HÜRDANIŞ

Torba Yasa’dan ben de yararlanabilir miyim
Ali Taşdoğan – Hollanda

1974 yılından bu yana Hollanda’da yaşayıp, 2017’de Türkiye’ye kesin dönüş yapmayı düşündüğünüzü belirtip, yurtdışı borçlanmanızı nereye ve nasıl yapacağınızı bilmediğinizi yazmışsınız. Emeklilik, yani borçlanma

işlemini Türkiye’ye kesin dönüş yapmadan, şimdiden de başlatabilirsiniz. Borçlanma işlemi için, yurtdışı borçlanma talep formunu doldurmanız, ekine de Hollanda’da çalıştığınız süreleri gösteren bir sigorta hizmet cetveli (E 205 NL-AOW) ve TC kimliğinizin fotokopisini eklemeniz gerekiyor. Bu evraklarınızı, Türkiye’de ikamet adresinizin bulunduğu kentteki SGK İl Müdürlüğü’ne posta yoluyla gönderebilirsiniz. Size 1-2 ay içinde SGK’dan borç tahakkuk cetveli gönderilecektir. Borcunuzun size tebliği edildiği tarihten itibaren üç ay içinde ödemelisiniz. 

Emekli aylığı bağlatmak için önce tabi olduğunuz emeklilik şartlarını tamamlamanız gerekiyor. Hollanda’da 18 yaşından itibaren sigortalı bir işte çalıştığınızı varsayarsak, 50 yaş ve 5.375 gün şartlarına tabi olursunuz. Bu şartlara göre emekli olmanız için, borçlanma işleminden önce, bizzat Türkiye’ye gidip 4/a sigorta koluna tabi bir işyerinde çalışarak sigorta girişi yapmanız gerekir ki, yurtdışındaki süreleriniz de bu sigorta kolunda değerlendirilsin.

Emekli olmak için bu iki şartı yerine getirmeniz halinde, aylık talep ile beyan ve taahhütname adlı formları doldurup, ekinde yine aktüel tarihli bir hizmet cetveli ekleyip, ilgili SGK İl Müdürlüğü’ne göndermeniz gerekiyor. Bu işlemleri eksiksiz ve zamanında yapmanız halinde, aylığınız sorunsuz bir şekilde 50 yaşınızı tamamlar tamamlamaz bağlanır. Yurtdışındaki sigortalı süreleriniz emekli olmaya yetmiyorsa, Türkiye’ye kesin dönüş yaptıktan sonra sigortalı bir işte çalışarak veya isteğe bağlı prim yatırmak suretiyle eksik sürelerinizi tamamlayabilirsiniz.

21 Eylül 2014’te yürürlüğe giren Torba Yasa’dan siz de otomatikman yararlanabilirsiniz. Zira Hollanda’daki sigorta başlangıcı, otomatikman SGK tarafından da sigorta başlangıcı kabul edilmektedir.

Grevde geçen sigortalı günlerim geçerli mi
R. Doğan – Köln / Almanya

TÜRKİYE’de SSK’ya tabi bir işyerinde çalıştığınızı, ancak iki yıla yakın süren grev nedeniyle bu süredeki sigortalı günlerinizin geçersiz olduğu tarafınıza bildirilmiş. Oysa 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 41’inci maddesine göre kanuni grev ve lokavtta geçen süreler, sigortalı süre olarak geçerli sayılıyor. Bu kanuna dayanarak SGK aleyhinde dava açıp hakkınızı arayabilirsiniz.

İkinci sorunuz da, 2004 yılında, yani dolar bazında yaptığınız borçlanmanızın geçerli olup olmadığı ile ilgili. İçinizi rahatlatabilirim. Ekim 2008’den önce yapılan yurtdışı borçlanma başvuruları hala geçerliliğini koruyor. Hatta günlük 1 veya 2 dolardan yapılan borçlanma başvuruları da geçerlidir, ancak günlük borçlanma miktarı, 3.5 dolardan hesaplanır.

Dolar döneminde yapılan borçlanmaya istinaden gönderilen borç tahakkuk cetvelinde yazan borcu ödemek için de bir süre kısıtlaması yok. Borcun hesaplanması ve ödenmesini yeniden düzenleyen 5510 sayılı kanun uyarınca, Ekim 2008 tarihinde ve daha sonra yapılan borçlanma başvurularına istinaden bildirilen borcun, tebligatın yapıldığın tarihten sonraki üç ay içinde yatırılması gerekiyor.

