Aile

Kadınlar ve erkekler için eşit haklar

Kadınlar ve erkekler aynı hak ve yükümlülüklere sahip olup, işgücü piyasasına, ekonomik ve politik yaşama eşit zeminde katılır. Aynı şey, kadın ve erkeğin örneğin boşanma gibi kendi hayatlarıyla ilgili alacağı kararlarda eşit haklara sahip olduğu, aile için de geçerlidir. Birçok ailede hem karı hem de koca işleri birlikte yapıp, evin idaresiyle ilgili görevleri paylaşırlar.

Vatandaş ve toplumun ortaklaşa sorumluluğu

Vatandaşlar ve kamu sektörü, örneğin çocukların ve gençlerin iyi yetişmesi ve iyi bir eğitim almasının yanı sıra hasta ve düşkünlerin bakım ve tedavi alması gibi belirli sorumlulukları ve görevleri paylaşırlar.

Tüm vatandaşlar, vergi ödeyerek, belirli önemli görevleri yürütmekten sorumlu kamu sektörüne katkıda bulunurlar. Örneğin kamu sektörü çocuklar için gündüz bakım olanakları, okullar ve hastaneler sağlamanın yanı sıra; hasta, yaşlı ve kendine bakamayacak durumdaki diğer kişilere yardım olanakları sunar.

Gönüllüler

Bazı gönüllü ya da özel dernekler, ihtiyaç sahiplerine yardım eli uzatır. Bunu genellikle aileler ve kamu sektörüyle yakın işbirliği içinde yaparlar. Daha ayrıntılı bilgi almak için www.frivillige.dk adresine bakabilirsiniz.

Aile hayatı ve birlikte yaşamak

Danimarka'daki ailelerin birçoğu, bir baba, anne ve çocuklardan oluşur. Birçok genç, evlenip ya da biriyle birlikte yaşamaya karar verip çocuk sahibi olana kadar, birkaç yıl boyunca evlenmeden birlikte yaşarlar. Bazı yetişkinler, yalnızca çocuklarıyla birlikte oturur. Birçok yetişkin ve yaşlı, tek başına oturur.

Evlilik

Her iki taraf da 18 yaşına ulaştığında, bir çiftin evlenme hakkı vardır. 18 yaşından küçüklerin evlenmesi için belediyeden özel izin almaları gerekir. Evlenebilmek için bir kişinin zaten evli olmaması gerekir ve kardeşler ya da çocuklar, ebeveynler ya da büyükanne/büyükbaba gibi yakın akrabalarla evlilik yasalara aykırıdır. Bir kişinin kiminle evleneceği kararı kendisine kalmıştır. Evlilik gönüllü bir eylemdir ve herhangi bir kişiyi evliliğe zorlamak yasalara aykırıdır. Eğer başka bir ülkede yaşayan biriyle evlenirseniz ve onun Danimarka'da yaşamasını isterseniz, siz ve eşiniz bir oturma izni ve ailenin yeniden bir araya gelmesi başvurusu yapmalısınız. Bölüm 3, Ülkeye giriş ve oturum başlığı altında daha fazla bilgi bulabilirsiniz.

Evlendirme dairesi ya da kilise

Çiftler, bir evlendirme dairesinde ya da bir kilisede evlenebilir. Sivil nikah töreni, bir nikah memuru ya da belediyenizde çalışan bir başka kamu görevlisi tarafından yapılır. Kilise nikah törenleri, Danimarka Halk Kilisesinden bir rahip ya da alternatif dini bir cemaatin evlendirme yetkisi olan bir din adamı tarafından yapılır.

Eğer başka bir ülkede evlenmişseniz, evliliğiniz büyük olasılıkla Danimarka tarafından da tanınacaktır. Bu konuyu belediyenizdeki Danimarka ulusal kayıt birimine sorunuz.

