‘Dövizdeki dalgalanma birkaç haftaya biter’

DÖVİZDEKİ yükselişin Türkiye ekonomisini etkilediği kesin. Seçimlerden sonra normal bir seyir beklerken döviz hep artışta. Neye bağlıyorsunuz?

* Öncelikle Türkiye kıt imkanlarıyla 4 milyona yakın mülteciye yıllardır ev, iş ve aş veriyor. Avrupa’da bir çok ülkenin bin Suriyeli için referanduma gittiğini düşünürsek bu maliyet çok daha iyi anlaşılır.
Suriye’deki durumdan Türkiye sorumlu tutuluyor ama?
* Bunlar boş şeyler. ‘Arap Baharı’ kelimesi ilk defa Amerika’da kullanıldı. Ama bahar değil cehennem olduğu zamanla anlaşıldı. Fas’tan doğuya doğru gelen dalgalanma Suriye’de istedikleri gibi gitmedi.
Sizce neden?
* Burada menfaatler çakışmadı. Çünkü Rusya 70 yıllık menfaatlerini bir anda bırakmayıp Esad’a can simidi oldu. Biz de boş bulunduk ve Esad gidecek, daha iyisi gelecek sandık. Şu an ise “Esad’lı bir Suriye bile hiç bilinmeyenden daha iyidir“ konumuna geldik.
Türkiye’deki döviz dalgalanmasını sormak isteriz?
* Bu konu kesinlikle dışarı ile ilgili. Tabi ki Türkiye ekonomisi gelişen ve sürekli dışarıya borç ödeyen bir ekonomi. Ama adam açıkça “Senin ekonomini tahrip edeceğim” diyor.
Kim diyor bunu?
Okyanusun öte yakasındaki müttefikimiz (sandığımız) Amerika.

Ama sadece bizi değil, bir çoğunu ekonomik olarak tehdit ediyor ABD Başkanı Trump?
* Esas problem de bu. Örneğin Amerika, Almanya’yı da tehdit ediyor. Bir çok ülke bu tehditten pay alınca o zaman dünya ticaretinde bir küçülme yaşanıyor. Küçülen ticarette problemler en çok bizim gibi ‘Sürdürülebilir Borç Modeli’ ile yürüyen ekonomilerde görülür. Şu an yaşanan bu.
Dövizin bu durumu hep böylemi devam edecek sizce ?
* Hayır hayır, kesinlikle stabil duruma gelecektir. Şu anki dalgalanma Trump tehditlerinin bize kadar gelen dalgalarıdır. Ama geçecektir bir kaç haftaya diye düşünüyorum.

Problem Trump diyorsunuz?
* Öncelikle Amerikan liderinin dengesiz açıklamaları özellikle NATO ülkelerine güvenden çok güvensizlik veriyor. Amerika’nın bu durumu devam ederse kesinlikle hür dünyayı oluşturan batılı, hürriyetçi ve serbest piyasacı dünya görüşü bundan büyük yara alır.
Sonunda nereye varır?
* En iyisi bunu konuşmamak daha iyi. Öncelikle ülkeler birbirini açıkca ve askeri olarak tehdit etmeye başlarlar. O zaman da dünyanın belli kriz bölgelerindeki rant güçleri vekalet olarak kendi piyonlarını sahaya sürerler. Bunları bulmak Türkiye’nin, bulunduğu coğrafyada çok kolay.
ABD tehditleri Türkiye ile Almanya arasındaki ilişkileri nasıl etkiler? Gelişmesine imkan sağlar mı?
* Trump baskı yaptıkça müttefiklerini kaybedecektir. Aslında doların değişim aracı (ticarette kullanılması) durumundan çıkması ABD için kayıptır. Devletlerin Amerika’dan ithalat ve ihracatları aşağı yukarı aynıdır. En azından AB üyesi ülkeler için bu böyledir. Bu ülkeler zamanla kaybettikleri pazarı başka yerlerden ikame ettiklerinde sanıyor musunuz hala Trump’ın dengesiz tweetlerinde gece ne yazacaklarını bekleyecekler!

Almanya böyle bir durumu yakalayabilir mi?
* Türkiye ile ilişkileri geliştiren Almanya 5 yılda kaybettiği Amerikan pazarını Türk-Alman işbirliği ile kesinlikle yakalar. İlişkiler bilinenden çok daha hızlı gelişiyor. Mesela Amerikalılar 5 milyar euro civarındaki enerji yatırımını Siemens’e yani Almanlara kaptırınca buna çok bozuldular. Türkiye genelde Avrupa’yı bırakmamalı. Özelde ise Almanya ile ilişkileri süper hale getirmeli. Şu önemli zaman dilinde basit konular büyütülmemeli, Almanya askeri gücü olmasa bile soğuk savaşın bitmesinden bu yana dünyanın birinci ya da ikinci ekonomisidir. Böyle bir ülkeye Türkiye daha çok ilgi göstermelidir.”

“İki milletin arasında kültürel olarak bir problem zaten yok. Radikal grupları Almanya’nın genel sesi gibi görmemek gerek. Almanya’yı ne yapıp yapıp Ortadoğu coğrafyasına, yani bizim bölgemize yeni, güçlü ve güvenilir bir ortak olarak çekmek gerek. Bunu yaparken İngiltere, Fransa ve diğer küçüklere de “Biz Avrupa olarak bir Aileyiz“ politikası sergilemek gerekir. Zaten bunlar demiyor mu güvenliğimiz Türkiye’ye emanet. Tamam işte Türkiye mülteci anlaşmasına evet diyerek illegal kavimler göçünü durdurmadı mı? Aslında Avrupa ile -öncelikle Almanya ile- ilişkilerde bu konular hep masaya yatırılıp Amerika’dan bağımsız politik destekler sağlanabilir.
Amerika’nın ekonomik tehditleri Almanlarda ürküntü yarattı. Aynısı bizde ve birçok ülkede oldu. Almanya 100 yıl önce mağlup olarak terk ettiği topraklara ortak, partner veya müttefik adına ne derseniz deyin, Türkiye’nin yanına çekilmeli. Almanlar ticareti iyi bilen bir millettir. Türkiye’nin sayesinde yeni pazarlara ulaşacaklarını bir anlasınlar, kesinlikle iki tarafında faydasınadır. Kim bilir, 100 yıl sonra eski dostlar Amerika tarafından haraca bağlanmak istediklerini fark ettiklerinde işbirliği zaten gelişecektir.