İki dev mazi oldu

Kendi dinamikleri ve girişimciliğiyle yeterli devlet desteğini almayarak büyüyen kentlerden biri olduğu i?in 'Anadolu Kaplanı' ünvanını kazanan Denizli'de, 2 milyar dolara yaklaşan ihracat rakamıyla lokomotif sektör olan tekstil, krizden ağır yara aldı.

2001 krizinden sonra bankaların verdikleri kredileri zamanı gelmeden istemeleri yüzünden sıkıntıya girmeye başlayan tekstil sektörü, düşük kur, yüksek enerji maliyeti, vergi ve SSK primi oranlarının yüksekliği kıskacının yanı sıra 5084 Sayılı Teşvik Yasası'nın getirdiği haksız rekabet ve global kriz de eklenince ayakta duramaz hale geldi. Denizli'de son bir yılda iş?i ?ıkararak kü?ülmeye giden bir ?ok firma yavaş yavaş üretimi durdurarak kapıya kilit vurmaya başladı.

Sektörde bir yılda 8 bin ?alışan işsiz kaldı. 83 tekstil fabrikasının bulunduğu Organize Sanayi Bölgesi'nin ilk tekstil fabrikası olma özelliğini taşıyan ve 450 iş?i ?alıştıran, yılda 10 milyon doların üzerinde ihracat yapan Denteks Tekstil Fabrikası ile 1972 yılında kurulan 58 bin metrekare alanda faaliyet gösteren, 700 kişinin ?alıştığı, yıllık ihracatı 25 milyon dolar olan Dempa Denizli Mensucat Sanayi ve Ticaret A.Ş., üretimi durdurarak kapıya kilit vurdu. Son altı ayda Atakan Tekstil, Atak Tekstil, İrem Tekstil, Bordo Tekstil ve Turkmar firmaları da üretimi durdurdu. Merkeze bağlı Göve?lik Beldesi'nde faaliyet gösteren ve Denizli'nin ilk iplik fabrikası olan Göve?lik İplik Sanayi ve Ticaret A.Ş. ise 850 kişinin işine son verip fabrikayı kapattı. Bazı fabrikaların ya ?ok sayıda iş?i ?ıkardığı, ya iş?ilere ücretsiz izin verdiği ya da 4- 5 ay boyunca iş?i ücreti ödeyemediği öğrenildi. Kapısına kilit vurulan fabrikaların Denizli tekstil ihracatındaki payının 100 milyon doların üzerinde olduğu belirtildi.

Tanınmış işadamlarından Atay Tekstil'in sahibi, Denizli Ticaret Odası Yönetim Kurulu üyesi Mehmet Ağcabay'ın dolar kurunun aniden yükselmesiyle aldığı makinelerin bor?ları ikiye katlanınca evinde fal?atayla boğazını keserek intihar etmesi ise yaşanan trajik tablonun son halkası oldu.

EVİNİ BİLE SATIŞA ÇIKARDI

Yaşadığı ekonomik sorunları aşamayarak kapıya kilit vuran Baysal Ailesi'ne ait Göve?lik İplik Fabrikası ile Dempa Denizli Mensucat Sanayi Ticaret A.Ş.'nin Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Baysal, firmalarının borcunu ödemek i?in evlerini bile satılığa ?ıkardığını söyledi. Göve?lik İplik Fabrikası'nda 850 kişi ?alışırken, bu sayıyı önce 500'e, ardından 300'e düşürdüklerini, işleri toparlayamayınca da üretimi durdurduklarını kaydeden Baysal, Dempa Tekstil'de ?alışan 700 iş?i sayısını da önce 300'e, ardından 170'e düşürdüklerini, sonunda üretimi durdurmak zorunda kaldıklarını aktardı. Baysal, "Kalan ?ok az iş?imize de 1 ay ücretli izin verdik. İş?imin alacaklarını evlerimi satıp ödeyeceğim. Kuşadası ve İstanbul'daki otellerimi de satabilirim. Tüm bor?larımı ödeyeceğim. Milyonlarca dolarlık makinalarımız şu an ?alışmıyor. Devlet maalesef sorunlara ?özüm bulmuyor. Yıllardır Tekstil Bakanlığı kurulsun diyoruz, ciddiye alan yok. Benim yıllık ihracatım 25 milyon dolardı. Yazık değil mi? Bankalar tekstilciye kredi vermiyor. Teşvik Yasası ile belimizi iyice büktüler. Komşu illerimizde elektrik, doğalgaz ve vergiyi yüzde 50 daha ucuz ödüyorlar. Denizli ve Denizli gibi teşvik dışı kalan illerin de ipi ?ekiliyor" diye konuştu.

KRİZ BAŞKA SEKT?RLERE DE SIÇRADI

Denizli'nin lokomotif sektörü tekstilde bu sıkıntılar yaşanırken başka sektörlerden de olumsuz haberler gelmeye başladı. Denizli'nin köklü kuruluşlarından olan Dentaş Ambalaj ve Kağıt Sanayi, 100 iş?iyi işten ?ıkaracağını a?ıkladı. Firmadan İMKB'ye gönderilen a?ıklamada, şirketin Denizli'de bulunan fabrikasında finansal verilerin incelenmesi sonunda hedeflerin ger?ekleştirilemediğinin, mali tabloların olumsuz sonu? verdiğinin, bu olumsuzlukların bu yılın sonunda ve 2009 yılında da devam edeceğinin anlaşıldığı vurgulanarak her türlü hakları verilerek 100 iş?inin ?ıkarılacağı bildirildi.

