Hediyemi nasıl değiştiririm?

NOEL ve yılbaşı nedeniyle hemen hemen her sektörde firmalar özel kampanyalar düzenleyerek satışlarını artırmayı hedefledi. Bir gelenek haline gelen Noel ve yılbaşı öncesi insanların yakınlarına hediye alması, yılın bu döneminde sektörel bir canlılığı da beraberinde getiriyor. Her ne kadar net rakamlar verilmese de dükkan ve mağazaların ciroları göz önüne alındığında, noel ve yılbaşı öncesi yılın en fazla satış yapılan haftası olduğu belirtiliyor. Satış rakamlarından memnun olduklarını dile getiren perakendeciler birliği yetkilileri de, sektörel canlılığın yılbaşına kadar devam ettiğini, özellikle noel ve yılbaşından sonra da "hediye değiştirme" dalgasını beklediklerini söylüyorlar. Tüketici hakları uzmanları da vatandaşları, hediyelerin hangi durumda değiştirilip hangi durumda geri verilebileceği konusunda çeşitli ipuçları veriyorlar. Almanya'da hemen hemen tüm dükkan ve mağazaların sattıkları ürünü geri alıyor olmaları, tüketicilerin aldıkları ürünü geri verme haklarının olduğunu düşünmesine neden oluyor. Yasal olarak tüketicilere bu hak tanınmadığı için "tolerans sınırlarını" çizmek de satıcıya kalıyor. Hediyenizi beğenmediniz, geri vermek istiyorsunuz ama satış fişiniz yok, geri verme hakkınız var mı? Aldığınız hediye defolu çıktı, para iadesi mümkün mü? Hediye çeki paraya çevirebilir mi? Tüm bu soruların yanıtlarını sizler için derledik:

Aldığım ürünü geri verme hakkım var mı?
Hukuksal açıdan bakıldığında alınan ürünü geri verme hakkınız yok. Herhangi bir mağazadan ya da bir dükkandan bir ürün satın alıp parasını ödediğiniz an, aynı zamanda bir satış sözleşmesi de yapmış oluyorsunuz. Bu sözleşmeden geri çekilme hakkınız hukuki olarak yok. Buna rağmen hemen hemen tüm dükkan ve mağazalar, bu kuralı dikkate almayıp "tolerans sınırlarını" genişleterek, sattığı malı kendi koyduğu kurallar çerçevesinde geri alıyor.

Hediyemi değiştirirken nelere dikkat etmeliyim?
Almanya'da hemen hemen tüm dükkan ve mağazaların sattıkları ürünü geri alıyor olmaları, tüketicilerin aldıkları ürünü geri verme haklarının olduğunu düşünmesine neden oluyor. Yasal olarak tüketicilere bu hak tanınmadığı için "tolerans sınırlarını" çizmek de satıcıya kalıyor. Örneğin bazı mağazalar satılan ürünün iade süresini 1 ayla sınırlandırırken, başka mağazalarda bu süre 2, hatta 1 hafta bile olabiliyor. Satıcı, satılan ürünün iadesinde satış fişi isteyip, ya da para iadesi yerine hediye çeki verebilir. Bu yüzden tüketicilerin haklarının sınırları konusunda önceden bilgi sahibi olması, değiştirme ya da iade sürecinde yaşanabilmesi muhtemel stresi önleyebilir.

Defolu ürünlerin para iadesi istenebilir mi?
Satın aldığınız bir malın defolu olması, istediğiniz kalitede, standartta çıkmaması halinde ürünü verip paranızı geri alma hakkınız var. Örneğin satın aldığınız pantolonun yırtık, aldığınız televizyonun ekranında çizikler olması durumunda yasal olarak paranızın iade edilmesini isteyebilirsiniz. Tüketici hakları uzmanları bu gibi durumlarda, ürün iadesini kabul edip nakit para ödemesi yapmak yerine, hediye çeki vermek isteyen satıcılara karşı dikkatli olunması gerektiği uyarısında bulunuyorlar.

