Çocuğunuz nasıl beslenmeli?

- Kilolarından kurtulman için düzenli hareket etmen gerekir.

- Nasıl bir hareket? Kol ve bacak hareketleri mi?

- Hayır! Önüne her yağlı ve şekerli yiyecek gelişinde, başınla h a y ı r hareketi yapacaksın.

Fıkradaki hekim haklı, fakat yukarıdaki cevabı veren gencin düşünme tarzı da yanlış değil.

Beslenme veya diyet konusu açıldığı zaman, genellikle sadece besinler üzerinde durulur.

Şu besinden şu kadar gram yiyeceksin, bu besinden bu kadar. Bu dar çerçevede çözüm aranır.

Sağlıklı yaşam dengesi:

Halbuki konuya daha geniş bir perspektiften yaklaşmak daha verimli olur. Yani sağlıklı yaşam perspektifinden.

Sağlıklı yaşam tarzı nasıl olmalı?

Konuyu sağlıklı yaşam tarzı olarak ortaya koyarsanız, ister istemez beslenmenin ikizini de göz önüne almak zorunda kalırsınız. Beslenmenin ikizi nedir?

H a r e k e t t i r.

Beslenme ile ilgili ayrıntılardan önce, beslenme ve hareket arasındaki dengeyi tutturmanız gerekir

Neticede beslenme nedir? Kalori almaktır. Kalori ( veya Joule) nedir? Enerji birimidir. Beslenen insan enerji alıyor demektir. Hareket nedir? Kalori vermektir. Yani enerji tüketmek.

İşte sağlıklı yaşam, verdiğimiz enerjiyle aldığımız enerji arasında y a k l a ş ı k bir d e n g e tutturmaktır. Ya aldığınız enerjiyi hareketle tüketirsiniz, ya da onu vücudunuzda yağ olarak depolarsınız.

Her çağın beslenme ve hareket koşulları farklı. Bizim çocukluğumuzda, günlük yaşantımızın önemli bir kısmı dışarda, sokakta geçerdi. Oyunlarımızı dışarda oynar, bol bol koşar, acıkınca da eve gelirdik. 21. yüzyılın çocukları artık çocukluklarını dışarda geçirmiyorlar. Büyük ölçüde evin içinde, kendi odalarında geçiriyorlar. Kendileri koşmuyorlar. Bilgisayar oyunlarındaki sanal kahramanlarını koşturuyorlar. Televizyon veya bilgisayarla hareket etmeden vakit geçirirken, üstüne üstelik cips, çikolata ve gofret gibi yiyeceklerle enerji depoluyorlar.

Yapılan araştırmalara göre Almanya’daki çocukların beşte birinde, gençlerin de üçte birinde kilo sorunu var. Yüzyılımızın sorunlarından biri de şişmanlık. Çocuğunuzu spor yapmaya heveslendirerek, bir spor kulübüne kaydettirerek, birlikte yüzmeye giderek, bisiklet sürerek sağlıklı yaşam dengesini tutturmaya çalışabilirsiniz.

Sağlıklı hareket ve sağlıklı beslenme birbirini etkiler. Beslenmede aşırılığa kaçarsanız, spor yapmanız güçleşir. Çağımızdaki aşırı beslenme kendini nasıl gösteriyor?

TekyanLı beslenme olarak.

Super Size Me, 2004 senesinde gösterime giren, Morgan Spurlock isimli yapımcının belgesel bir filmi. Yapımcı filmde ilginç bir beslenme türü dener. Bir ay boyunca her gün meşhur bir fast food lokantasına gider. Her gün üç öğün fast food ürünleriyle, özellikle büyük boy XXL hamburgerle beslenir. Günde 2000’den fazla adım atmaz. Yani beslenmeyle hareket arasındaki dengeyi bile bile bozar. Bu tek yanlı beslenmeyle, Spurlock bir ay sonra 11 kilo alır. Genel sağlığı da bozulur.

Filmin eleştirilecek yanları olsa da, tek yanlı beslenmenin zararları görmezlikten gelinemez.

Tek yanlı beslenmenin alternatifi nedir? Çok yönlü beslenme.

Çok yönlü beslenme:

Sağlıklı beslenmeyle ilgili onlarca kitap var. Kitapların çoğunluğu gram verileriyle dolu. 7 gram şundan, 13 gram bundan. Bu ayrıntıları aklınızda tutamayabilirsiniz. Fakat en azından çok yönlü beslenmenin genel hatlarını unutmamaya çalışın.

Çok yönlü beslenmeyi Mısır’daki bir piramide benzetin. Aşağıdaki gibi üç katlı bir piramide. Bu piramitte hangi besin grupları var?

YAĞ+ŞEKER
HAYVANSALLAR
B İ T K İ S E L L E R

1. Alt kısım: Piramidin en geniş kısmıdır. Bitkisel besinlerden oluşur. Sebze, meyve, patates ve tam tahıllı ürünler (Vollkornprodukte) gibi. Bu ürünleri tüketirken cömert olun. Toplum olarak bizler tam tahıllı ürünleri sevmeyiz. Beyaz undan yapılan besinleri severiz. Yapabildiğiniz ölçüde beyaz unlu ürün tüketimin azaltmaya çalışın.

2. Orta kısım: Burası alt kısımdan küçük, üst kısımdan büyüktür. Yani ne azdır, ne de çoktur. Ölçülüdür. Orta kısım hayvansal besinlerden oluşur. Süt, süt ürünleri, et, balık, yumurta, pastırma ve sucuk gibi. Bu ürünleri tüketirken ölçülü olun.