Denizli Sanayi Odası Başkanı Müjdat Ke?eci, mevcut krizin sürmesi halinde sosyal patlama yaşanabileceğini belirterek, "Gelinen noktada hükümete önemli görevler düşüyor. ?retim aksamadan devam etmelidir. ?retimin devam etmesi i?in devletin ve hükümetin gerekli desteği yapması gerekiyor. Sanayicinin üretimde ?ektiği sıkıntıyı herkes biliyor. Elektrik, doğalgaz pahalı, vergiler ağır, faizler yüksek. Dünya kriz yaşıyor. Devletimizin, üreticiler i?in elinden geleni yapması gerekiyor. Aksi halde işsizler ordusu yaratılacak. Bizim korkumuz, sosyal patlama gibi istenmeyen olaylarla karşı karşıya kalmak. Böyle giderse, gerekli önlemler alınmazsa sosyal patlama olur. ?lkemizdeki üreticilerin i?ine girdikleri girdaptan ?ıkması i?in devletin ivedilikle bir planlama yapıp, üretimi sürdürmesi gerekiyor" diye konuştu.

200 MİLYON DOLARA ACİL İHTİYAÇ VAR

Sektörün yaşadığı sıkıntının aşılabilmesi i?in yollar arayan Denizli Valiliği ve meslek odalarının girişimleri de sonu?suz kaldı. Denizli Valisi Yavuz Erkmen, sanayicilerle yaptıkları toplantının sonunda sektörün acil olarak ihtiya? duyduğu 200 milyon dolar kaynağı bulabilmek i?in girişimlerde bulundu. Denizli'ye 2'nci Uluslararası Tekstil ve Konfeksiyon Zirvesi i?in gelen TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu'ndan destek istedi. TOBB'un birikiminden Denizli'ye 36 ay sonra ödenmek üzere kaynak isteyen Erkmen, istediği yanıtı alamadı. Hisarcıklıoğlu, böyle bir talebin karşılanması halinde tüm illerin aynı istekte bulanacağını belirterek, Denizli'de a?ılışını yaptığı Kredi Garanti Fonu'na proje sunularak 750 bin YTL'ye kadar destek alınabileceğini söyledi.

İHRACAT D?ŞT?

Denizli Tekstil ve Konfeksiyon İhracat?ıları Birliği Başkanı Raşit Güntaş ise 36 aydır Denizli ihracatının sürekli arttığını, ilk kez bu ekim ayında düşüş yaşadıklarını vurgulayarak şunları söyledi:
"2007 yılının ekim ayında Denizli'den 118 milyon 580 bin dolar tekstil ve konfeksiyon ihracatı yapıldı. Bu yıl ekim ayında ise yüzde 5.59 düşüş oldu, ihracat 111 milyon 949 bin dolara geriledi. 2007 yılının ilk 10 ayında ise 1 milyar 7 bin 458 dolar ihracat yaptık. Bu yılın ilk 10 ayında ise ihracatımız yüzde 8.2 arttı, 1 milyar 88 bin 244 dolara ulaştı. 36 aydır Denizli'nin tekstil ve konfeksiyon ihracatı artıyordu, sadece ge?tiğimiz ekim ayında gerilemiş oldu. Kriz nedeniyle dünya tüketiminde düşme eğilimi var. İhracat?ılarımızın, ocak ve şubat aylarında alacakları siparişlerin düşük olmasını bekliyoruz. Yani ihracattaki düşüş devam edecek."

Sanayici ve ihracat?ı kesiminin nakit sıkıntısı ?ektiğini kaydeden Güntaş, "Türk ekonomisi, ortak akılla iyi yönetilmelidir. İşsizlik Fonu'nun 35 milyar dolar civarında parası var. Bu fondan GAP'a 12 milyar dolar kaynak aktarıldı. İşsizlik Fonu, Eximbank'a 12-13 milyar dolar bor? verirse, sanayicinin nakit sıkıntısı önemli öl?üde sona erer. Parayı hibe olarak istemiyoruz, bor? istiyoruz. Kriz yönetimlerinde böyle radikal kararlar almak gerekiyor. Felaket tellallığı yapmıyorum ama radikal kararlar almak gerekiyor" diye konuştu.

BANKACILARLA ANLAŞMA VAR

Sanayi odası, kentte faaliyet gösteren 52 bankanın şube müdürleriyle toplantı yaparak, global krizin yaratacağı olumsuzluklarda finans sektörü ile iş dünyasının koordineli hareket etmesi talebini iletti. Toplantı sonunda bankaların, kriz nedeniyle sanayicilerden kredi alacaklarını zamanından önce talep etmemesi, her iki kesimin de finansman ilişkilerinde iyi niyetli olması, zor durumda kalan şirketlerin bankalarla olan kredi ilişkilerinde diyaloğa girmeleri ve bor?ların yapılandırılması ile bu işlemler sırasında ticaret odası, sanayi odası, ticaret borsası ve tekstil ve konfeksiyon ihracat?ıları birliği üyelerinden oluşan heyetin arabuluculuk yapması kararları ?ıktı.

UMUTLAR NAZIM EKREN'DE

Sektör sorunlarının ?özümü i?in umudunu Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Nazım Ekren'e bağladı. Kasım ayı i?inde Denizli'ye gelerek ü? gün kentte kalıp sektörün sorunlarını dinleyecek olan Ekren'e büyük umut bağlayan sektör temsilcileri Vali Yavuz Erkmen'in başkanlığında Polisevi'nde bir araya geldi. Toplantıya tekstil fabrikalarının üst düzey yöneticileri, banka müdürleri ve oda başkanları katıldı. Vali Yavuz Erkmen, Bakan Ekren'e somut öneriler getirilmesini istedi.