DİPLOMA DENKLİK DOSYASI (3. Bölüm)

ALMANYA'da 1 Nisan tarihinde yürürlüğe konulacak "Denklik Yasası" ile yabancı diplomaların denklik işlemlerinin hem aynı kriterlere göre yapılacağını hem de kolaylaştırılarak üç ay içinde sonuçlandırılacağı müjdesini veren Federal Eğitim ve Araştırma Bakanı Annette Schavan, mesleki açıdan yeterli görülmeyenler, ek eğitimle kalifikasyon açıklarını kapatabileceklerini söyledi.

Masrafları kim üstlenecek

Bakan Schavan, icrası yasalarla belirlenmiş olan bir meslekte çalışmak isteyen bir yabancı, kalifikasyon eksikliğini gidermek için öngörülen ek mesleki eğitim ve sınavlara katılma zorunluluğu olduğunu söyledi. Eyalet yönetimleri tarafından düzenlenen ek eğitim kurs ve sınavlarda başarılı olmayan kişilere, mesleklerini Almanya'da icra etmeye izin verilmeyeceğini kaydeden Bakan Schavan, "Kurs ve sınav ücretleri başvuru sahipleri tarafından karşılanmalı. Bazı durumlarda, söz konusu masraflar ilgili iş ajansı veya yardımda bulunan kurum tarafından 'mesleki geliştirme amaçlı tedbir' kapsamında karşılanabilir" dedi.

Zanaatkar doğrudan çalışabilir

Federal Eğitim ve Bilim Bakanlığı'nın verdiği bilgiye göre, zanaatkar olarak çalışmak isteyen göçmenlerin, mesleklerini icra edebilmeleri için diplomalarını denkleştirme veya ek eğitim almak zorunda değiller. Diplomalı zanaatkara, diplomasının denkliği için başvurması halinde, sahip olduğu kalifikasyon düzeyini teyit eden belge veriliyor. Bu belgede ayrıca Almanya'daki benzeri bir meslekle kıyaslama yapılarak başvuru sahibinin varsa mesleki yetersizlikleri de tespit edilir. Başvuranlar, denklik işleminden sonra kendisine verilecek belgeye bakarak ihtiyaç duyduğu ek mesleki eğitimi görebilir. Eğitim ve mesleki kalifikasyon açığını kapatanlar, yeniden başvurarak diplomalarını denkleştirebilir ve böylelikle Alman iş piyasasında iş bulma şansını artırabilirler.

Nürnberg'de merkezi birim kurulacak

Denklik Yasası'nın hayata geçirilmesinde en büyük görev sanayi ve ticaret odalarına düşecek. Konuyu danıştığımız Mannheim Sanayi ve Ticaret Odası'nın (IHK) Mesleki Geliştirme Bölümü Müdürü Jürgen Mohrhardt, Almanya genelindeki 80 sanayi ve ticaret odasından 77'sinin dahil olduğu Nürnberg merkezli "IHK Fosa" isimli ortak bir birim oluşturulacağı, bu birimin, sanayi ve ticaret odalarının yetki alanına giren ticari, gastronomi, teknik, bankacılık, sigortacılık ve emlakçılık gibi mesleklerin diploma denklik işlemlerini yürüteceğini söyledi. Kentlerdeki IHK'ların ilk bilgilendirme için başvuru merkezleri olarak görev yapacaklarını kaydeden Mohrhardt, şu bilgileri verdi:

Üç ayda sonuçlanacak

"Halihazırda sadece göçe zorlanan Alman kökenlilerin diplomalarının denklik başvurularını 'Sürgünde Yaşayanlara İlişkin Kanunun' (Bundesvertriebenengesetz) çerçevesinde kabul ediyoruz, diğer yabancılardan gelen başvuruları ise reddediyoruz. 1 Nisan'dan itibaren artık tüm başvuruları kabul edebileceğiz. İstenilen belgeler tamamlandıktan sonra başvuruları biz IHK Fosa isimli diploma denklik birimine göndereceğiz. Bu birim, en geç üç ayın içinde sonucu bize bildirecek. Denklik işleminde sadece diplomadaki notlar değil, kişinin mesleğinde kazandığı deneyimleri de dikkate alınacak. IHK Fosa, bize yapacağı bildirimlerde, denk sayılmayan diplomalar için kişinin hangi konularda bilgi ve beceri eksikliği olduğunu belirtecek. Biz de bölgesel IHK kurumu olarak buna göre bir çözüm bulup, başvuru sahibinin eksik olan niteliklerini tamamlaması için, işyerleri ile irtibata geçeceğiz ve kendisine pratik yapması için ortam sağlayacağız. Ayrıca bünyemizde sunduğumuz mesleki geliştirme kursları ile de teorik bilgi eksikliğinin giderilmesini sağlayacağız. Bu hizmetimiz ücretli olacak, ancak ücretin kimin tarafından hangi oranda ödenceği konuları henüz netleşmedi."

Morhardt, yasa ile birlikte yabancı diplomaların üç ay içinde denklik işleminin sonuçlandırılacağı yolundaki taahhüdün, 1 Ocak 2013'ten itibaren geçerli olacağını, "Bunun nedeni, yasanın yürürlüğe gireceği 1 Nisan'dan yıl sonuna kadar yoğun başvuru döneminin yaşanmasının beklenmesidir. Önümüzdeki yılın başından itibaren işlemler rutinleşmeye başlayınca, diplomaların denklik işlemleri üç ay içinde sonuçlandırılabilecektir" diye konuştu.

SORU VE CEVAPLARLA YENİ DENKLİK YASASI

Denklik Yasası ile ilgili akla takılan sorulara Federal Eğitim ve Bilim Bakanlığı yetkililerinin verdiği yanıtlar şöyle:

- Denklik Yasası'nın sağladığı avantajlar nedir?

Denklik Yasası ile birlikte, yurtdışında bir meslek öğrenen göçmenler, Almanya'da da kendi branş veya mesleklerinde daha rahat bir şekilde çalışma imkanına sahip olabilecekler. Kalifiyeli göçmenlerin Alman iş piyasasına girişlerini kolaylaştıran Denklik Yasası sayesinde işverenler de istihdam edecekleri göçmenlerin sahip oldukları mesleki niteliklerini daha kolay bir şekilde görüp değerlendirebilecekler.

- Hangi diplomaların denklik işlemi yapılabilecek?

Yurtdışında alınan meslek diplomaları, Almanya'da tanıtılabilecek. Bazı diplomalar, Almanya'da icrası yasalarla belirlenen meslek gruplarına göre denkleştirilecek. Bu meslek grubuna doktorlar, hasta bakıcıları veya yaşlı bakım elemanları, ezcacılar, avukatlar ve el sanatı ustaları sayılabilir.

Bu mesleklerden birine sahip olan bir göçmenin başvurusuyla diploması, Alman meslek diploması ile kıyaslanacak. Meslek eğitiminde görülen teorik ve pratik dersler dersler eşdeğer sayıldığında, göçmene Alman meslek diplomasına eşdeğer bir diplomaya sahip olduğu tasdiklenecek. Aksi takdirde kişiye, diplomasının eşdeğer sayılması için alması gereken ek mesleki dersler önerilecek veya ayrıca bir sınava tabi tutulacak. Bu ek dersleri vermeyen veya sınavda başarısız olan göçmenin, mesleğini icra etmesine izin verilmez.

Yine aynı şekilde yasalarla belirlenen bazı meslekler var ki, bunların icrası ise eyaletlerin kontrolünde. Bunların arasında eğitmenlik, okutmanlık, mimarlık veya mühendislik gibi meslek grupları sayılabilir. Bu mesleklere ilişkin diplomaların denklik işlemleri eyaletlerin hazırlayacağı yasalar çerçevesinde sonuçlandırılacak.