Eşlerin birbirini geçindirme görevi

Evlendiğinizde, birbirinizi mali olarak geçindirmek sizin görevinizdir. Genel bir kural olarak, tüm malvarlıkları ortak mülktür. Evli bir çift çocuk sahibi olduğunda, ebeveynlerin kendiliğinden ortak velayeti doğar.

Kayıtlı birliktelikler

Homoseksüeller de yasal olarak evliliklerle aynı derecede bağlayıcı olan kayıtlı birlikteliğe girebilirler. Homoseksüellerin, tüm diğer vatandaşlarla aynı hak ve yükümlülükleri vardır. Ancak bir istisna olarak, homoseksüel bir çift çocuk evlat edinme hakkına sahip değildir.

Birlikte yaşama

İki kişi evlenmeksizin birlikte oturmaya karar verirse, buna birlikte yaşama adı verilir. Birlikte yaşayan çiftlerin, birbirine karşı evli çiftlerle aynı hak ve yükümlülükleri bulunmamaktadır. Bu özellikle, çiftin çocuğunun olması ve ayrılmaya karar vermesi durumunda önemlidir.

Velayet hakkı

Eğer bir çiftin çocuğu varsa ve o çift evli değilse, çocuğun velayeti otomatik olarak annesindedir. Ancak eğer çiftler kendi aralarında anlaşırsa çocuğun ortak velayetine sahip olabilirler.

Anlaşmazlıklar mahkemeyle sonuçlanabilir

Eğer birlikte yaşayan bir çift ayrılmaya karar verirse, sahip olduklarının bölüşümü onlara kalmıştır. Çocukların nerede yaşayacağı da onlara kalmıştır. Eğer aralarında anlaşamazlarsa, mevzu mahkemeye taşınır. Eğer çocukların nerede yaşayacağı konusunda anlaşmazlık yaşıyorlarsa, devlet idaresinden yardım alabilirler.

Ayrılma ve boşanma

Artık bir evlilik ilişkisi içinde yaşamayı istemeyen çiftler, boşanma hakkına sahiptir. Ayrılma, çiftlerin halen evli olduğu ancak ayrı evlerde yaşadığı bir tür deneme dönemidir. Eğer bir yıldır ayrılmışlarsa, evli bir çift boşanabilir. Eğer aralarında anlaşırlarsa, altı aydan sonra boşanabilirler.

Eğer boşanma sebebi aldatma ya da fiziksel şiddetse, bir deneme dönemi olmaksızın boşanmanın gerçekleşmesi mümkündür.

Çocukların sorumluluğunu paylaşmak

Çocukların sorumluluğun nasıl paylaşılacağına ebeveynler kendi aralarında karar verir. Eğer aralarında anlaşamıyorlarsa, devlet idaresinden yardım alabilirler. Eğer hiçbir anlaşmaya varılmazsa, mevzu mahkemeye taşınabilir.

Ayrılmak ya da boşanmak isteyen çiftler, yaşadıkları bölge içindeki devlet idaresine başvuru yapmak zorundadır. Burada, ayrılma, boşanma, velayet, mülklerin paylaşımı ve masrafların ödenmesi konularında tavsiye alabilirler.

Çocuk nafakası

Çocukla birlikte yaşamayan ebeveyn, diğerine nafaka ödemek zorundadır. Çocuk nafakası, vergiden düşülebilir.

Doğum kontrolü ve kürtaj

Hamileliğe karşı nasıl korunabileceğiniz konusunda her zaman doktora danışabilirsiniz. Aralarından seçebileceğiniz çok çeşitli doğum kontrolü tipleri vardır.

Danimarka'da her kadın, hamileliğinin on ikinci haftası tamamlanmadan önce kendi isteğiyle kürtaj yaptırma hakkına sahiptir. Özel koşullar söz konusu olduğunda, bu tarihten sonra da kürtaj yaptırmak mümkündür.

Kürtaj hakkı temel olarak, kadının kendi vücudu üzerinde karar verme hakkı üzerine kurulmuştur.

