Emeklilik ödeneği ferdi hesaplanıyor

Öncelikle şunu belirtelim; temel emeklilik ödeneği, düşük gelirli emeklilere yapılan sabit bir maddi yardım kalemi değil. Herkesin hak ettiği ödenek miktarı, kişinin sigortalı çalıştığı süre, çalışma hayatı boyunca elde ettiği gelirin ülke genelindeki ortalama gelire göre oranı, doğu veya batı eyaletinde yaşaması gibi faktörler gözönünde bulundurularak özel olarak hesaplandığından, ödenek miktarı da kişiden kişiye farklılık arz etmektedir.

AZAMİ 35 YIL İÇİN GEÇERLİ
Konunun daha iyi anlaşılması için iki örnek vermek istiyoruz. Ancak bu örnekleri vermeden önce, emekli aylıklarının genel olarak nasıl hesaplandığını kısaca anlatalım. Öncelikle emeklilik puanları hesaplanır. Bunun için sigortalı işte çalışılan süre, bu süre zarfında ortalama gelire göre belirlenen oran ile çarpılır. Hesaplanan bu rakam, her yıl ekonomik göstergelere göre tespit edilen emeklilik değeri (Rentenwert) ile çarpılmak suretiyle, emekli aylığı hesaplanır.

GELİRE GÖRE PUAN
Örneğin 35 yıl süresince, Almanya’da belirlenen ortalama gelir (her yıl için birer puan) tutarında kazanç elde eden bir kişinin emeklilik puanı şöyle hesaplanır: 35 yıl x 1 puan = 35 emeklilik puanı. Bu emeklilik puanı, 2020 için geçerli olan 33.05 euro (batı eyaletleri için geçerli) tutarındaki emeklilik değeri ile çarpıldığında, bu kişiye bağlanacak aylık miktarı 1.172.50 euro olarak hesaplanır. Bu kişi, ortalama gelirin sadece yüzde 50’si oranında kazanç elde etmiş olsaydı, emeklilik puanı her yıl için 1 puan yerine 0.5 puan olarak hesaplanacak, böylece toplam emeklilik puanı 17.5 olarak belirlenecekti. Belirlenen emeklilik puanı 33.05 euro ile çarpmak suretiyle, emekli aylığı 578.38 euro olarak hesaplanacaktı.

İŞTE ÖDENEK HESAPLAMA FORMÜLÜ
Şimdi temel emeklilik ödeneği için Ayşe Hanım’ı örnek verelim. Kendisi 40 yıl boyunca, Almanya’nın batı eyaletinde çalışan ve ülke genelindeki ortalama gelirin yarısı (her yıl için 0.5 emeklilik puanı) kadar kazanç elde eden bir kadın sigortalı olarak, hak edeceği temel emeklilik ödeneği hesabında, 40 yıllık sigortalı çalışma süresinden azami olarak 35 yılı dikkate alınır. Ayrıca çalışma süresi boyunca elde edilen, emeklilik puanları ikiye katlanıp veya en fazla yüzde 80 oranında artırılmak suretiyle belirlenen emeklilik puanından, yüzde 12.5’lik pay düşürülür.

1. ÖRNEK HESAP
Örneklediğimiz Ayşe Hanım’ın 2020 yılı itibariyle 40.551 euro (ortalama gelirin yüzde 50’si) yıllık kazanç elde ettiğini varsaydığımızda, emekli aylığı şöyle hesaplanmaktadır:
40 yıl x 0.5 (emeklilik puanı) = 20 emeklilik puanı. Bu puanı 33.05 euro tutarındaki emeklilik değeri ile çarptığımızda Ayşe Hanım’a bağlanacak emekli aylığı 661.00 euro olarak hesaplanır. Temel emeklilik ödeneği hesaplanırken ise, emeklilik puan oranı 0.5 yerine ikiye katlananarak veya en fazla yüzde 80 artırılarak, yani 0.8’e yükseltilir. Dolaysıyla her sigortalı çalışılan yıl için emeklilik puanı 0.3 oranında artar. Bu şekilde belirlenen emeklilik puanından, yüzde 12.5’lik pay düşüldüğünde, ek yardım için baz alınan takviye emeklilik puanı 0.2625 olarak belirlenir. Ek emeklilik puanı, en fazla 35 yıl için dikkate alındığından, temel emeklilik ödeneği şu şekilde hesaplanacaktır: 35 yıl x 0.2625’lik ek puan x 33,05 euro (batı eyaletlerinde 1 emeklilik puanı karşılığında ödenen emeklilik değeri-Rentenwert) = 303.65 euro. Bu hesaba göre Ayşe Hanım’ın eline emekli aylığına ek olarak yaklaşık 304 euro tutarında temel emeklilik ödeneği almaya hak kazanacaktır.

