Enerji stratejileri belgesi revize ediliyor

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2004 yılında yayımlanan "Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve ?zelleştirme Strateji Belgesi"nin, serbest piyasaya ge?iş döneminde duyulan ihtiya?lar ve ayrıca aradan ge?en süre i?inde ger?ekleştirilmiş olan ?alışmalar ve yasal düzenlemeleri dikkate alarak yeniden düzenlenmesine karar verdi.

Bakanlık konuyla ilgili hazırladığı taslağı, Hazine Müsteşarlığı, Devlet Planlama Teşkilatı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ve ?zelleştirme İdaresi Başkanlığının görüşüne sundu. İlgili kuruluşların görüşlerinin da alınmasından sonra son şeklini alacak olan taslak, Yüksek Planlama Kurulu Kararı ile ?ıkacak.

Taslağa göre, enerji sektöründe rekabet?i bir serbest piyasa oluşumu ?alışmalarına devam edilecek, rekabet?i piyasa oluşumu ara?ları arasında yer alan üretim ve dağıtım özelleştirmeleri tamamlanacak ve iyi işleyen bir rekabet?i piyasa yapısı oluşturulacak.

Ayrıca, arz güvenliği kalıcı olarak temin edilecek, rekabet yoluyla elektrik enerjisinin maliyetleri düşürülecek, dışa bağımlılık asgariye indirilecek, yerli kaynakların azami öl?üde kullanıldığı bir üretim sektörü oluşturulacak, yenilenebilir enerji kaynaklarından da azami öl?üde faydalanılacak.

TOPTAN SATIŞ PİYASASI

Taslağa göre, dengeleme ve uzlaştırma mekanizması esas olarak muhafaza edilecek ve mekanizmanın etkin bir bi?imde uygulanması sağlanacak.

Sektördeki büyük tüketicilerin ihtiya?larının tamamını, üreticiler ile yapılacak ikili anlaşmalarla temin etmeleri esas olacak.

Toptan satış piyasasındaki dengesizlikler ve anlaşmalardan farklar Piyasa Dengeleme ve Uzlaştırma Merkezi (PMUM) tarafından belirlenecek ve taraflar arasında uzlaştırılacak. Mevcut 3 uzlaşma dönemini temel alan ge?iş dönemi dengeleme ve uzlaştırma mekanizması uygulamasının yerini alacak saatlik fiyatlar ile uygulamaya yönelik hazırlıklar tamamlanarak 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren saatlik uygulamaya ge?ilecek.

Oluşturulacak gün öncesi piyasasında uzun ve orta dönemli ikili anlaşmalar dışında da enerji ticareti yapılması mümkün olabilecek. Böylece dengeleme-uzlaştırma sadece mevcut anlaşmalardan farkların dengelenmesi ve uzlaştırılmasına münhasır olacak, piyasa katılımcıları gün öncesi piyasasından bir gün sonrası dahil olmak üzere kısa ve orta vadeli spot alım-satım işlemleri yapabilecekler.

KAPASİTE MEKANİZMASI

Enerjide arz güvenliğinin sağlanması i?in üreticilere, güvenilir kapasitelerine uygun olarak MW gü?leriyle orantılı bildirim yapma, bu bildirime uygun olarak kapasite belgelerini (sertifika) yayınlama ve bu kapasiteyi temin yükümlülüğü getirilecek.

Tedarik?ilere ise tedarik etmekle yükümlü oldukları yükleri karşılamak üzere (MW), gerekli kapasite belgelerini temin etme ve bildirme yükümlülüğü getirilecek.

YARIŞMA YOLUYLA KAPASİTE TEMİNİ

Tedarik?ilerin, orta ve uzun dönemde ihtiya? duyacakları enerji ve kapasiteyi kendilerinin belirlemesi ve ikili anlaşmalar yoluyla temini esas olacak.