Dönüşümlü eğitim sistemi

Bunların dışında "Duales System" adı verilen, okul ve işyerinde uygulanan "dönüşümlü eğitim sistemine" tabi olan mesleklerden biri için alınan yabancı diplomalar için de ilk kez denklik işlemi yapılabilecek. Yeni yasaya göre söz konusu yabancı meslek diplomaları, yerli diplomalarla eşdeğerde olup olmadığı incelenecek. Eğer sahip olduğu yabancı diploması eşdeğer görülmezse, kişiye verilecek belgede, sahip olduğu eğitim düzeyi tasdiklenecek. Belgede, söz konusu diplomanın Alman diplomasıyla eşdeğer sayılması için eksik olan ders ve bilgiler de yer alacak. İşverenler, bu belgeye bakarak yurtdışında edinilen mesleki tecrübeleri daha kolay değerlendirebilecekler. Yabancı diploma sahipleri, ek eğitimlere katılarak yeniden diplomalarının denklikleri için başvurabilecekler.

- Yeni yasa yüksekokul diplomalarını da kapsayacak mı?

Denklik Yasası, sadece, Almanya'da icrası yasalarla belirlenen meslek dalları (reglementierte Berufe) için alınan yabancı diplomaları kapsıyor. Bunlar, doktorluk, ezcacılık veya avukatlık gibi meslekler. İcrası yasalarla belirlenmemiş olan meslekler için alınan yabancı diplomalar, yeni Denklik Yasası'nın kapsamına girmiyor. Bu diplomaların tanınması için "Yabancı Diplomaların Tanınmasına İlişkin Bilgi Merkezi"ne (ZAB) başvurmak gerekiyor. Söz konusu meslek diplomasına sahip olanlar, diplomalarını tanıtmadan da mesleklerini Alman iş piyasasında icra edebilirler.

- Yabancı meslek diplomaları için Alman eğitim kalitesi garantisi nasıl verilecek?

Öncelikle yabancı diplomanın denklik işlemi için kişi, yurtdışında meslek eğitimini tamamlamış olması gerekiyor. Mesleğini yarım bırakanlar, denklik işlemi için başvuramazlar. Yurtdışında diploması alınan mesleğin bir benzerinin ve eşdeğerde olanının Almanya'da da mevcut olması gerekiyor. Aksi takdirde denklik işlemi yapılmaz. Örneğin doktorluk diplomasına sahip bir kişi, hasta bakıcılık mesleğine göre denklik yaptıramaz. Aynı branşta olmalarına rağmen aralarında bariz farklılıklar bulunan mesleklerde ise, meslekleki tecrübe dikkate alınıyor. Edinilen mesleki tercübe, aradaki eğitim farkını kapatmaya yetiyorsa o zaman, denklik işlemi başvuranın lehinde sonuçlandırılır.

- Denklik işlemi için nereye başvurulmalı? Merkezi bir başvuru adresi var mı?

Başvurular, söz konusu meslekle ilgili olan resmi daireye veya yetkili el sanatları odasına yönlendirilir. Meslek eğitimine tabi olan meslekler konusunda ise başvur sahibinin ikamet ettiği kentteki sanayi ve ticaret odaları, denklik işlemleri için yetkili kuruluşlardır. İcrası yasalarla belirlenmiş olan meslekler için yapılacak denklik başvuruları, eyalet idaresi bünyesindeki yetkili mercilere gönderilmeli.

- Başvuru adresleri, mesleklere göre değişiyor mu? Hangi makamın yetkili olduğu nasıl öğrenilir?

Halihazırda yabancı diplomaların tanınma işlemini yürüten "Yabancı Diplomaların Tanınmasına İlişkin Bilgi Merkezi"ne (Zentralstelle für ausländisches Bildungswesen- ZAB) bağlı enformasyon sistemi üzerinden, mesleklere göre başvuru adresleri ve iletişim bilgileri edinilebilir. Söz konusu bilgi bankasına www.anabin.de sitesi üzerinden erişilebilir.

Bunun yanı sıra yeni yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bölgesel başvuru merkezleri de hizmet vermeye başlayacak. Bu merkezler hakkında www.netzwerk-iq.de sitesinden bilgi edinilebilir.

