Eski Almanya Başbakanı Helmut Schmidt’e sordum: SİZ DE Mİ YABANCI DÜŞMANISINIZ

ŞU anda 97 yaşında olan Sosyal Demokrat Partili (SPD) Helmut Schmidt, Almanya Federal Cumhuriyeti’nin 5’inci başbakanıydı.
Küçük ortak Hür Demokrat Parti’nin (FDP) cephe değiştirip muhafazakar kanadı, yani Hıristiy

an Demokrat/Hıristiyan Sosyal Birlik Partileri’ni (CDU/CSU) tercih etmesi üzerine, 1974 yılında oturduğu başbakanlık koltuğunu 1 Ekim 1982 tarihinde bırakmak zorunda kaldı.
O günlerde Hürriyet’in Avrupa’nın merkezi Frankfurt’ta işe başlayalı tam iki yıl olmuştu.
Yapıcı güvensizlik oylaması’nı kaybedip, başbakanlığı kaptırdığı CDU lideri Helmut Kohl’ü tebrik etmek için yerinden kalkıp, ağır adımlarla yürüyüp isteksiz bir biçimde elini sıkışını televizyonda izledim.
Başbakanlığı dönemindeki politik aktivitelerini de hep televizyon ekranlarından izledim.
Tabii gazete ve dergilerde yazılanlardan da.

* * *

1990’lı yılların ortalarına doğru Helmut Schmidt’i, Yabancı Gazeteciler Cemiyeti olarak Bonn’daki Amerika Kulübü’nde konuk ettik.
Her konuyla ilgili soruları uzun uzun yanıtladı.



Almanya’daki yabancılarla ilgili bir soruya yanıt verirken, Marakeş (Fas’ta ‘Kırmızı kent’ olarak bilinen bazarlarıyla ünlü tarihi bir kent) ile Türkiye’nin çoğu kentleri arasında büyük bir fark görmediğini, o yüzden Türklerin Almanya’ya uyum sağlamakta güçlük çektiklerini ve bu nedenle de Türkiye’nin Avrupa Birilği (AB) üyeliğine sıcak bakmadığını söyledi.
Ben du bunun üzerine kendisine şöyle bir soru sordum: Sayın Schmidt, siz tam sekiz yıl Almanya’nın başbakanlığını yaptınız. Deflarca Türkiye’nin en yüksek düzeydeki politikacılarıyla biraraya geldiniz. Madem Türkiye’nin AB üyeliğine karşıydınız da bunu kendilerine neden o dönemde bir kerecik bile olsa söylemediniz?
Açık sözlülüğü ile tanınan Schmidt, hiç düşünmeden “Politikada bazen düşündüklerinizi söyleyemezsiniz” şeklinde bir yanıt verdi.
Tabii bu yanıt beni tatmin etmedi.

* * *

Ama bir yerde dolaylı da olsa Helmut Schmidt, politikada dürüst davranmak her zaman mümkün olmuyor gerçeğini itiraf etme dürüstlüğünü göstermişti.
Daha sonraki yıllarda da Helmut Schmidt’i hep uzaktan izledim.
Katıldığı açık oturumlarda, birini söndürmeden diğerini yakan sigara tiryakiliğiyle tanınan Helmut Schmidt, ilerleyen yaşına rağmen hala da pırıl pırıl bir zihin ve zekaya sahip.
Sanırım 2002 yılı Nisan ayıydı.
Schmidt, Alman televizyon sunucularından Sandra Maischberger’le yaptığı söyleşiden oluşan Hand auf Herz (Elini kalbinin üzerine koy) isimli kitabın tanıtım toplantısına katılmıştı.
Berlin’deki Basın Merkezi binasında düzenlenen bu toplantı öncesi kitabı alıp bir göz gezdirdim.
Yabancılarla ilgili bir şeyler aradım.
Buldum da.



Kitapta, Schmidt’in dönemin Almanya Başbakanı Ludwig Erhard’ı kast ederek, “Erhard, ‘misafir işçileri’ ülkeye getirdi. Bu çok büyük bir hataydı. Şimdi biz çok heterojen, çokkültürlü bir toplum durumundayız. Ama bu durumun üstesinden gelemiyoruz. Biz Almanların 7 milyonun hepsini asimile etme yeteneği yok. Aslında Almanlar bunu da zaten istemiyorlar. Çünkü onların (Almanlar) içinde bir yabancı düşmanlığı var” şeklindeki sözleri yer alıyordu.
Kitap tanıtımı yapılıp soru-yanıt bölümüne geçildikten sonra Schmidt’e şunu sordum: Sayın Schmidt, kitabınızda Almanların içinde bir yabancı düşmanlığı olduğunu söylüyorsunuz. Bunu biraz açabilir misiniz? Ayrıca sizin içinizde de yabancı düşmanlığı var mı?
Yani bir yerde “Siz de yabancı düşmanı mısınız?” diye sordum.
“Hayır ben bu gruptan değilim. Ben İsveçli, Danimarkalı veya Fransızlarla ya da Hollandalılarla karşılaştığında Almanlardaki yabancı düşmanlığının özellikle daha belirgin olduğunu söylemedim. Bütün Batı Avrupa toplumlarında bu konuda benzer bir tavır ortaya çıkıyor. Bu ülkelerin vatandaşları, özellikle Avrupa’nın dışından göçmenlerin kendi ülkelerine gelmesi sözkonusu olduğunda bir karşı tavır gösteriyorlar. Bütün bu ülkeler artık gelenleri kaldıramaz duruma geldiler” yanıtını verdi.

* * *

Daha sonraki yıllarda Helmut Schmidt’in Almanya’da yayınlanan haftalık bir gazeteye verdiği demecinde, ismini hatırlamadığı bir Türk Başbakan’ın kendisine başbakanlığı döneminde “Sayın Schmidt, bu yüzyılın sonuna kadar Almanya’ya 10 milyon kişi ihraç edeceğiz. Çünkü bizim çok insanımız var” dediği şeklindeki açıklamasını okudum.



Bu sözlerin kendisini çok ürküttüğünü söyleyen Schmidt, o söyleşide, “Çünkü, Almanların Türkleri entegre edemeyeceğini biliyordum. Çünkü, uyum ve özelilkle de Türklerin uyumunun altından kalakmadık. Kaldı ki, biz de onların uyumu için yeterli yardımda da bulunmadık. İşte bu yüzden ‘misafir işçilerin’ Almanya’ya getirilmesi bir hataydı” diyor. Her ne kadar isimini hatırlamadığını söylese de, sonradan bunu söyleyen Türk Başbakan’ın Süleyman Demirel olduğu şeklinde haberler çıktı. İşte Schmidt’in bu açıklamasıyla ilgili soruyu da Cumhurbaşkanlığını bıraktıktan sonra dönemin Başbakanı Süleyman Demirel’e sordum. Demirel’in bana verdiği yanıtı, gelecek haftaki yazımda okuyacaksınız...