Ancak, orta ve uzun dönem i?in yapılan arz-talep projeksiyonlarında perakende lisansına sahip dağıtım şirketlerinin gerekli güvenilir kapasiteye sahip olamayacaklarının tespit edilmesi halinde, bu ihtiya?, talepleri halinde onlar adına PMUM tarafından düzenlenecek periyodik yarışmalar ile (müzayedeler) de temin edilebilecek. Bu müzayede uygulaması ihtiya? duyulması halinde her yıl, gelecekteki 4-5 yıl sonrasında devreye girebilecek yeni üretim tesislerinin yapılmasını temin i?in uygulanacak, müzayede sonucunda belirlenen üretim şirketleri ile tedarik?iler arasında 10 yıldan az olmamak kaydıyla ikili anlaşmalar yapılacak.

GEÇİŞ D?NEMİ S?ZLEŞMELERİ

Kamu uhdesindeki üretim kapasitesinin "ge?iş dönemi sözleşmeleri" vasıtasıyla piyasaya tahsis edilmesinde şu ilkeler uygulanacak:
Düzenlenmiş fiyatlar üzerinden yapılan ge?iş dönemi sözleşmelerinin süresi 2012 yılı sonuna kadar uzatılacak, bu tarihten önce özelleştirilmesi ger?ekleşen tesisler i?in sözleşmeler sözleşme süresi sonuna kadar ge?erliliğini koruyacak.

Elektrik ?retim Anonim Şirketi (E?AŞ) uhdesinde kalan hidroelektrik üretim santrallarının Enerji Bakanlığı, TEİAŞ ve E?AŞ arasında her yıl belirlenen güvenilir asgari üretim kapasitesi TETAŞ-E?AŞ arasında yapılan ge?iş dönemi sözleşmesi kapsamında 2012 yılı sonuna kadar TETAŞ'a tahsis edilecek ve TETAŞ ile dağıtım şirketleri arasındaki ge?iş sözleşmeleri vasıtasıyla perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketlerine satılacak.

PİYASA İŞLETİCİSİ

Dengeleme ve uzlaştırma işlemleri, oluşturulacak gün öncesi piyasası işlemleri ile orta vadede oluşacak vadeli işlemler piyasalarının işletilmesi, mali ve idari özerkliğe sahip "piyasa işleticisi" tarafından sürdürülecek.

TARİFELER

Dağıtım bölgeleri arasında tüketicilere uygulanan tarifeleri ulusal tarife temelinde eşitlemek üzere başlatılacak fiyat eşitleme mekanizmasının uygulanmasına 2012 yılı sonuna kadar devam edilecek.
2010 yılı sonundan itibaren eşitleme, dağıtım tarifeleri esas alınarak uygulanacak. Kayıp-ka?ağın tümünün perakende satış tarifelerine yansıtıldığı mevcut yapı değiştirilecek, kayıp-ka?ağın sadece yüzde 5'lik bölümü dağıtım tarifesi i?erisinde yer alacak.

MALİYET ESASLI FİYATLANDIRMA

Enerji fiyatlandırması maliyet esaslı olacak. Kamu kuruluşlarınca enerji üretimi maksadıyla üretilen kömür, linyit ve doğal gaz fiyatları, üretim ve ithalat maliyetlerine göre belirlenecek ve değişimler elektrik üretim ve satış maliyetlerine yansıtılacak.
Elektrik enerjisi tüketici fiyatlarındaki maliyet kaynakları artışların tüketicilere yansıtılmasında sosyal boyut gözetilecek.

2013'E KADAR FAALİYETLER AYRIŞTIRILACAK

Dağıtım, üretim ve perakende satış faaliyetlerini birlikte yürüten dağıtım şirketleri 1 Ocak 2013 tarihine kadar bu faaliyetleri ayrıştıracak.

?ZELLEŞTİRME

?zelleştirmede temel hedef, sektörde rekabetin oluşması, üretim ve dağıtım sektörlerinde verimliliğin artırılması, bu yolla maliyetlerin düşürülmesi ve arz güvenliğinin sağlanması olacak. Gelir odaklı bir özelleştirme stratejisi izlenmeyecek.