3. Üst kısım: Piramidin sivri kısmıdır. En küçük kısım. Yağlı ve şekerli besinler bu kısımdadır. Batılı ülkelerde yağ tüketimi 1948’den beri artmaktadır. Bu besinleri tüketirken cimri olun. Neden? Çünkü yağlar diğer besin gruplarından çok daha fazla kalori verir. En tehlikelisi de görünmeyen yağlar; pastanın, çikolatanın, etin, sucuğun, kaymağın, peynirin içindeki yağlar.

Eğer çok yönlü beslenme kuralını uygulayabilirseniz, çocuğunuzun kilosu boyuna göre normal ise ve hasta değilse, çocuğunuz sağlıklı besleniyor demektir.

Şimdi Super Size Me filmindeki yapımcının beslenmesini de bir piramide benzetelim. Ortaya nasıl bir piramit çıkar? Alt kısım çok küçük ve sivri, üst kısım çok geniş ve büyük. Yani az sebze ve meyve, bol yağ ve şeker.

Piramit böylece tersine dönmüş olur. Sivri kısmı yerde ve geniş tabanı havada olan bu ters piramit ayakta durabilir mi? Çok zor.

Sağlıksız bir yaşam tarzı olan insan da bu ters piramide benzer. Ayakta kalması zordur. Ancak sağından solundan yapay destek verirseniz, ayakta durabilir.

Tuz:

Toplum olarak beslenme alışkanlığımızın olumsuz bir yönü de tuzla ilgili. Birçok insan daha yemeğin tadına bakmadan tuz atmaya başlar. Anne ve babaların bu konuda çocuklara örnek olması çok önemli. Küçükken tuzlu yemeğe alışan bir çocuğun, sonradan tuzu azaltması çok zordur. Genellikle 10. yaş dönüm noktasıdır. 10. Yaşa kadar çocukların yemek zevki hemen hemen kesinleşir. Tuzu azaltmak istiyorsanız, iyotlu tuzu veya baharat kullanımını da deneyebilirsiniz.

İçecekler:

İnsan vücudunun üçte ikisi sıvılardan oluşur. En önemli besinin su olduğu ne kadar vurgulansa azdır. Çocukların günde 1 veya 1,5 litre suya ihtiyacı vardır. İçecekler konusundaki en büyük yanılgı meyve nektarının meyve suyu zannedilmesidir. Meyve suyunun (Saft, Fruchtsaft, Direktsaft) içindeki doğal meve oranı yüzde yüze yakındır. Meyve nektarının (Fruchtnektar) ve meyve içeceğinin ( Fruchtsaftgetränk) büyük bir kısmı sudur. İçindeki meyve oranı ise genellikle çok azdır. Ayrıca bol şeker katkılıdır.

Sağlıklı su içimini engelleyen bir alışkanlığımız da gazlı içeceklerle (kola, sade gazoz, meyveli gazoz vb.) ilgilidir. Ayrıca gazlı içecekler şişmanlama riskini artırırlar. Çocuklar için sağlıklı olanı sudur, Örneğin karbonik asidi olmayan (ohne Kohlensäure) maden suyu. Meyve sularını da bire bir oranda suyla karıştırırsanız, daha iyi olur.

Öneriler:

Sağlıklı yaşam dengesi için, yukarıdaki önerilere ek olarak şunlara dikkat edelim:

Yemek yeme sadece insanların karnını doyurması değildir. Aile birliğini ayakta tutmak için yemek masasını bir fırsat olarak değerlendirin. Yemekte ailece ortak duyguları paylaşın. Mümkünse çocuğunuzu tek başına yemek masasına oturtmamaya çalışın. Aile içinde yaşayanların tek başına yaşayanlardan daha uzun ömürlü olduğu bilimsel araştırmalarla kanıtlanmıştır.

Yemek kültürü konusunda çocuğunuza örnek olun. Çocuk daha k ü ç ü k k e n onu çok yönlü beslenmeye alıştırın. 3 yaşına kadar uygulanan beslenmeye daha çok önem verin. Bu dönemdeki tek yanlı beslenme beyin gelişiminin geri kalmasına sebep olabilir.

Vücudumuz uykudayken de enerji kaybeder. Kaybedilen enerjiyi tekrar almak ve okuldaetkin katılıma hazırlık için çocukların iyi bir kahvaltı yaptıktan sonra okula gitmesi gerekir.Okul için hazırladığınız beslenme kutusunu çok yönlü beslenme piramidine göre hazırlamaya çalışın. Beslenme kutusuna börek veya pasta koymayın. Taze sebze ve tam tahıllı ekmekten (Vollkornbrot) oluşan sandviç koyun. Meyveleri dilimleyerek koyabilirsiniz. Sağlıklı bir beslenme kutusu çocuğunuzun okuldaki ögrenme yeteneğini artırır, dikkatini toplamasını kolaylaştırır.

Her çocuğun yemek ihtiyacı farklıdır. Hareketli çocukların daha çok enerjiye ihtiyacı vardır, sakin çocukların daha az. Çocuğunuz bazı yiyecekleri yemek istemeyebilir. Onu yemeye zorlamayın. Dengeyi başka bir besinle tutturmayı deneyin. Örneğin sütü sevmeyen çocuğa yogurt veya peynir, sebze yemeyen çocuğa patetes ve meyve yedirmeye çalışın.Çocuğunuzu ödüllendirmek için şekerli besinleri kullanmayın.

Yapılan araştırmalarda çinko, demir ve B12 vitamini içeren besinlerin çocukların dikkatini toplama ve öğrenme yeteneğini artırdığı görülmüştür.

Uzun sözün kısası:
Beslenmeyi tesadüfe bırakma,
Bana birşey olmaz sanma!