DİPLOMA DENKLİK DOSYASI (2. Bölüm)

ALMANYA'da yaşayan ve diplomalarını tanıtmak isteyen yüzbinlerce göçmen veya yurtdışında eğitim görmüş binlerce Almanın yanı sıra, binlerce işveren ve şirketin de dört gözle yürürlüğe girmesini beklediği Denklik Yasası 1 Nisan tarihinde uygulamaya konuluyor.

"Anerkennungsgesetz" adı verilen bu yasa sayesinde, göçmenler sahip oldukları meslek veya üniversite diplomalarını daha kolay ve eyaletler arasında eşit kıstaslara göre tanıtabilecekler, işveren ve şirketler de, iş başvurusunda bulunan göçmenlerin, denklik işleminden geçirilen diplomaları sayesinde sahip oldukları nitelikleri daha iyi görebilecek ve yeni istihdam imkanları sunabilecekler.

Aynı kriterler uygulanacak

Halihazırdaki uygulamaya göre diploma denklik işlemlerinde farklı kıstaslar uygulayan eyaletler, yeni yasa ile birlikte özellikle öğretmenlik, mühendislik ve eğitmenlik alanlarındaki meslek diplomalarının denklik işlemlerini hem hızlandıracaklar hem de aynı kriterlere göre değerlendirme yapacaklar. 29 Eylül 2011'de Federal Meclis'te kabul edilen, 4 Kasım 2011'de de Eyaletler Meclisi'nde onaylanan yeni Denklik Yasası uyarınca, meslek diplomalarının denklik işlemleri Almanya'da Meslek Eğitim Yasası'na göre dönüşümlü meslek eğitim sistemine (duales System) tabi olup meslek odalarında kayıtlı olan 350 mesleğe göre yapılacak.

Vatandaşlık şartı kalkıyor

Yaklaşık 60 yasa ve genelgede değişiklik yapılmasını öngören Denklik Yasası ile birlikte uygulamaya konulacak en büyük yenilik, doktorluk gibi bazı meslek gruplarında Alman veya Avrupa Birliği vatandaşlık şartının da kaldırılmasıdır.

1935 yılından kalma bu uygulamayı yürürlükten kaldıran yeni yasa uyarınca, mesleki kalifikasyon ve tecrübesini belgeleyen göçmenler, sadece diplomalarını tanıtmakla kalmayacaklar, aynı zamanda, daha önce sadece Alman veya AB vatandaşlarının çalışmasına izin verilen bazı meslekleri icra edebilecekler. Örneğin Türkiye'den doktorluk diploması alan bir kişi, bilgi ve tecrübesi yeterli görülmesi halinde, Almanya'da da doktorluk yapmak için izin (Approbation) alabilecek. Oysa halihazırdaki uygulamaya göre, Almanya'da Tıp Fakültesi'nden mezun olsa bile bir göçmen, Alman vatandaşı olmadığı sürece, doktorluk yapamıyor.

Hotline kurulacak

Denklik Yasası'nın yürürlüğe gireceği 1 Nisan tarihi itibariyle, diploma denkliği için bilgi almak isteyenler için bir telefon hattı kuruluacak. Federal Eğitim ve Araştırma Bakanı Annette Schavan, denklik işlemleriyle ilgili yetkili kılınan Federal Göç ve Mülteciler Dairesi (BAMF) bünyesinde bir telefon bilgi hattının kurulacağını, bu hattı arayanların, diploma denklik işlemi için nereye ve nasıl başvurabilecekleri konusunda bilgi verileceğini söyledi.

Ayrıca yasanın yürürlüğe girdiği tarihte, denklik işlemleri ile ilgili bilinmesi gerekenlerin yazılı olduğu bir internet sayfasının oluşturulacağı, çok dilde bilgilendirme broşürlerinin hazırlanacağı ve bölgesel başvuru birimlerinin kurulacağı da kaydedildi.

Bakan Schavan, söz konusu yasanın tanıtımında yaptığı açıklamada, "Bu yasa önemli bir dönüm noktasıdır. Bu sayede, kalifiye eleman açığımızı kapatabileceğimiz gibi göçmenleri sahip oldukları niteliklerine karşı saygı gösterdiğimizi ve değer verdiğimizi ve onlara ihtiyacımızın olduğunu gösterebiliriz. Yabancı diplomaların tanınması gerçek uyumun önemli şartlarından birisidir" demişti. 　

