Anzaklar atalarını andı

Arıburnu önündeki Anzak Koyu'nda düzenlenen Şafak Ayini töreninde Türkiye'yi Çanakkale Vali Yardımcısı Ali Partal temsil ederken, törenlere Yeni Zelanda Genel Valisi Anand Satyanand, Yeni Zelanda Gazi İşleri Bakanı Judith Collins, Avustralya Dışişleri Bakanı Stephen Smith, Avustralya Genelkurmay İkinci Başkanı Korgeneral David Hurley’in yanı sıra Avustralya ve Yeni Zelandalı askerlerle, 8 bin Anzak torunu katıldı.

Akşam saatlerinde Anzak Koyu’na gelen Anzak torunlarının bir bölümü, tören başlayıncaya kadar uyku tulumlarının içinde uyudu. Ayin öncesi Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri ile Yeni Zelanda Ordu Bandosu tarafından müzik dinletisi gerçekleştirildi. Tören alanına kurulan dev ekranlardan savaş ile ilgili belgeseller ve savaşa katılan askerlerin anıların anlatıldığı röportajlar gösterildi. Avustralya Muhafız Birliği ve Yeni Zelanda Silahlı Kuvvetleri üyelerinden oluşan Merasim Kıtası’nın saat 05.30’da alana gelmesiyle Şafak Ayini başladı.

YENİLGİNİN KÜLLERİNDE ULUS DOĞDU

Yeni Zelanda Genel Valisi Anand Satyanand yaptığı konuşmada, Gelibolu Muharebesi'nin bir facia olduğunu ve korkunç sonuçlarının günümüzde savaşın kesinlikle beyhude olduğunu hatırlattığını belirterek şöyle dedi:

“Bugün, burada savaşan ve ölenleri, hem Müttefik kuvvetler hem de Türk askerlerini cesaretleri, yiğitlikleri ve kahramanlıkları nedeniyle onurlandırıyoruz. Türkiye için Gelibolu Yarbay Mustafa Kemal'in savunmasındaki birliklerini kahramanca komuta ettiği yerdir. On yıllık bir süre içerisinde, Atatürk Cumhurbaşkanı olmuştur ve günümüzde modern Türkiye’nin kurucu atası olarak hatırlanmaktadır. Wellington'da bulunan Atatürk Anıtı ve Canberra'da bulunan benzer anıt, onun mirasını ve eski düşmanlar arasında uzlaşmayı sağlamaya yönelik çabalarına işaret etmektedir. Yeni Zelanda için Gelibolu yenilginin küllerinden ilk ulus düşüncesinin doğuşunu hatırlatmaktadır. Gelibolu’daki fedakarlıklar aynı zamanda Yeni Zelanda ile Avustralyalılar arasında derin bağlar oluşmasını sağladı. Yan yana savaştılar, yan yana öldü ve yan yana gömüldüler. Anzak ruhunun gücü burada savaşmış ve ölmüş olan cesur askerleri anmak üzere Gelibolu’ya gelen Yeni Zelanda ve Avustralyalıların iyi niyetinde kendisini göstermektedir. Bizler bu sabah burada toplanırken ulusumuz ve dünyamız bir kez daha kontrolümüz dışındaki güçlerce test edilmektedir. Çatışmalar ve kıtlık sürerken hepimiz ekonomik belirsizlik ve sorunlar ile sınanıyoruz. Ancak, bu sıkıntılı dönemde daha önce aramızdan ayrılmış olanlardan ve ortaya koydukları örnekten ilham alabileceğimize inanıyorum.”

ATATÜRK’E ÖVGÜ

Avustralya Dışişleri Bakanı Stephen Smith ise Gelibolu Yarımadası’nın, korkunç bir kaybın, üzücü bir hatıranın ve çok büyük bir ulusal gururun yaşandığı yer olduğunu anlattı. Smith, şunları söyledi:

“Bundan 94 yıl önce, dünyanın farklı yerlerinden 130 binden fazla genç, herhangi bir kişinin yüzleşmek zorunda oldukları korkuyu tahayyül bile edemeyeceği koşullar altında cesaretle hayatlarını verdiler. Bugün burada olanlar şanslı olduklarını biliyorlar. Bugün, bir neslin fedakarlığı üzerine kurulmuş olan Türk milleti, bu düşünce ile her yıl yaptığı gibi bizleri burada Anzak alanında sıcak karşılamaktadır. Çanakkale Savaşı’nın her iki ülkenin tarihinde bir dönüm noktası olduğunu biliyoruz. Burada, Çanakkale'nin Türk ulusu ve Türk milleti için de dönüm noktası olduğunu görmemek mümkün değildir. Avustralyalılar yıllar geçtikçe, çoğu zaman bizimkilerden daha az donanıma sahip ve kendi vatanlarını savunurken ölen Türk askerlerinin cesaret ve fedakarlıklarının çoğunu öğrendiler. Bir milletin atası Atatürk'ün çatışma ve düşmanlığı bir kenara bırakan ve bugün milletlerimizi bir araya getiren sıcak dostluğun temelini oluşturan yılmaz liderliğini hatırlıyoruz. Atatürk’ün burada hayatını kaybeden Avustralyalılar için söylediği ‘Şimdi dost bir vatanın topraklarında yatmaktasınız’ sözünden etkilenmemek mümkün değildir. Hayatını kaybeden evlatların annelerine hitaben bu mesajdaki merhamet, bugün iki halk arasındaki sıcaklık, dostluk ve saygının büyüklüğünde görülmektedir. Bu dostluk ve saygı, bu engebeli yarımada üzerinde hayatlarını kaybeden genç askerleri en iyi şekilde onurlandırmaktadır.”

ATATÜRK’ÜN MEKTUBU OKUNDU

Daha sonra Mustafa Kemal Atatürk’ün 1934 yılında Anzak annelerine hitaben yazdığı, 2'nci Kolordu Komutanlığı’nda görevli Albay Şamil Özdağ tarafından Türkçe, Binbaşı Şakir Çiçek tarafından İngilizce olarak okundu. Mektupta şöyle denildi:

“Uzak memleketin toprakları üstünde kanlarını döken kahramanlar; burada dost bir vatanın toprağındasınız. Huzur ve sükun içinde uyuyunuz. Sizler Mehmetçiklerle yan yana, koyun koyunasınız. Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar; göz yaşlarınızı dindiriniz, evlatlarınız bağrımızdadır. Huzur içindedirler ve huzur içinde rahat rahat uyuyacaklardır. Bu toprakta canlarını verdikten sonra artık bizim evlatlarımız olmuşlardır.”

Yeni Zelandalı Baş Rahip Don Parker ve Avustralyalı Baş Rahip Russell Mutzelburg tarafından barış için dua yaptırıldı, ilahiler okundu. Ataları için dua eden torunlar duygulu anlar yaşadı ve gözyaşı döktü. Yeni Zelanda'dan gelerek törenlere katılan Jacgui Gerke, Gelibolu Yarımadası’nda çok genç insanların yaşamını yitirmesinden etkilendiğini belirtirken gözyaşlarını tutamadı.

Tören savaşa katılan ülke çelenklerinin Anzak yazısının bulunduğu kaideye sunulmasıyla devam etti. 2 dakikalık saygı duruşunun ardından Baş Rahip Don Parker tarafından son dua yaptırıldı. İstiklal Marşı, Avustralya Milli Marşı ve Yeni Zelanda Milli Marşları çalınarak ülke bayraklarının göndere çekilmesiyle tören sona erdi. Törenler saat 10.00’da Avustralyalılara ait Lone Pine Anıtı'nda, ardından da 57. Alay Şehitliği’nde sürecek. Son tören ise Conkbayırı’ndaki Yeni Zelanda Anıtı'nda yapılacak.

‘Anzak Günü'nün önemi

ANZAK kelimesi 25 Nisan 1915’de Gelibolu Yarımadası’na çıkan Avustralya ve Yeni Zelanda Silahlı Birlikleri (Australian and New Zealand Army Corps) adının kısaltılması olarak oluştu. Gelibolu çıkarması, 1901’de kurulan Avustralya ve Yeni Zelanda’nın ilk büyük askeri harekatı olması nedeniyle Anzak çıkarması Avustralya ve Yeni Zelandalılar için büyük önem taşıyor. Muharebe esnasında her iki ülkenin de hemen hemen tüm şehirlerinden askerler hayatını kaybetti. Gelibolu Muharebesi’nde 8 bin 700 Avustralyalı ve 2 bin 700 Yeni Zelandalı asker hayatını kaybederken ikisi de nüfus olarak küçük bu ülkeler için büyük birer kayıp kabul ediliyor. Bu nedenle, Gelibolu Muharebesi askeri anlamda yenilgi olsa da, Avustralya ve Yeni Zelandalıların çabaları cesaretleri, mukavemetleri, becerileri ve dayanışmalarına dair bir Anzak efsanesi oluşturdu. Bu nedenle her yıl binlerce Avustralyalı ve Yeni Zelandalı Gelibolu Yarımadasını ziyaret ederek savaşta görev yapmış, acı çekmiş ve ölmüş atalarının mezarlarına ve onların hatırası için yapılmış anıtlarına saygılarını sunuyor.