Yurtdışı sürelerim nasıl değerlendirilecek
Efrayim Tezcan – Almanya

DETAYLI olarak verdiğiniz kişisel bilgilerinize dayanarak, sıralamış olduğunuz sorularınızı tek tek yanıtlamak istiyorum.

1) Türk vatandaşı olarak Almanya’da sigortalı olarak çalıştığınız sürelerinizi borçlanmanız halinde, bu süreleriniz 4/a kapsamında değerlendirilecektir. Bunun nedeni, Türkiye’de bizzat bulunduğunuz sırada 9.7.-18.7.2015 tarihleri arasında 4/a sigorta koluna tabi bir işlerinde çalışmanızdır. Zira son olarak tabi olduğunuz sigorta kolu 4/a olduğu için, borçlanacağınız yurtdışı sigorta süreleriniz de bu sigorta kolunda değerlendirilecektir. Eğer Türkiye’de herhangi bir sigorta koluna tabi çalışmışlığınız olmasaydı, yurtdışı borçlanma yoluyla saydıracağınız sigortalı günleriniz, aylık bağlama oranı daha düşük ve emeklilik koşulları daha ağır olur 4/b sigorta kolunda, yani eski adıyla Bağ-Kur’da değerlendirilirdi.

2) Almanya’daki sigortalı işe başlama tarihi itibariyle 55 yaş ve 5.750 gün şartlarına tabisiniz. Türk vatandaşlığında geçen 3.450 günlük sigortalı sürenizi borçlandıktan sonra eksik kalan 2.300 günü, Türkiye’de Mavi Kartlı Alman vatandaşı olarak, yine 4/a sigorta koluna tabi bir işyerinde çalışarak tamamlayabilirsiniz. Önemli olan, sigortalı olduğunuz sürede bizzat Türkiye’de bulunmanızdır. Aksi takdirde, yurtdışında bulunduğunuz dönemdeki 4/a sigorta kolunda kayıtlı süreleriniz iptal edilir, çalıştığınız işyeri hakkında soruşturma başlatılır.
Eksik günlerinizi tamamlamazsanız, size 55 yaşını tamamladıktan sonra talebiniz halinde 3.450 güne istinaden bir kısmi aylık bağlanır ki, bu da tahminen asgari aylığın yarısından daha az olur.

3) Eksik olan 2.300 gününüzü, bu süre kadar her ay isteğe bağlı prim yatırmak suretiyle de tamamlayabilirsiniz. Ancak bunun için Türkiye’ye kesin dönüş yapmış olmanız şartı aranır.

Bana ne kadar aylık bağlanır
Serap Temizkan – Almanya

SOSYAL Güvenlik Kurumu’na yaptığınız yurtdışı borçlanma sürelerinizi yazmış, buna göre size ne kadar aylık bağlanacağını merak ediyorsunuz. Öncelikle şunu belirteyim. Aylıklar şu formüle göre bağlanmaktadır: Aylık= Ortalama Aylık Kazanç x Aylık Bağlama Oranı.
Ortalama aylık kazançlar, 01.01.2000 öncesi, 01.01.2000-30.09.2008 dönemi ve 01.10.2008 sonrası dönem için ayrı ayrı hesaplanan kısmı aylıkların toplanmasından oluşuyor. Üç ayrı kısmi aylıkların toplamı, alt sınır aylığı ile kıyaslanıp, yüksek olan tutar, emekli aylığı olarak bağlanır.

NASIL BELİRLENİYOR?

2000 yılından önceki döneme ilişkin aylıklar gösterge ve katsayı sistemine göre belirlenirken, 1.1.2000 sonrası sigortalılık döneme ilişkin kısmi aylıklar ise ortalama aylık kazanç aylık bağlama oranı ile çarpılarak bulunuyor. Bu arada 1.1.2000-30.09.2008 dönemi ile 1.10.2008 sonrası döneme ilişkin güncelleme katsayıları ve aylık bağlama oranları da farklı olup, 1.10.2008’den sonraki dönemde kısmi aylığın hesaplanmasında temel alınan güncelleme katsayısı ve aylık bağlama oranı daha düşük.

Gördüğünüz gibi, bağlanacak aylığın hesaplanmasında, farklı dönemlere ilişkin sigortalılık sürelerine ilişkin değişik kriterler baz alınıyor. Çok komplike olan böyle bir hesabı, buna uygun bir bilgisayar programı olmadan yapmak, hatalı sonuçlar verir. Size ancak şu kadarını söyleyebilirim: Süreleriniz büyük bir bölümü 2000 yılından öncesine ait olduğundan, bağlanacak aylık da asgari aylığın biraz üzerinde olacaktır.