Emekli Sandığı Türk vatandaşlığı şartı arıyor mu

KONUYU Frankfurt Başkonsolosluğu’ndaki Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği yetkililerine sordum. Durum şu: SSK ve Bağ-Kur’dan farklı olarak 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu gereği, 1 Ekim 2008’den önce memur olanlar veya sandık emeklisi olanlarda, Türk vatandaşlığı şartı aranıyor. 1 Ekim 2008’den sonra memurlar Türk vatandaşlığı şartını kaldıran 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na tabiler. Yani söz konusu tarihten önce memur veya memur emeklisi olanlar genel olarak Türk vatandaşı olmadıkları takdirde Emekli Sandığı’ndan emekli olamazlar. Ancak hukukta, uluslararası sözleşmeler ulusal kanunların üzerindedir.

TÜRKİYE TARAF

Buna göre, Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler gereği veya Türk vatandaşlığından çıkan kimsenin yaşadığı ülkenin Uluslararası Çalışma Örgütü İLO sözleşmesine taraf olması halinde, durum değişir. Çünkü o zaman emeklilik için Türk vatandaşlığını şart koşan 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu değil, İLO’nun 118 numaralı Sosyal Güvenlikte Eşit Muamele Sözleşmesi devreye girer ki, buna göre de vatandaşlarla vatandaş olmayan kimselere sosyal güvenlik konusunda eşit muamele yapılması gerekiyor. Tek şart söz konusu kişilerin bu sözleşmeye imza atmış bir ülkenin vatandaşlığına veya Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi yapmış bir ülkenin vatandaşlığına geçmesi gerekiyor. Bu durumda bu kişiler başka bir ülke vatandaşlığına geçmiş olsalar da emekli aylığını almaya devam ederler.

Emekli Sandığı’ndan emekli olmak için 25 hizmet yılını doldurmanız gerekiyor. Verdiğiniz bilgilere göre, Türkiye’de dört yıl memuriyet hayatınız var. Almanya’da da Türk vatandaşı olarak altı yıl çalışmışsınız. Bu süreyi Emekli Sandığı’na borçlanmanız halinde, 61 yaşında emeklilik hakkınız doğar. Eksik süreniz olsaydı, bu süreyi Türkiye’ye giderek ya çalışarak ya da isteğe bağlı sigorta primi yatırmak suretiyle tamamlayabilirdiniz.

SGK’dan mı Bağ-Kur’dan mı EMEKLİ OLMALIYIM

25 Nisan 1973 doğumluyum. 19 Eylül 1988’de stajyer olarak işe başladım ve çeşitli yerlerde SSK’lı olarak yaklaşık yedi yıl çalıştım. Daha sonra evlenerek İsviçre’ye yerleştim. Burada iki ay kadar çalıştım. 13 yıldır çalışmıyorum. Türkiye’den ne zaman emekli olurum? Ortalama ne kadar aylık bağlanır? Bunun için ne kadar ödeme yapmalıyım? SGK’dan mı yoksa Bağ-Kur’dan mı emekli olacağım? Daha düşük aylık bağlayan Bağ-Kur yerine SGK’an emekli olmam için ne yapmalıyım? * Aylin Aksoy Nayki

TÜRKİYE’deki sigorta başlangıcınıza göre, 45 yaş ve 5 bin 300 gün şartlarına tabisiniz. SSK’ya tabi 2 bin 520 gün çalıştığınıza göre, emekli olmak için 2 bin 780 gününüz eksik. İsviçre’de ev kadını olarak geçirdiğiniz süreden 2 bin 780 günü, yurtdışı borçlanmayla saydırırsanız, Eksik gün karşılığında yıl sonuna kadar başvurursanız 33 bin 638 TL, yılbaşından sonra ise yaklaşık 35 bin TL ödemeniz gerekir. Türkiye’de son defa tabi olduğunuz kurum SSK olduğu için İsviçre’deki ev kadınlığı süreniz de bu kurumda değerlendirilecektir.

