HÜRDANIŞ

PRİMLER ÇEKİLİNCE EMEKLİLİK HAKKI BİTER
Yaşar Üsküdar – Almanya

Kayınvalidenizin Almanya’da 1974-1976 yılları arasında dünyaya getirdiği dört çocuktan ötürü emeklilik hakkının olup olmamasını soruyorsunuz.
Normal şartlar altında, 1 Ocak 1992’den önce doğan her bir çocuk için, geçen yıldan bu yana annelere ikişer yıl sigorta primi yatıyor. Dolayısıyla dört çocuktan ötürü kayınvalidenizin adına sekiz yıl emeklilik primi yatmış olmalıydı. Ayrıca kendisinin iki yıl da sigortalı çalışması olduğuna göre, kayınvalideniz 10 yıl üzerinden emekli aylığı hakkı vardı. Ancak verdiğiniz bilgiye göre kendisi 1984 yılında Türkiye’ye kesin dönüş yaptıktan sonra Alman Emeklilik Sigortası’nda biriken primlerini çektiği için, emeklilik hakkından feragat etmiştir. Nihayetinde yaptığınız yazılı başvuru üzerine Alman Emeklilik Sigortası’ndan gönderilen yazıda da, kayınvalidenizin emeklilik talebi reddedilmiş olduğunu belirtiyorsunuz. Bu ret kararı Alman mevzuatına uygun, çünkü kendisi primleri çekince tüm Alman Emeklilik Sigortası’na yönelik haklarından feragat ettiğini yazılı olarak beyan etmiştir.
4 YIL PRİM SÜRESİ KAZANABİLİR
Ancak kayınvalideniz yine de şöyle bir yol deneyebilir: Büyük bir ihtimalle kendisinin Almanya’da dünyaya getirdiği biri çocuk adına sadece birer yıl emeklilik primi yatmıştır. Biliyorsunuz bir süre önce Almanya’da Mütter Rente adı verilen annelik emekliliği uygulaması hayata geçirildi. Bunun anlamı şu: 1 Ocak1992’den önce dünyaya gelen her bir çocuk için anne adına yatırılan birer yıllık emeklilik sigorta primi süresi ikişer yıla çıkarıldı. İşte bu konuda kayınvalideniz harekete geçebilir, dört çocuğu için kendi adına birer yıl daha yani toplam dört yıl prim yatırılması talebinde bulunabilir. Bunun için Alman Emeklilik Sigortası’ndan V800 adlı formu talep edip, bunu doldurup Almanya’ya göndermesi gerekir. Eğer Alman Emeklilik Sigortası da, “Prim iadesi hakkını kullanmakla hem geçmişe hem de geleceğe dönük tüm emeklilik ve prim haklarınızdan feragat ettiniz“ gerekçesiyle talebinizi geri çevirmezse, kayınvalidenizin dört yıl prim ödeme süresi çıkar. Ancak bu süre emekli olmasına yetmez, zira en az beş yıl sigortalı süreye sahip olunca emeklilik hakkı doğar. Emeklilik hakkı doğmayınca, kayınvalideniz adına yatabilecek olan dört yıllık primlerin iadesini talep edebilir. Bu da hatırı sayılır bir para olduğunu söyleyebilirim.

YURTDIŞINDA yaşayan emeklilerin kısa süreli sigorta kollarında çalışmalarına ilişkin duyumlar aldığınızı, bu konuda Türkiye’de bir düzenleme olup olmayacağını soruyorsunuz.
İnanın ben de bunun çok merak ediyorum. Sayın Erturan, bu konuda bizim kulağımıza da duyumlar geldi. Hatta bunun ötesinde Başbakan Ahmet Davutoğlu, son erken genel seçimlerden önce bir yurtdışı seyahati sırasında yapılan bir toplantıda, müjdeli açıklama yapmıştı. Fakat bugüne kadar bu konuda maalesef bir icraat olmadı. Hatta 26 Şubat 2016 tarihli Hürdanış köşesinde bu konuya değinmiştim, Berlin Büyükelçiliği’ndeki Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği’ne üç soru yöneltmiştim. Henüz yanıt gelmediği için için yaptığım çağrıyı tekrarlamakta yarar görüyorum.