DİĞER ÜLKELERDE DURUM:

BELÇİKA: Belçika'da ne üniversite ne de mesleki diplomalar doğrudan tanınıyor. Diploma denkliği için, hem belirli başvuru süreleri var hem de ikamet edilen bölgeye göre başvuru makamları farklı. Diploma denklik başvuruları, her yılın 1 Ocak - 15 Temmuz tarihleri arasında yapılıyor. Bu tarihlerin dışında yapılan başvurular kabul edilmiyor.

Valon ve Brüksel'de oturanların Fransız Eğitim Bakanlığı'na, Flaman bölgesinde oturanların ise Flaman Eğitim Bakanlığı'na başvurması gerekiyor. Başvuru sahibi kendisinden istenilen belgeleri Fransıca'ya tercüme edilmiş olarak eksiksik bir şekilde ibraz etmesi gerekiyor. Örneğni başvuru sahibinden son 3 yılın notları, diplomanın aslı, kimlik bilgileri, doğum kayıt örneği isteniyor. Daha sonra başvuru dosyası değerlendirmeye alınıyor. Kişinin aldığı eğitim düzeyi, Belçika'daki kredi sistemine uygunsa, denklik işlemi yapılıyor. Eğer eksik dersler varsa veya notlar tutmuyorsa, ek kişinin denklik için ek ders alması gerekiyor.

Türkiye'deki lise diplomaları, genelde üç ay süren işlemden sonra tanınıyor. Ancak bakanlık onaylı Türk lise diploması ile Belçika'da yüksek öğrenim görülebiliyor.

Yabancı meslek diplomasi ile gelen yabancılar, doğrudan denklik yaptırımıyorlar. Önce başvuru sahibinden 7 yıllık meslek okullarına kaydolup son iki seneyi okuması ve sınavlarda başarılı olması isteniyor. Kişiye ancak bu şartla, branşıyla ilgili işyeri açma izni veriliyor. Derslerde ve sınavlarda başarılı olmak için Fransızca veya Flamanca dillerinden birine de hakim olmak gerekiyor.

HOLLANDA: Hollanda dışından alınmış diplomaların denklik değerlendirmesi, bu konuda uzman olan Nuffic ve Colo kuruluşları tarafından yapılıyor. Başvuruların, bu kuruluşların ortak çalıştıkları Diploma Denkliği Enformasyon Merkezi’ne (www.idw.nl) yapılması gerekiyor. Diploma denkliği için 122 Euro talep ediliyor ve hızlandırılmış prosedürden yararlanmak isteyenler 176 Euro ödüyorlar.

Yurtdışında aldığı diploma için denklik değerlendirmesi isteyenlerin, diplomanın belediye yetkilileri ya da noter tarafından “aslına uygundur” diye onaylanmış fotokopisini, yeminli tercümana yaptırılmış tercümesini ve başvuru formunu Diploma Denkliği Enformasyon Merkezi’ne göndermeleri gerekiyor. “Aslı gibidir” mührü bulunan fotokopinin üzerine “diploma” yazısının yazılması, ayrıca diplomanın alındığı tarihin de belirtilmesi isteniyor. İşlemler 6 ila 8 hafta arasında tamamlanıyor.

Meslek diplomalarında ise görülen dersler, toplam ders süreleri dikkate alınarak Hollanda ’da hangi eğitim ile eş değerde olabileceği belirleniyor. Örneğin, yurtdışında otomobil tamir eğitimi almış bir kişiye “otomobil tamircisi olarak çalışabilir” belgesi verilmiyor. Diplomanın Hollanda'daki karşılığının ne olabileceği belirtilip, kişinin o meslekte çalışıp çalışamayacağı işveren ya da meslek kuruluşunun değerlendirmesine bırakılıyor.

DANİMARKA: Danimarka'ya gelenler, önce Danca öğrenip Danimarka'da Temel Eğitimi Bitirme Sınavı'na giriyorlar. Sınavda başarılı olanların, lise düzeyinde eğitim veya kurslara gitmesi veya lise bitirme sınavına girmesi gerekiyor. Ondan sonra üniversite diplomaları sayılıyor. Alınan yabancı diplomalar, Danimarka tarafından tanınan üniversitelerden ise, o zaman kişi en az iki yıl, branşıyla ilgili üniversite düzeyinde tamamlayıcı öğrenim görmesi lazım. İki yıllık öğrenimin sonunda, branşıyla ilgili yeterlilik sınavına giriyor. Bu sınavı kazananlar, mesleğini yapabiliyorlar. Meslek eğitimi görenler de, branşıyla ilgili kursa gitmek ve pratik deneyimler kazanmak zorundalar.

