Hürdanış

26 Şubat 2016 tarihli Hürdanış köşesinden, yurtdışı borçlanma yoluyla emekli olanların, Türkiye’deki aylıkları kesilmeden yurtdışında sigortaya tabi işlerde çalışabilmeleri konusunda SGK’ya üç soru yöneltmiştik...

Ve SGK’dan yanıt geldi. Hürdanış’tan sorduğumuz üç soruyu ve gelen yanıtları aynen yayınlıyor, yorumu sizlere bırakıyoruz:

Soru 1) Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) uygulaması kalktığına göre, yurtdışında yaşayan emekli Türkler, bir işverene tabi (kısa vadeli veya uzun vadeli işkolu) veya kendi nam ve hesabına çalışmaları halinde, Türkiye’den bağlanan emekli aylıkları kesilmeden çalışabilecekler mi?

8 Mayıs 1985 tarihli ve 3201 sayılı Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanunun 6’ncı maddesinin (B) paragrafına göre borçlanılan yurtdışı süreleri dikkate alınarak bağlanan aylıklar, yurtdışında yabancı ülke mevzuatına tabi çalışmaya, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almaya başlanılan tarihten itibaren kesilmektedir.

Türkiye’de sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar hakkında 31 Mayıs 2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışılmasına ilişkin hükümleri uygulanmaktadır. Yukarıda belirtilen hükümden de anlaşılacağı üzere yurtiçinde çalışmaya başlayanlar hakkında uygulanan sosyal güvenlik destek primi uygulaması, yurtdışında çalışmaya başlayanlar için söz konusu olmayıp yurtdışında zorunlu sigortalı olarak veya kendi nam ve hesabına çalışma durumunda borçlanılan sürelere dayalı olarak bağlanan aylıklar kesilmektedir.

Soru 2) Türkiye’de çalışarak emekli olup da yurtdışına yerleşen emeklilerin sahip olduğu çalışma hakkı (kısa ve uzun vadeli iş kolunda), yurtdışı borçlanma yoluyla emekli olup da çalışmak isteyen emeklilere de tanınacak mı?

25 Temmuz 2014 tarihli 2014/22 sayılı genelgede, 5510 sayılı kanunun yürürlük tarihinden önceki sosyal güvenlik kanunlarının mülga hükümlerine göre ya 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olup, Ekim 2008’den sonra tarafına 5510 sayılı Kanuna göre sadece Türkiye’deki çalışmalarına istinaden malullük veya yaşlılık aylığı bağlananların sözleşmeli bir ülkede çalışmaya başlamaları halinde aylıklarının kesilmeyeceği öngörülmüştür.

Bu genelge hükümleri borçlanılan yurtdışı süreleri dikkate alınarak aylık bağlananları kapsamamakta olup yurtdışı borçlanması ile aylık alanların yurtdışında çalışmaları durumunda 3201 sayılı Kanunun 6’ncı maddesine göre aylıkları kesilmektedir.

Soru 3) Türkiye’de son seçimlerden sonra iktidara gelen Başbakan Ahmet Davutoğlu, seçimlerden önce Almanya’da yaptığı bir seçim konuşmasında, yurtdışında yaşayan emekli vatandaşların kısa süreli işkollarında çalışma imkanı sağlanacağı yolunda söz vermişti. Verilen bu sözün yerine getirilmesi için herhangi bir yasal çalışma başlatıldı mı?

Borçlandıkları yurtdışı süreleri dikkate alınarak aylık talebinde bulunulan tarihte ve aylık alındığı sürede yurtdışında sigortadan muaf cüzi çalışma imkanı veren düzenlemeye 28 Haziran 2012 tarihli 2012/24 sayılı genelge ile son verilmiştir.

Söz konusu düzenlemeye göre sosyal güvenlik sözleşmeleri uygulanmak suretiyle ya borçlandıkları yurtdışında geçen sigortalılık süreleri dikkate alınarak aylık bağlanması talebinde bulunacaklardan, aylığın başlangıç tarihi itibariyle yurtdışında kısa süreli çalışmalarını sürdürdükleri tespit edilenlerin talepleri yurda kesin dönüş yapma şartını yerine getirmediklerinden reddedilmektedir.

28 Temmuz 2012 tarihinden öne, aylık alanlar ile aylık bağlama işlemleri devam edenlerin aynı zamanda kısa süreli çalışmalarının bulunması halinde aylıklarının ödenmesine kazanılmış hak olarak devam edilmektedir. Ancak kısa süreli çalışmaları devam edenlerin çalışmalarını sonlandıracakları veya ara verecekleri tarihe kadar kazanılmış hakları korunacak olup yeniden kısa süreli çalışmaya başlamaları halinde bu tarih itibariyle aylıkları kesilecektir.

Hürdanış’ın yorumu: SGK’dan aynı hamam aynı tas. Maalesef, yurtdışında yaşayan emeklilerin çalışmaları bir başka bahara kaldı.

ÖDEME İÇİN TÜRKİYE’YE GİTMEMİZ Mİ GEREKİYOR
Bahar Gözel – Almanya

1964 doğumlu olan anneniz Süreyya Atuk’un 1984’ten beri Almanya’da yaşadığı ve çocuk doğum ve çocuk bakım sürelerinin dışında da sigortalı süresi bulunduğu, hala kendi nam ve hesabıma çalıştığını belirterek, kendisinin yurtdışı borçlanma yoluyla emekli olup olamayacağını, bağlanacak aylık miktarının ne olduğunu ve ödemeyi yapmak için Türkiye’ye gidilmesi gerekip gerekmediğini soruyorsunuz.

Annenizin Almanya’daki sigorta başlangıcı itibariyle Türkiye’den 5 bin gün şartına göre, işyerini devretmek koşuluyla hemen emekli olabilir. Yapacağı ödeme, yıl sonuna kadar 87 bin 850 lira olarak tebliğe edilecektir. Eğer anneniz hemen emekli olmak istemiyor ve 58 yaşını da bekleyebilirim diyorsa, o zaman 3 bin 600 gün borçlanması ve karşılığında 63 bin 252 lira yatırması da yeterli olacaktır.

ÜÇ AYLIK ÖDEME SÜRESİ

Tabii ki bu iki şarttan birine göre emekli olabilmesi için annenizin Türkiye’de bizzat bulunduğu zaman, 4/A sigorta koluna tabi bir işyerinde çalışarak sigorta girişi yapması gerekiyor ki, yurtdışı süreleri (sigortalı süre ve/veya serbest meslek yaptığı süre) eski adıyla SSK’da da değerlendirilebilsin. Size tebliğ edilecek borç miktarını üç ay içinde ödemeniz gerekirken, ödemeyi nerede yapacağınız ise size bırakılmış. Yani illa ki ödeme için Türkiye’ye gitmenize gerek yok, bulunduğunuz konuma en yakın Ziraat Bankası şubesi üzerinden de SGK’nın MOSİP hesabına, size bildirilen borcu havale edebilirsiniz. Banka havale makbuzunu iyi saklamanızı tavsiye ediyor, zira yıllık vergi denkleştirmesinde yurtdışına yaptığınız borç ödemesini vergiden düşürebilir, yıl sonu itibariyle ödemeniz gereken vergi miktarını düşürebilir, vergi iade miktarını da artırabilirsiniz. Annenize bugünün şartlarına göre yaklaşık bin 300 - bin 400 lira tutarında aylık bağlanır.