili bürokratik görevlerde çalışanların (vali, müsteşar, müsteşar yardımcısı, genel müdür seviyesindekiler) hükümetle gelip gitmelerini sağlayacak bir idari yapı anayasa ile kurulmalıdır.
- Diyanet İşleri Başkanlığı özerk ve bilhassa mezhepler ve geniş dini ekoller bazında katılımcı bir yapıda olmalıdır. Diyanet, özerkliğini sağlamak amacıyla kamu yararına vakıf şeklinde kanunla kurulabilir ve taşrada da aynı
şekilde örgütlenebilir. Azınlıklara uluslararası sözleşmelerle verilen dini
haklar anayasayla genişletilmelidir.
- Yükseköğretim sistemine, devlet ve vakıf üniversitelerinin yanında kişilerce veya ticaret şirketlerince kurulabilecek özel üniversiteler de dahil edilmelidir.
- Dar bölge sistemi ile seçim çevresi esasına dayalı nispi temsil sisteminin karma olarak uygulandığı (Almanya'daki kapalı listeli ferdileştirilmiş sistem gibi) yeni bir nispi temsil sistemi öngörülmelidir. Kapalı listeli ferdileştirilmiş sistem kabul edilmezse, toplam milletvekili sayısının beşte biri oranında Türkiye Milletvekili statüsü öngörülmelidir.
- Siyasi sistemin yozlaşmasını önlemek, kuralların ve kurumların güçlenmesini sağlamak, genç kuşakların yönetime katılmasına fırsat tanımak üzere, bir kişinin, bir partide hayatı boyunca üst üste iki ve en çok üç seçim dönemi toplamı kadar genel başkan olabileceği düzenlenmelidir.
- Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığına bağlanmalı, Milli Güvenlik Kurulu anayasal bir kurum olmaktan çıkarılmalıdır.
- Yargı birliğini temin etmek üzere, disiplin mahkemeleri dışında, askeri yargı uygulamasından vazgeçilmelidir.
- Ceza yargılamasında demokratik yargı anlayışına uygun jüri ya da müşahitlik gibi bir sisteme geçilmelidir.

İdam için referandum

- AB müktesebatı ve sürecinin gerekleri saklı kalmak kaydıyla idam cezasının yeniden yürürlüğe girebilmesi için referandum yoluna gidilmelidir.
- Vicdani sebeplerle askerlik hizmeti yapmak istemeyenler bunun karşılığında bir sosyal yardım kuruluşunda görevlendirilmelidir.”

Anayasaya “iltica hakkı” ve “bilgelik kurumu”

Anayasa Taslağının birinci maddesi “İnsan Onurunun Dokunulmazlığı” ile başlarken, “Kişi hürriyeti ve Temel Hakların Korunması” başlıklı ikinci
maddede, “Yakalanan veya tutuklanan kişiye 24 saat içinde hangi makam
tarafından ve niçin yakalandığı veya tutulduğu bildirilir. Her yakalanan veya
tutuklanan kişi 48 saat içinde yetkili hakim önüne çıkarılır” hükmüne yer
veriliyor.
“Eğitim ve Öğretim Hakkı” başlıklı maddede, “İlk ve orta öğretim kurumlarında eğitim dili Türkçe olup yeterli sayıda velinin talebi halinde Türkçe yanında diğer bir dilin de eğitim dili olarak kullanılması ve ayrıca anadillerin öğretilmesi için gereken düzenlemeler yapılır” denilirken, “Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlığı”nın anayasaya girmesi öneriliyor.
Yeni anayasaya, “İltica Hakkı” ile TBMM'ye bağlı “Bilgelik Kurumu” kurulması da öneriler arasında yer alıyor.