Eğer kürtaj yaptırmak istiyorsanız, sizi hastaneye sevkedecek olan bir doktorla irtibata geçmeniz gerek. Normal koşullarda, kişinin kendi isteğiyle yapılacak bir kürtaj, genel anestezi yoluyla yapılan bir ameliyattır. Bununla birlikte ilaç yoluyla yani çocuğun düşmesine yol açan ilaçlar alarak da kürtaj yaptırmak mümkündür.

Daha ayrıntılı bilgi almak için www.sexlinien.dk adresine de bakabilirsiniz.

Kimse fiziksel şiddete maruz kalmamalıdır

Evinizin dört duvarı arasında gerçekleşen herşey özel hayatınızdır ve bu doğrultuda ne devletin, ne de belediyenin karışma hakkı bulunur. Bununla birlikte, ne bir yetişkin, ne de bir çocuk evinin içinde fiziksel şiddet ya da istismara maruz kalmamalıdır. Başkalarını fiziksel şiddete maruz bırakmak yasalara aykırıdır. Buna çocuklar ve eşler de dahildir. Eğer dövülmüşseniz, tehdit edilmişseniz, ya da tecavüze uğramışsanız, belediyeden, bir kriz merkezinden ya da bir danışma merkezinden yardım alabilirsiniz. Şiddet ve zor kullanma polise bildirilmek zorundadır.

Çok geç olmadan yardım isteyin

Eğer yardıma ya da tavsiyeye ihtiyaç duyarsanız, adınızın gizli tutulması hakkına sahip olduğunuz, belediye ya da danışma merkezleriyle irtibata geçebilirsiniz.

Kriz desteği ve kriz merkezleri

Eğer birşeyler ters gidiyorsa ve sizin o anda orada yardıma ihtiyacınız varsa, bir kriz merkezine (sığınma evine) taşınabilirsiniz. Burada, daha sonraki adımın ne olacağına karar verilene kadar size barınma olanağı sağlanır. Kriz merkezleri ayrıca, sosyal, fiziksel destek ve eğitim desteği olanağı sunar.

Hem kadınlar hem de erkekler için, ülkenin çeşitli yerlerine dağılmış, kriz merkezleri bulunmaktadır. Kriz merkezlerine, çocuklarınızı yanınızda götürme olanağınız vardır. Kriz merkezlerinin çoğu, eşinden şiddet gören ya da kendisini taciz eden başkalarından korunmak isteyen kadınlar içindir. www.lokk.dk and www.social.dk adreslerine bakabilirsiniz.

Çocuk sahibi olmak

Doktor ve ebe tarafından muayene

Hamile kadınların, bir doktor ya da ebeye muayene olma hakları vardır. İlk kapsamlı sağlık muayenesi, hamileliğinizin dokuzuncu haftasına girdiğinizde doktorunuz tarafından yapılır. Bu randevuyu kendi isteğinizle alırsınız. Hamileliğinizin, 10. ila 12. haftasındayken, çocukta mongolluk ya da belirli kalıtsal hastalıkların olup olmayacağını gösterecek tetkikler yaptırabilirsiniz. Doktorunuz ya da ebe size bu tetkikler hakkında bilgi verecektir.

Bir hasta takip dosyasına, sizin ve çocuğun gelişimi işlenir

Doktor size, doktora ya da ebeye gideceğiniz tüm muayenelerde yanınızda taşımanız gereken bir "hamilelik dosyası" dosyası açar. Doktor ya da ebe, bu dosyaya hamileliğin gelişimini kaydeder. Bu muayenelerin amacı, sizin ve bebeğin durumunu izlemektir.

Doğum hazırlıkları

Hamilelik sırasında vücudunuza neler olduğunu ve çocuğun gelişimiyle ilgili tüm bilgileri alabileceğiniz doğum öncesi hazırlık derslerine katılabilirsiniz. Burada ayrıca, doğumu kolaylaştıran ve daha ağrısız olmasını sağlayan nefes ve vücut egzersizlerini öğreneceksiniz. Ebeye, katılabileceğiniz dersleri sorun. Derslere kocanızı ya da başka birini yanınızda getirebilirsiniz.