FRANSA: Fransa, yabancı doktor veya avukatlık diplomalarını tanımıyor. Bu meslekleri icra etmek için Fransız vatandaşı olmak ve bu meslekleri Fransa'daki okullarda öğrenmiş olmak gerekiyor. Örneğin iki yıllık avukatlık okulu var. Bu okula öğrenciler sınavla alınıyor. Avukat olmak isteyenlerin, çıkış sınavlarında başarılı olmaları gerekiyor. Fransa'da yaşayan yabancılar, ilerde Fransız vatandaşlığını almak koşuluyla tıp öğrenimi görebiliyorlar.

Yurtdışından alınan meslek diplomaları da Fransa'da doğrudan kabul edilmiyor. Örneğin kuaför dükkanı açmak isteyen bir yabancının, yabancı diplomaların denklik işlemlerinden sorumlu olan sanayi ve ticaret odalarının belirlediği ek ders ve sınavları girmesi gerekiyor.

Avrupa Birliği üyesi bazı ülkelerden alınan diplomalar Fransa'da tanınıyor.

İNGİLTERE: Üniversite diplomalarının eşdeğer olabilmesi için belirli kriterlerin yerine getirilmesi gerekiyor. Örnegin Türkiye'den diploma sahibi bir doktor, avukat veya öğretmenin İngiliz sistemine göre, ek bir eğitim alması ve akabinde düzenlenen sınavlarda başarılı olması gerekiyor. Yabancı meslek diplomaları da, İngiltere'de genelde doğrudan kabul edilmiyor. Mesleki yeterlilik için başvuru sahibinin, branşına göre, kolejlere giderek ek mesleki dersler alması ve sınava girmesi gerekiyor. Ancak bu yolla, yabancı mesleki diplomalar, İngiltere'deki meslek diplomalarıyla denk saydırılabiliyor.

İSVEÇ: Türkiye'deki bir yüksek okul mezununun İsveç'te diplomasının geçerli olabilmesi için İsveç Yüksek Okul İdaresi'ne (Högskolverket) başvurarak diplomasını denkleştirmesi gerekiyor. Genelde 4 yıllık üniversite mezunlarına gelen yanıtlar olumlu oluyor. Dersler üzerinde yapılacak değerlendirmeler sonunda gerekli olan dersler okutularak lise mezuniyeti tanınıyor.

Meslek diplomalarının denkliği için İsviçte başvuru sahibi tekrar bazı meslek kursalarına katılması ve sınavlarda başarılı olması gerekiyor. Yetişkinler Eğitimi Okulu adı verilen kurumlarda gördüğü kursun tamamlayıcı derslerini almak suretiyle diplomasının denkliğini elde edebilir.

İSVİÇRE: İsviçre ’de, yabancı ülkelerden alınan diploma ve derecelerin denkliği alınan eğitim ve mesleğe bağlı olarak çeşitli makam ve kuruluşların sorumluluğundadır. Mesleki Eğitim ve Teknoloji Federal Dairesi (Bundesamt für Berufsbildung und Technologie) yabancı diplomaların tanınması hakkında genel sorular için İsviçre'de ilk olarak temas edilmesi gereken ulusal bir merkezdir. Aynı zamanda mesleki eğitim ve teknik yüksekokulların tanınma işlemi için yetkili Federal Dairedir. İsviçre ’de denklik başvuruları ilgili kurumlar tarafından ayrı ayrı değerlendiriliyor. Sözkonusu kurumların listesi ilişikte sunulmaktadır. (Ünal ÖZTÜRK - Ünsal TURAN)

Bu çerçevede, EDK ’ya (Kanton Eğitim Direktörleri Konferansı) göre, İsviçre ’de eğitim fakültelerinden alınan diplomaların tanınması için şu koşulların yerine getirilmesi gerekiyor:

- en az 3 yıllık yükseköğrenim sonrası alınan ve o ülkede resmi olarak tanınan diploma ve çevirisi

- Anadil Almanca, Fransızca veya İtalyanca dillerinden biri değilse, ülkede geçerli olan dillerden birinin iyi derecede bilindiğinin belgelendirilmesi. (Avrupa Ortak Dil Referansı çerçevesinde C2 düzeyinde Dil Sertifikası)

- Sözkonusu diploma ile Türkiye ’de hangi okul ve kademelerde ders verilebileceğini gösteren ve Milli Eğitim Bakanlığınca düzenlenen belgenin ibraz edilmesi.