Para iadesinin özellikle pahalı elektronik aletlerde nadir yapıldığını belirten uzmanlar, ürünün öncelikle tamire gönderildiğini ve iki kez tamire gönderildikten sonra bile ortadan kaldırılamayan arızalarda para iadesinin mümkün olduğunu belirtiyorlar. Daha küçük arızalarda fiyat indirimi istenebilir. İade kapsamı dışında satılan, fiyatı indirilmiş ürünlerin de defolu çıkması halinde para iadesi istenebilir.

Satış fişi olmadan hediyemi değiştirebilir miyim?
Normal şartlarda satış fişi, ürünün o dükkandan alınıp alınmadığının belirlenmesi açısından önemli. Ama ürün değişim veya iadelerinde satış fişinin mutlaka gösterilmesi gerekliliğini belirten kanun maddeleri yok. Ayrıca noel ve yılbaşı gibi yoğun olarak karşılıklı hediyelerin alınıp verildiği dönemler sonrasında, bir çok mağaza müşterilerine satış fişini sormuyor. Uzmanlar satış fişi ile değiştirme yapmanın daha sorunsuz olduğuna dikkat çekiyorlar. Alınan ürünün geri verme hakkının da olmadığı düşünüldüğünde burada da yine satıcının tolerans sınırları önemli rol oynuyor.

Online alışverişlerde değiştirme nasıl oluyor?
İnternette satış yapan firmalar, yasal olarak sattıkları malı 14 gün içerisinde alıcının herhangi bir neden belirtmesine gerek kalmadan geri almak zorundalar. 14 günlük süre internetten alınan ürünün, kişiye tesliminden sonra başlıyor. Hediyenizi internetten sipariş verdiyseniz, geri verme hakkı süresi ile hediyeyi verme zamanını iyi hesaplamanızda fayda var. İnternetteki açık artırma sitelerinde evdeki kullanılmayan eşyalarını satışa çıkaran özel kişiler ise sattıkları ürünü geri alma zorunluluğundan muaf.

Posta ücretlerini kim karşılıyor?
İnternetten aldığınız ve hoşuna gitmediği için geri göndermek istediğiniz ürünlerde posta parasını her zaman satıcı üstlenmiyor. Genelde ürünün bulunduğu sayfada bu detay bilgiye ulaşmak mümkün. Öte yandan ev aletleri gibi büyük siparişlerde ekstra posta ücretlendirilmesi yapılıp yapılmadığını önceden sormanız kötü sürprizlerle karşılaşmanızı engelleyebilir.

Hangi ürünleri değiştirme hakkım yok?
Parfüm, ruj gibi kozmetik ürünleri ile üzerlerindeki bandrol ve mühürleri sökülmüş bilgisayar programları, CD'ler, DVD formatındaki filmler, müşterinin isteğine göre yapılmış özel ürünler, konser biletlerinin iadesini yapmak mümkün değil.

Hediye çeki nakit paraya dönüştürülebilir mi?
Hediye çekleri direkt nakit paraya çevrilemiyor. Ama seçtiğiniz ürünün değeri hediye çekinin değerinden düşük olması durumunda eğer satıcı da bu anlamda anlayış gösterirse aradaki fark nakit olarak ödenebiliyor. Bu tamamen hediye çekini veren firmanın inisiyatifine kalmış.

Hediye çeklerinin geçerlilik süresi ne kadar olmalı?
Uzmanlar hediye çeklerinin süresinin çok kısa olmaması gerektiğini söylüyorlar. Normalde 1 ve 3 yıl arasında değişen geçerlilik sürelerine sahip hediye çeklerinin üzerinde herhangi bir tarih olmaması durumunda 3 yıl geçerlilik süresine sahip. 2010 senesine ait bir hediye çeki en geç 31.12.2013 senesine kadar kullanılmak zorunda.

Hediye çeklerinin kullanma süresi geçerse ne olur?
Tüketici derneklerine göre, hediye çeklerinin süresinin geçmesi halinde müşteriye ödediği paranın iade edilmesi gerekli. Bu gibi durumlarda hediye çekini veren firma, söz konusu hediye çekinin değerinin yüzde 25'lik kısmını kesebilir.