Doğum

Danimarka'da doğumların çoğu hastanelerin doğumhanesinde gerçekleşir. Nerede ve nasıl doğum yapacağınıza kendiniz karar verirsiniz. Doğuma kocanızı ya da başka birini yanınızda getirebilirsiniz. Doğumu evde yapmanız da mümkündür. Ebeye danışın.

Loğusa bölümü hakkında

Eğer doğumu hastanede yaparsanız, siz ve çocuğunuz loğusa bölümünde bir odaya alınırsınız. Burada çocuğun bakımı konusunda yardım ile emzirme ve yeni doğan bebeğin bakımı konusunda tavsiyeler alabilirsiniz.

Doğum sertifikası, çocuğun ismini koymak ve vaftiz

Çocuk doğduğunda aileler, çocuğa bir doğum sertifikası düzenleyecek olan Halk Kilisesi'ndeki Nüfus Kayıt Birimine yollanmak üzere bir form doldurmak zorundadır. Dinden bağımsız olarak, devlet adına tüm yeni doğanların nüfus kaydını yapmak Danimarka Halk Kilisesi görevi kapsamındadır.

Halk Kilisesi herkesin nüfus kaydını yapar

Danimarka Halk Kilisesi ayrıca, tüm yeni doğanların adını nüfusa kaydeder. Bu nedenle, kilisedeki birime bebeğin ismini bildirmeniz gerekir. Çocuk altı aylık olmadan önce bunun yapılması şarttır. www.personregistrering.dk adresinden bir isim formu bulabilirsiniz. Çocuğa bir doğum sertifikası verilir.

Çocuk ayrıca Danimarka Halk Kilisesi'ndeki vaftiz sırasında ya da yetkili başka bir dini cemaatte ismini alabilir. Çocuğa bir doğum sertifikası verilir.

Çocuğun isminin onaylanmış olması gerekir

Çocuğun bir ya da daha çok ismi olabilir. www.familiestyrelsen.dk adresinde bulunan Aile İşleri Kurumu'nun web sitesinde onaylanmış isimler listesinden isim seçebilirsiniz. Eğer çocuğunuza listede olmayan bir isim koymak istiyorsanız, bu ismi onaylatmak için başvuru yapabilirsiniz. Kilisedeki memurdan bir başvuru formu alabilirsiniz.

Loğusa ve ebeveyn izni

Tüm hamile kadınlar, hem doğumdan önce hem de doğumdan sonra olmak belirli bir süreliğine doğum izni alma hakkına sahiptir. Çocuğun babası da, sabit bir süreliğine doğum izni alabilir. Kamu kurumları ve bazı özel firmalarda, çalışanların ücretli doğum izni almalarını güvenceye almak amacıyla bazı kurallar ve anlaşmalar vardır. Ücretli doğum iznine ayrılamayan ebeveynler, belediyeden doğum ödeneği alabilirler. Bu ayrıca, eğer en az altı aydır işini sürdürüyorlarsa, kendi hesabına çalışan kişiler için de geçerlidir. Küçük çocukları olan ebeveynler de ebeveyn izni alma hakkına sahiptir. Belediyenizden bunun koşullarını öğreniniz.

Sağlık görevlisi sizi evinizde ziyaret eder

Eve gelen bir sağlık görevlisi tarafından ziyaret edilmeye hakkınız vardır. İlk ziyareti annenin ve çocuğun hastaneden eve gelmesinden bir hafta sonra isteyebilirsiniz. Bundan sonraki ziyaretleri görevliyle birlikte ayarlarsınız.

Çocuğun gelişimini takip etme

Eve gelen sağlık görevlisinin işi, sizin ve çocuğun mümkün olan en iyi başlangıcı yapması amacıyla tavsiyelerde bulunmaktır. Eve gelen sağlık görevlisi, çocuğu muayene eder ve gelişimini takip eder. Eve gelen sağlık görevlisi, tüm ailenin refahına odaklanır ve şüphede olduğunuz konular üzerine tavsiyelerde bulunur.

