Çin'den gelen elbiseler zararlı mı?

Çin'de üretilen oyuncakların boyasında olması gerekenden fazla kurşun olduğu iddiası ile oyuncak şirketi olan Mattel milyonlarca oyuncağı piyasadan çekmişti.

Şimdi de sıra çocuk elbiselerinde. BBC’ nin haberine göre, Yeni Zelanda’ da bir televizyon kanalı, Çin’ de üretilen giysilerde Dünya Sağlık Örgütü’nün izin verdiğinden 900 kat fazla formaldehit bulunduğunu ileri sürerek tüketicileri uyardı.

Bunun, Batılı ülkelerin her geçen gün tüm dünyaya virüs gibi yayılan Çin mallarına karşı kendi sanayilerini korumak için ürettikleri bir komplo mu, yoksa gerçek mi olduğunu bilmek şimdilik mümkün değil, ama formaldehitin insan sağlığını ciddi şekilde tehdit eden bir madde olduğu çok iyi biliniyor.

Formaldehit nedir?
Formaldehit, insan sağlığı ve ekosistem için çok zararlı olan renksiz, keskin ve kötü kokulu bir kimyasal maddedir. Hem atmosfer havasında hem kapalı ortam havasında düşük miktarlarda bulunur. Metabolik olaylar sonucu vücudumuzda da çok az miktarda formaldehit meydana gelir.

Formaldehit, giysilerde buruşmayı önlemek ve uzun süreli ütü kalitesi sağlamak için kullanılır. Ayrıca küflenmeye karşı da koruyucu etkisi vardır.

Formaldehit elbiseler dışında pek çok yapı malzemesinde ve ev eşyasında da bulunur. Yapıştırıcı olarak üre-formaldehit içeren sıkıştırılmış tahtadan yapılan yer döşemeleri, dolap, dolap rafları, duvar kaplamaları, mobilyalar … gibi eşyalar evlerimizdeki en önemli formaldehit kaynaklarıdır. Isı ve nem ne kadar yüksek ve eşya ne kadar yeni ise, formaldehit yayımı o kadar fazla olur. Formaldehitin evlerdeki miktarı, esas olarak evin eskiliğine ve evde bulunan preslenmiş tahtadan yapılan eşyaların çokluğu ile ilgilidir.

Sigara dumanı, borusuz katalitik ve gazyağı yakan sobalar, boyalar, kozmetikler, tutkal ve kaplama ürünleri, kumaş dokumalar, duvar kağıtları, ev, halı ve mobilya temizlik ürünleri, cilalar, yapıştırıcı ve boya soyucular da diğer önemli formaldehit kaynaklarıdır.

Sağlığa etkileri
Formaldehit, vücudumuza solunum, sindirim ve az miktarda da deri yoluyla girer ve insanları duyarlılıklarına göre farklı şekilde etkiler. Bunların çoğu, göz, burun, boğaz tahrişi gibi mukozalarla ilgili belirtilerdir. Ancak, formaldehit soluyan bazı hassas kişilerde yorgunluk, uyuklama, deri döküntüleri, baş ağrısı ve baş dönmesi, konsantrasyon bozukluğu… gibi çok farklı şikayetler ve astım krizleri de meydana gelebilmektedir.

Alerji ya da astım tanısıyla tedavi gören ve bir türlü de iyi olamayan pek çok insanın şikayeti aslında soludukları formaldehitten kaynaklanır ve formaldehit solunan ortamlardan uzaklaştıklarında hiç bir sorunları kalmaz.

Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar, formaldehitin kanser yapıcı etkisinin de bulunabileceğini göstermiştir.

Neler yapılmalı?
Formaldehitsiz ürünler tercih edilmelidir.
Bronopol, diazonidilüre, DMDM hidantaoin, imidazoldinil ve kuanternium 15 gibi fazla miktarda formaldehit salgılayan ürünler kullanılmamalıdır.
Formaldehit içeren ürünler, içindeki resin’in cinsine göre farklı derecede formaldehit saçarlar. Üre resinli değil, fenol resinli kerestelerden yapılan eşyaların kullanılması insanların daha az formaldehit solumasına neden olur.
Air-condition ve nem giderici aletlerin kullanılarak evin ısısı ve nemi düşük (%30-50 arası) tutulmalıdır.
Evlerin çok iyi havalandırılmalıdır (özellikle eve yeni bir formaldehit içeren eşya girmişse).
Kapalı ortamlarda sigara içilmemelidir.
Isınmak için borusuz katalitik sobalar kullanılmamalıdır.
Uzun süre ütülü kalmalarını sağlamak için formaldehit eklenmiş elbiseler kullanmadan önce yıkanmalıdır.