BU SORULAR CEVAP BEKLİYOR

1) Madem Türkiye’de bir süredir yürürlükte bulunan Sosyal Güvenlik Destek Primi kesintisi (SGDP) uygulaması kalkıyor, yurtdışında yaşayan emekli Türkler, bir işverene tabi (kısa vadeli veya uzun vadeli işkolu) veya kendi nam ve hesabına çalışmaları halinde, Türkiye’den bağlanan emekli aylıkları kesilmeden çalışabilecekler mi? 

2) Türkiye’de çalışarak emekli olup da yurtdışına yerleşen emeklilerin sahip olduğu çalışma hakkı (kısa ve uzun vadeli iş kollarında), yurtdışı borçlanma yoluyla emekli olup da çalışmak isteyen emeklilere de tanınacak mı?

3) SGDP uygulamasının kaldırılmasıyla, Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun, son genel seçimlerden önce yurtdışında yaşayan emekli vatandaşların kısa süreli işkollarında çalışma imkanı sağlanacağı yolunda verdiği söz tutulacak mı?

YÜZDE 30 İŞ KAYBIYLA EMEKLİ OLABİLİR MİYİM
İlyas – Almanya

TÜRKİYE’de kaza sonucu sol gözünüzde görme yetinizi kaybettiğinizi, 2005 yılında geldiğiniz Almanya’da yüzde 30 işgücü kaybı raporu alıp, malulen emekli olabilir miyim diye soruyorsunuz. Maalesef yüzde 30 işgücü kaybıyla Almanya’da malulen emekli olunmuyor.

Almanya’da malulen emekli olabilmek için belirli bir yüzde işgücü kaybı olması da gerekmiyor aslında. Önemli olan kişinin sağlık sorunlarından dolayı günde en az 6 veya 3 saatten fazla çalışıp çalışamama kriteridir. Örneğin işgücü kaybından dolayı kısmi maluliyet aylığı alan bir kimse, günde altı saate kadar çalışmasına izin verilirken, tam malul olan bir kişi de günde en fazla üç saat çalışabiliyor. Kaldı ki, malulen emekli olabilmek için bir başka önemli kriter daha belirleyici oluyor. Maluliyetin ortaya çıkmadan önceki beş yıl içinde Almanya’da en az üç yıl sigortalı bir işte çalışma şartı aranır. Dolayısıyla büyük bir ihtimalle iki şartı da yerine getirmediğiniz için Almanya’da malulen emekli olma imkanınız bulunmuyor.

TÜRKİYE’DEN HERHANGİ BİR TALEPTE BULUNMADIM
Ayşe Sarı – Stuttgart/Almanya

TÜRKİYE’de 1968-1970 yılları arasında SSK’ya tabi bir işte çalıştığınızı, şimdiye kadar bu sigortalı çalışmanız karşılığında herhangi bir talepte bulunmadığınızı belirtip, yaşınızın 65 olmasından ötürü bir emeklilik talebinde bulunabilir miyim diye soruyorsunuz.

Almanya’dan sigortalı çalışıp yaş haddinden emekli olduysanız, Türkiye’den de kısmi sözleşme aylığı talebinde bulunabilirsiniz. Bunun anlamı şu:
Kadın sigortalılar Türkiye’den emekli olabilmeleri için 20 yıllık sigortalılık süresi şartına tabi. Erkek sigortalılar da bu süre 25 yıldır. Bu şartı ikili Sosyal Güvenlik Sözleşmesi kapsamında Almanya’daki sigortalı sürenizle (varsa tabii ki) tamamlayıp, iki yıl üzerinden kısmi aylık talebinde bulunabilirsiniz. Bu nedenle bu aylığın adı kısmi sözleşme aylığıdır. Size bağlanacak aylık çok cüzi (tahminen 100 lirayı geçmez) olacaktır. 

Tam aylık almak istiyorsanız, Türkiye’de mevcut olan 720 günlük sigortalı sürenizi 3 bin 600 güne tamamlayacak şekilde yurtdışı borçlanması yapmalısınız. Eksik olan 2 bin 880 gün için günlük 17.57 liradan 50 bin 602 lira ödeme yaparsanız, size SGK’dan bugünün şartlarına göre yaklaşık bin 300 lira tutarında tam aylık bağlar.