Fransa dijital polis merkezine mi dönüşüyor?

Fransa Ulusal Meclisi 5 Mayıs'ta istihbarat güçlerine geniş haklar tanıyan yasa tasarısını oylamaya hazırlanırken, Fransa'nın "dijital polis devletine" dönüşeceği endişeleri artıyor.
Hükümetin acil prosedürle oylamaya sunduğu yasa tasarısı hakkında değerlendirmelerde bulunan siyaset bilimci Thomas Guenole, "İstihbarat yasası Fransa polisinin lobicilik faaliyetinin ürünüdür" dedi.

İnternet üzerinde 120 bine yakın kişi tarafından imzalanan "Fransız İşi Büyük Birader İstihbarat Yasa Tasarısını Geri Çekin" ("Retirez le projet de Loi Renseignement : c'est un Big Brother français") adlı kampanyanın kurucularından Guenole, Fransa'nın "dijital polis devletine" dönüşmesi riskiyle karşı karşıya olduğuna dikkati çekerek, "Polis, hükümetin iddia ettiğinin aksine, karşı çıkılması imkansız güçlere sahip olacak" uyarısında bulundu.

"Fransız istihbaratı terör saldırılarından faydalanıyor"

Yasa tasarısının ocak ayında ülkede yaşanan terör saldırılarından önce istihbarat güçlerinin vizyonuyla hazırlandığını belirten Guenole, "Fransız istihbaratı, kendi fikirlerini kabul ettirmek için terör saldırılarından faydalanıyor" dedi.

Kamu güvenliğinin hassaslaştığı bir süreçte polisin daha fazla hak talep etmesini "anlaşılır" bulduğunu söyleyen Guenole, hükümetin bu isteklere karşı takındığı tavırla ilgili, "Hükümet, istihbarat güçlerinin aksine temel özgürlükleri korumakla yükümlüdür. Fakat hükümet, polisin taleplerine karşı resmen açık büfe sunmuş oldu" ifadelerini kullandı.

İnternet kullanıcılarının faaliyetlerinin istihbarat denetimi altına alınmasına ilişkin Guenole, "Eğer polisin özel hayatınıza erişimi kolaylaşırsa demokratik bir rejimde yaşadığınızı söylemek mümkün değildir" şeklinde konuştu.

Fransa Başbakanı Manuel Valls ve İçişleri Bakanı Bernard Cazeneuve'ün yeni yasanın toplu gözetime müsaade etmediği şeklindeki açıklamalarına dair Guenole, "Hükümet ya yasanın öngördüğü düzenlemelerin teknik boyutunun farkında değil ya da yalan söylüyor" ifadelerini kullandı.

Yasa tasarısına karşı Fransa'da her türlü siyasi görüşten ve meslek kategorisinden insanların tepki göstermeye başladığının altını çizen Guenole, "Yalnızca tepkilerin çeşitliliği bile hükümeti yeniden düşünmeye itmeye yeter" dedi.

Fransız hükümet yetkililerinin, "terör eylemlerinin önüne geçmek için sorumluluk aldıklarına" ilişkin ifadelerini değerlendiren Guenole, "Hükümet, istihbarat güçlerine bu derece fayda sağlayacak dengesiz bir yasa tasarısı hazırlamakla sorumsuzca davranıyor" uyarısında bulundu.

Guenole, yasa tasarısıyla soruşturma ve telefon dinlemeleri için tüm yargı kontrolünün devre dışı bırakılmasından ve istihbarat faaliyetlerini denetlemekle sorumlu yeni kurulacak komisyonun sadece tavsiye niteliğinde fikir beyan edebilecek olmasından endişe duyduğunu sözlerine ekledi.

Uluslararası tepkiler

Fransa'daki istihbarat yasa tasarısına tepkiler yalnızca ülke içerisindeki insan hakları örgütlerinden gelen eleştirilerle sınırlı değil. Geçtiğimiz hafta Firefox internet tarayıcısının kurucusu Mozilla Vakfı, yayınladığı bildiride "tüm iletişim kanallarının gözetim altına alınmasından endişe duyduğunu" kaydetti.

Mozilla aynı zamanda, yeni yasayla Fransa'da tüm internet erişim sağlayıcılarının "kara kutu" bulundurma zorunluluğuyla ilgili, "şirketlere internet kullanıcılarının tüm faaliyetlerinin hükümet gözetimine açma zorunluluğu dayatan bu yasal düzenlemeden rahatsızlık duyuyoruz" ifadesini kullandı.
Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi ise geçtiğimiz hafta oyladığı kararda, üye ülkelerde istihbarat güçlerinin toplu gözetimlerinin artmasını endişeyle karşıladığını belirtti. Kararda, toplu gözetimlerin temel insan haklarını tehlikeye soktuğu vurgulanarak, herhangi bir suç işlemeyen birçok kişinin dahi dinlemeye tabii tutulacağı uyarısında bulunuldu.

Yeni yasa ne öngörüyor?

Fransa'da Başbakan Manuel Valls'in açıkladığı yeni istihbarat yasa tasarısı, terör tehdidinin engellenmesi için internet güvenliğinin arttırılmasını öngörüyor. Bu kapsamda 2015 yılında 2 bin 680 kişinin istihdamı sağlanacak.

Tasarıya göre istihbarat servisinin daha verimli çalışması için teknolojik imkanlar güçlendirilecek. Bu kapsamda internet ve telefon ağlarının analiziyle tespit edilen terör şüphelilerini izlemek için gelişmiş coğrafik konumlandırma sistemleri kullanılacak.

Tasarı ayrıca devlet bünyesinde Ulusal İstihbarat Kontrol Komisyonu adlı yeni bir idari mekanizmanın kurulmasını da öngörüyor. Komisyonda 4 hukukçu, 4 milletvekili ve 1 telekomünikasyon uzmanı yer alacak. Komisyon üyeleri internet ve telefon denetimini içeren tedbirlerin yasalara uygunluğunu denetleyecek.

Paris'te 7 Ocak'ta Charlie Hebdo dergisine saldırıyla başlayan ve üç gün art arda devam eden üç ayrı terör saldırısında 17 kişi hayatını kaybetmiş, polisin operasyonlarında saldırıları düzenleyenler ölü ele geçirilmişti. Saldırıların ardından ülkedeki güvenlik önlemleri en üst düzeye çıkarılmış ve ek yasal değişiklikler gündeme gelmişti.