2. ÖRNEK HESAP:
Konunun daha iyi anlaşılması için bir örnek daha verelim. Bu kez Fatma Hanım’ın, Almanya’nın doğu eyaletinde yaşadığını ve 40 yıl sigortalı çalıştığını varsayalım. Temel emeklilik için sigortalı süresinden sadece 25 yılı dikkate alınmaktadır. Nedeni şu: geri kalan 15 yıllık sürede, ortalama gelirin yüzde 30’unun altında kazanç elde etmesidir. Bilindiği gibi, temel emeklilik ödeneği tespitinde, sigortalı sürelerden ancak ortalama gelirin yüzde 30 ve daha fazla oranda gelir elde edilen sigorta süreleri dikkate alınmaktadır. Fatma Hanım, 40 yıllık çalışma süresinden dikkate alınan 25 yıllık sigortalılık döneminde, her yıl ortalama gelirin yüzde 60 oranında kazanç elde ettiğinden hareketle, söz konusu yıllar için belirlenen emeklilik puanları (ortalama gelir elde edilen her yıl için birer puan, ortalama gelirin iki katı gelir elde edilen her yıl için ikişer puan dikkate alınır) ikiye katlanır veya emeklilik puan oranı azami olarak yüzde 80’e yükseltilir, yani 0.8’e çıkarılır ve belirlenen rakamdan yüzde 12.5’lik pay düşülür.

GELİRE GÖRE EMEKLİLİK PUANI
Fatma Hanım ortalama gelirin yüzde 60’ı oranında kazanç elde ettiği için sigortalı çalıştığı her yıl için kendisine 0.6 emeklilik puanı hizmet cetveline işlenir. Temel emeklilik ödeneği hesabına göre ise, emeklilik puanı 0.8’e yükseltildiği için her yıl 0.2 puanlık bir artış söz konusudur. Ancak artış yapılan 0.2’lık miktardan, yüzde 12.5’lik pay düşüldüğünde, emeklilik puan artışı 0.175’e düşer. Fatma Hanım’ın temel emeklilik ödeneği eldeki bu verilere göre şu şekilde hesap edilecektir: 25 yıl x 0.175 x 31.89 euro (doğu eyaletleri için 1 emeklilik puanı karşılığında ödenen emeklilik değeri-Rentenwert) = 139.52 euro. Diğer bir ifadeyle, Fatma Hanım’a emekli aylığına ek olarak ödenecek temel emeklilik ödeneği miktarı yaklaşık 140 euro tutacaktır.

TEMEL EMEKLİLİK ÖDENEĞİNDE HERHANGİ BİR GELİR SINIRI VAR MI?
Almancası Grundrente olan temel emeklilik ödeneği hesabında, belirli gelir sınırları söz konusudur. Örneğin temel emeklilik ödeneğinden kesintisiz yararlanmak isteyenlerden bekarlar ayda 1.250 euro, evlilerde (resmi olarak birlikte yaşayanlar da buna dahil) ise toplam gelir 1.950 euroluk gelir sınırı baz alınmaktadır. Bu sınırın üzerinde gelir elde edenlerde ise, sınırı aşan miktarın yüzde 60, ödenekten kesilir. Örneğin bekar olarak yaşayan Ahmet Bey’in emekli aylığı 1.350 euro olduğunu varsayalım. Bu durumda Ahmet Bey’in emekli aylığı her ay gelir 100 euro tutarında gelir sınırını aşıyor. Aşan miktarın yüzde 60’ı, yani 60 eurosu, Ahmet Bey’e ödenecek emeklilik ödeneğinden düşülür. Aylık geliri 1.600 euro olan bekarlar ve 2.300 euro olan evlilerde ise, gelirlerin yüzde 100’ü, emeklilik ödeneği hesabında dikkate alındığı unutulmamalıdır.

DEVAM EDECEK: Türkiye’deki sigortalılık süreleri temel emeklilik ödeneğinde dikkate alınacak mı?

TEMEL EMEKLİLİK ÖDENEĞİNDE HANGİ GELİRLER DİKKATE ALINMAKTADIR?
Temel emeklilik ödeneğinde dikkate alınan gelirlerin başında, kişinin kendi net emekli aylığı, varsa dul aylığı ve gelir vergisine tabi diğer gelirleri hesaba katılıyor. Bu gelirlerin neler olduğunu yetkili maliye dairesi tarafından tespit edilecek ve Alman Emeklilik Sigortası’na otomatikman bildirilecektir. Vergiden muaf tasarruf miktarlarını aşan sermaye gelirleri de temel emeklilik hesabında dikkate alındığı bilinmelidir. Bu nedenle emeklilerin Alman Emeklilik Sigortası’nı sermaye gelirleri hakkında bilgi vermekle mükellef olduklarını hatırlatmak istiyoruz. Vergiye tabi olmayan gönüllü işlerden elde edilen gelirin yanı sıra Minijob olarak adlandırılan cüzi gelirli işlerden elde edilen gelirler ise, temel emeklilik ödeneğinde dikkate alınmayacaktır. Kira ve emlak satışından elde edilen gelirler ise temel emeklilik ödeneği hesabında dikkate alınmaktadır.