Esrarengiz Türk hristiyan mı oldu?

Almanya'nın Saksonya Anhalt Eyaleti'nde eski kilise kitaplarında tesadüfen rastlanan iki sayfa, Wörbzig Köyü'nde ve çevresinde büyük şaşkınlığa neden oldu. Almanya'nın çeşitli bölgelerinde milyonlarca Türk yaşamasına karşın, eski doğu Almanya topraklarında bulunan köylerinde bugüne kadar hiç Türk yaşamamış. Wörbzig'liler "Vaftiz" kayıtlarının tutulduğu tarihi kitapta yazanlara inanamadılar. Kitabın 47 ve 48. sayfalarında, 1691 yılında Wörbzig Köyü'nde yaşayan bir Türk'ün vaftiz olarak Hıristiyanlığı seçtiği ve "Christian Friedrich" adını aldığı yazıyor.

BEYLER HUZURUNDA VAFTİZ

Kayıtlara göre, Halle kenti yakınlarındaki köyün 13. yüzyıldan kalma tarihi kilisesindeki vaftiz töreni, bir pazar günü, 15 saygın şahit eşliğinde yapıldı. Bu isimler arasında bölgenin tanınmış, zengin beyleri de bulunuyor. Kayıtlarda gerçek adı belirtilmeyen Türk'ün, bölgenin zenginlerinden Friedrich von Wietersheim'a "Ait" olduğu yazarken şu cümleye yer veriliyor: "Wietersheim'ın serfi (latince: köle) olan Türk, Hıristiyan dini hakkında bilgilendirildi ve vaftiz oldu. Eski isminin yerine Christian Friedrich ismini aldı". Daha sonra ise kayıtların büyük bölümünde, o gün kilisede hazır bulunan şahitler sıralanıyor. Serfler, o dönemde zenginlerin emrinde olan ve ömürleri boyunca onlar için çalışıp karın tokluğuna yaşayan kişilerdi.

İLK TÜRKSÜNÜZ

Yüzyıllar boyu kilisede görev yapan papazlar tarafından işlenen "Vaftiz", "Ölüm-doğum" veya "Evlilik" bilgilerinin yer aldığı kitaplar, yıllar geçtikçe tozlanmış raflarda unutulup gitti. Ancak köyde 2000 yılında göreve başlayan yeni papaz Tobias Wessel ve yardımcıları, bu bilgilerin gelecek nesiller tarafından da kullanılması için kitapları dijitalleştirmeye karar verdiler. Bunun için kitabın içindeki bilgiler tek tek bilgisayara aktarılmaya başlandı. Papaz Wessel "Bu çalışmalar sırasında 1691 yılında bir Türk'ün burada yaşadığını ve vaftiz olduğunu tespit ettik. Haber, köydekiler tarafından şaşkınlıkla karşılandı" dedi. Köylerine bugüne kadar hiç bir zaman bir Türk'ün gelmediğini düşünen bazı yaşlıların ise Hürriyet muhabirleri ile karşılaşınca "Biz Türkleri başka şehirlerden biliriz. Ancak buraya gelen ilk Türk sizsiniz" demeleri de dikkat çekti.

NEREDEN GELDİ?

Bölgenin en zengin ailelerinden olan Wietersheim'ların yanında yaşadığı belirlenen Türk'ün Almanya'ya nasıl geldiği bilinmiyor. Vaftizden sonra ne yaptığı, hangi şartlarda nasıl yaşadığı veya ne zaman öldüğü de. Bunun en büyük nedeni, vaftiz kayıtlarında Türk'ün hangi soyismini aldığının belirtilmemesi. Papaz Wessel "Köyün mezarlığında ve dönemin ölüm kayıtlarında yaptığımız incelemede, Christian Friedrich adında bir kişiye rastlamadık" diyor. Türk'ün yanında yaşadığı ailenin soyismini almış olma ihtimali de var. Bilinen tek şey, Türk'ün zamanında hangi evde yaşadığı. O dönem Wietersheim Ailesi tarafından kullanılan ve köyün ortasında bulunan ev bugün bir harabe. Duvarları yıkılmış ve içerisi bomboş. Kilise kitaplarını inceleyen Wörbzig Köyü'nün yerlisi Matthias Pfeiffer şu bilgiyi verdi: "Bahsedilen aile ve yanlarına aldıkları Türk'ün yaşadıkları evde artık kimse oturmuyor. Aile buradan göç etmiş. İzlerini kaybettik."

SAVAŞ ESİRİ OLABİLİR

17. yüzyılda çok sayıda Osmanlı askerinin esir olarak Almanya'ya getirildiği ve bunların sayısının 600'ü bulduğu belirtiliyor. Başarısızlıkla sonuçlanan Kara Mustafa Paşa liderliğindeki 2. Viyana Kuşatması'nın (1683) ardından Osmanlı ordusunun aldığı çok sayıda yenilgide esir düşen Türk askerler, galibiyetin bir simgesi olarak, savaşa katılan Alman liderler tarafından eve götürüldüğü biliniyor. Bu esirlerin zamanla Hıristiyan olmaları sağlanır ve onlara Alman isimleri verilirdi. Hatta bir dönem zengin ailelerde, evinde Türk esir bulundurmanın moda olduğu bile söyleniyor. Bu nedenle Wörbzig Köyü'ndeki Türk'ün de bir Osmanlı askeri olduğu ve savaşta esir düştüğü iddia ediliyor.