ÜÇ KURUM BİRLEŞTİ

Bu arada SGK’ya ilişkin bir kavram kargaşasının söz olduğunu görüyorum. Açılımı Sosyal Güvenlik Kurumu olan SGK, bir çatı kurumudur. Bünyesinde SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı gibi kurumları bulunduruyor. Ekim 2008’de yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigorta ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile üç sosyal güvenlik kurumu da SGK çatısı altında birleşti. Bu tarihten sonra SSK 4/a, Bağ-Kur 4/b ve Emekli Sandığı da 4/c sigorta kolu olarak anılmaya başlandı. SGK’dan 4/a sigortalısı olarak emekli olmak için yurtdışı borçlanma yaparak eksik günlerinizi tamamlamanın dışında bir şey yapmanıza gerek yok. Bugünün şartlarıyla size yaklaşık bin 100 - bin 200 TL aylık bağlanır.

Emekli olunca İngiltere’de çalışamaz mıyım

AĞUSTOS 1966 doğumluyum. Türkiye’de 1989’da sigortalılığım başladı. 1992 günüm kayıtlı. 2005’te İngiltere’ye geldim ve burada çalışmalarımdan iki yılı Bağ-Kur’a borçlandım. Bu şartlar altında nasıl emekli olurum. Emekli olunca İngiltere’de çalışamaz veya yardım alamaz mıyım? * Osman Deliveli

EĞER SSK’ya tabi sigortalılığınız 23 Kasım 1989’den önce başladıysa 51 yaş ve 5 bin 450 gün, daha sonra başladıysa 52 yaş ve 5 bin 525 gün şartlarına göre emekli olursunuz.
Türkiye’de son defa çalıştığınız kurum SSK olmasına rağmen, yurtdışındaki sürelerinizin neden Bağ-Kur’a borçlandırıldığı anlaşılmıyor. Normal şartlar altında yurtdışındaki süreleriniz SSK’ya gitmesi gerekirdi. Ama sigorta başlangıcınız Bağ-Kur ise o zaman yapılan işlem tabii doğru. O zaman da ya 15 yıl ve 5 bin 400 gün şartlarına göre kısmi emekli veya 9 bin gün borçlanmayla tam emekli olabilirsiniz. Artık hizmetleriniz hangi kuruma tabi ise, o kurumun şartlarına göre emekli olacaksınız. Kayıtlı olan günlerinizi, sahip olmanız gereken gün sayısından çıkarırsanız, eksik günlerinizi belirleyebilirsiniz. Tespit edeceğiniz eksik gün sayısını da, yılbaşına kadar başvurmanız halinde günlük 12.10 TL, daha sonra başvurursanız yaklaşık 12.60 TL (1 Ocak 2015’ten sonra geçerli olacak günlük borçlanma miktarı yıl sonunda açıklanacak) ile çarparsanız, ödemeniz gereken borç miktarını hesaplayabilirsiniz.
Maalesef Türkiye’de emekli aylığı bağlandıktan sonra yurtdışında sigorta tabi bir işte çalışmanız, ikamete dayalı işsizlik veya hastalık gibi nedenlerle ödenek almanız durumunda, aylığınız kesilir.

Mini-job olarak çalışabilir miyin

BORÇLANARAK emekli olmak istiyorum. Halen Almanya’da mini-job olarak tabir edilen yardımcı işçi olarak çalışabilir miyim?

BU daha önce mümkündü. Ancak SGK bu konuda Aralık 2012’de mevzuat değişikliği yaptı ve artık Türkiye’den emekli olup da yurtdışında, ister sigortaya tabi bir işte veya mini-job tarzı düşük kazançlı işlerde çalışan emeklilerin aylıkları kesiliyor.
Oysa SGK Haziran 2011’de yayınladığı 2011/48 sayılı genelge ile emeklilere mini-job türü işlerde çalışmasına izin vermiş ama bir yıl sonra 2012/24 sayılı genelgeyle bu uygulamayı kaldırmıştı. Bu süre aralında emekli olup da düşük kazançlı işlerde çalışanların hakkı saklı kaldı ve bu kişiler ara vermeden çalışmaya devam ettikleri sürece, aylıkları kesilmeyecek. İşlerine ara verip yeniden mini-job işi yaparlarsa, o zaman 2012/24 sayılı genelge kapsamına girerler ki, bu durumda onların da aylıkları kesilir.