1 Nisan'da kurulacak telefon hattı üzerinden de denklik işlemleri için bilgi alınabileceği gibi, Federal Eğitim ve Bilim Bakanlığı çok dilde rehberlik broşürleri hazırlayıp, bunları yabancılar daireleri, göçmen danışma merkezleri, yurtdışı diplomatik temsilcilikleri veya iş ajansı gibi göçmenlerin uğrak yerlerine dağıtacak.

- Denklikte başvuru sahibinin vatandaşlığı dikkate alınıyor mu?

Hayır, başvuru sahibinin vatandaşlığı, denklik işleminde dikkate alınmıyor artık. Avrupa Birliği üyesi ülkelerin haricindeki ülkelerden gelen vatandaşlar için de, 1 Nisan'dan itibaren, diplomalarının denklik işlemleri için başvuru hakkı doğuyor. Yapılan denklik işleminde, kişinin sahip olduğu mesleki bilgi ve beceri dikkate alınıyor. Kişinin vatandaşlığı veya kökeni ise, tüm meslekler için yapılacak denklik işlemlerinde artık dikkate alınmayacak.

- Kimler denklik işlemi için başvurabilir? Yurtdışındayken başvuruda bulunulabilir mi?

Yurtdışında meslek diploması almış olan herkes, Denklik Yasası çerçevesinde başvuruda bulunabilir. Başvurular, Almanya'ya geldikten sonra yapılabileceği gibi, Almanya'ya gelmeden önce yaşanılan ülkeden de posta yoluyla yapılabilir. Denklik başvurusu için kişinin Almanya için oturma iznine sahip olması gerekmiyor.

- Diplomasını Almanya'da denkleştirenlere, oturma izni hakkı doğuyor mu?

Yurtdışında alınan meslek diplomasına ilişkin yapılacak denklik işlemi, başvuru sahibine oturma izni almaya hak doğurmaz. Bazı durumlarda ise, Almanya'ya giriş vizesi veya oturma izni alabilmek için yurtdışında alınan diplomanın denklik işleminin yapılmış olması şartı aranıyor.

- Denklik işleminin maliyeti nedir?

Eyaletler bazındaki yetkili daireler, yabancı diplomaların denklik işlemleri için belli miktarda işlem harcı talep edebilirler. Harcın miktarı, eyaletler tarafından meslek branşlarına göre hazırlanacak yasalarla belirlenecek. Kişinin iş hayatına dahil olması için gerekli görülürse ve ve II ile III nolu Sosyal Kanun Kitabı'nda öngörülen yardım alabilme şartlarının taşınması halinde, denklik işlemlerinden doğan masraflar, iş ajansları veya maddi yardım yapan kurum tarafından üstlenilir.

- Başvuru sahiplerinin Almanca bilmeleri gerekiyor mu?

Söz konusu mesleğin icrası için gerekli görülmesi halinde, Almanca bilme koşulu aranabilir. Bu şart başta, doktorluk gibi icrası yasalarla belirlenmiş olan meslek grupları için geçerlidir.
Almanca bilmek, pazarlamacılık gibi bazı meslek dalları için şart koşulan niteliklerin arasında yer alabilir.

- Denklik işlemi için hangi belgeler gerekli?

Bunun için yurtdışında mesleki kalifikasyonu gösteren diploma ve belgeler ibraz edilmeli. Belgeler, ya orjinal ya da tasdiklenmiş fotokopi olarak yetkili merciye gönderilmeli. Bazı durumlarda yetkili merciler, diploma veya belgelerin tasdiklenmemiş fotokopileri ile de yetinebilir. Belgeler genellikle Almanca'ya tercüme edilmeli. Ancak ilgili yabancı dile vakıf personeli bulunan bazı daireler, bunu şart koşmayabilir.

- İşlemler ne kadar sürede sonuçlanır?

Tüm belgeler teslim edildikten sonra üç ay içinde, işlemler sonuçlandırılıyor. Eğer yetkili merci, denklik işlemleri için ek belge gerektiğinde, işlemleri sonuçlandırma süresini uzatabilir. Denklik Yasası'nın yürürlüğe girdiği ilk yılda, yoğun başvuru nedeniyle işlemlerin sonuçlandırma süresi üç ayı geçebilir.

- BİTTİ -