Elektrik Piyasası Yasasında belirtilen "mevcut sözleşmeler" kapsamına girmeyen bölgeleri, ilk 2008 Kasım, ikincisi 2009 Mart ve ü?üncüsü 2009 Temmuz aylarında yapılacak 3 ihale vasıtasıyla özelleştirilecek. ?retim özelleştirmelerinin de belli bir takvim i?erisinde 2010 yılı sonuna kadar tamamlanması hedefleniyor.

ARZ G?VENLİĞİ

2004 yılında hazırlanarak yayımlanmış olan ve 2004-2020 yıllarını kapsayan elektrik enerjisi talep projeksiyonu, 2009 yılı sonuna kadar 2009-2030 yıllarını kapsayacak şekilde revize edilecek.

Yine 2004 yılında hazırlanmış olan ve 2005-2020 yıllarını kapsayan ?retim Planlama Çalışması hazırlanan talep projeksiyonu ?er?evesinde, 2010 yılı Haziran ayına kadar hazırlanarak yayımlanacak.

Enerji Bakanlığı Elektrik Enerjisi Arz Güvenliği Raporunu 31 Aralık 2008 tarihine kadar, TEİAŞ tarafından hazırlanan kapasite projeksiyonu, EPDK tarafından hazırlanan Elektrik Piyasası Gelişim Raporu sonu?larına göre arz-talep dengesini, dağıtım sistemi ve üretim tesislerinin durumunu da dikkate alarak hazırlayıp, Bakanlar Kuruluna sunacak.

YERLİ KAYNAK PAYI ARTACAK

?retim planlarında ve lisanslama işlemlerinde, yerli kaynakların payının kurulu gü? i?erisinde en az yüzde 70, üretimde en az yüzde 55 olması hedefleniyor.

Afşin-Elbistan yöresinde bulunan linyit yataklarının 2023 yılına kadar, diğer linyit kaynaklarının 2018 yılına kadar elektrik enerjisi üretim amacıyla kullanımı öngörülüyor.

N?KLEER ENERJİ

Elektrik enerjisi üretimi i?erisinde nükleer santralların payının 2020 yılına kadar asgari yüzde 8, 2030 yılına kadar ise yüzde 20 olması hedefleniyor.

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

Yenilenebilir kaynakların elektrik enerjisi üretimi i?erisindeki payının 2020 yılına kadar en az yüzde 25 düzeyinde olması öngörülüyor.

Bu ?er?evede, teknik ve ekonomik olarak değerlendirilebilecek tüm hidroelektrik potansiyeli 2023 yılına kadar elektrik enerjisi üretiminde kullanılacak. (HES kurulu gücü en az 30 bin MW olacak)
Rüzgar enerjisi kurulu gücünün ise 2013 yılında 11 bin, 2015 yılında 15 bin, 2020 yılında en az 20 bin MW olması hedefleniyor.

Elektrik enerjisi üretimi i?in uygun olduğu belirlenen 600 MW'lik jeotermal potansiyelin tümünün de 2020 yılına kadar işletmeye alınması öngörülüyor.

DOĞAL GAZIN PAYI AZALACAK

Yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı i?in alınacak tedbirler sonucunda, elektrik üretiminde doğal gazın payının 2020 yılına kadar yüzde 30'un altına düşürülmesi hedefleniyor.
İthal kömürün payı da yerli kaynakların kullanımında gelişmeye bağlı olarak, arz güvenliği ve dışa bağımlılık oranı a?ısından değerlendirilecek.

VERİMLİLİK VE TASARRUF

Elektrik motorlarının, klimaların, elektrikli ev aletlerinin ve ampullerin sınıflandırılmasına ve asgari verimlerinin belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenecek ve asgari sınırları sağlamayanların satışına izin verilmemesine yönelik düzenlemeler yapılacak.