Kendi doktorunuz tarafından yapılan muayeneler

Çocuğunuz, aile hekiminiz tarafından bir dizi ücretsiz sağlık taraması olabilir. Bölüm 11, Çocukların sağlık muayenesi başlığı altında daha fazla bulabilirsiniz.

Anne grupları

Eve gelen sağlık görevlisi, aynı bölgede oturup, yaklaşık aynı dönemde doğum yapmış çok sayıda kadını anne grupları olarak bir araya getirebilir. Anneler, birbirinin evinde ya da eve gelen sağlık görevlisi tarafından organize edilen bir yerde toplanarak, deneyimlerini paylaşabilirler. Eve gelen sağlık görevlisine, katılabileceğiniz bir anne grubu olup olmadığını sorunuz.

Ev dışında çocuklar için bakım

Her iki ebeveyn de gündüz çalışıyor olduğu için, birçok çocuğa gündüz bakım evinde ya da yuvasında bakılır. Birçok çocuk, okul sonrası bakımevi ya da okul sonrası merkezine gider. Ebeveynler, çocuklarının bakımını yapan kuruluşlarla yakın iletişim içinde olurlar. Bu yolla, çocuğun çocukluk ve yetişme dönemi boyunca, çocuğun evde bulunmadığı vakitlerde de söz sahibi olabilirler.

Çocuk bakıcıları, gündüz bakımevi ve çocuk yuvaları

Altı yaşından küçük çocukların çok büyük bir çoğunluğunun gündüz bakımı, çocuk bakıcısı, gündüz bakımevi ya da çocuk yuvaları tarafından yapılır. Gündüz bakımevlerini hizmete sunmak belediyelerin görevidir ve bununla ilgili seçenekler, belediyeden belediyeye farklılık gösterir. En yaygın olanları:

• Gündüz bakımevi: Bu, çocuğun belediye tarafından yetki verilmiş bir çocuk bakıcısı tarafından diğer çocuklarla birlikte bakılması anlamına gelir. Bu, özellikle 0-3 yaş grubu çocuklara yöneliktir.
  
• Gündüz çocuk yuvası: Altı ay ile iki yaş arası çocuklar içindir.
  
• Kreş: Üç yaş ile okula başlama çağı arasındaki çocuklar içindir.
  
• Açık hava kreşi: Çocukların günü kırda ya da korulukta geçirdiği yer.
  
• Entegre bir kurum: Altı ay ile okula başlama çağı arasındaki çocuklar içindir.
  
• Özel gündüz bakımevi: Bazı belediyeler, ebeveynlere bir hibe yardım yapar, böylece onların çocukları özel gündüz bakımevine konulur.

Bir yer için başvuru yapmanız gerekir

Belediyeden çocuğunuz için bir yer ayırmasını istemek, sizin görevinizdir. Eğer hazırda yer yoksa, çocuğun adı bir bekleme listesine yazılır. Çocuğunuzun adını listeye ne kadar erken yazdırırsanız, ihtiyaç duyduğunuzda onun için bir yer bulma şansınız o kadar artar. Eğer çocuğunuzun çocuk bakıcısı tesislerinde bakılmasını istiyorsanız, çocuk doğar doğmaz adını listeye yazdırmanız gerekir.

Eğer başka bir belediye sınırlarına taşınırsanız

Eğer çocuk bir gündüz bakımevine başlamadan önce başka bir belediye sınırlarına taşınırsanız, oradaki yetkililerle irtibata geçmeli ve çocuğun adını oradaki bekleme listesine yazdırmalısınız. Onlara çocuğun ne kadar süredir beklemediğini söylemeyi unutmayın ki, çocuğun adı sıranın en sonuna atılmasın.

Eğer çocuk bir gündüz bakımevine başladıktan sonra başka bir belediye sınırlarına taşınırsanız, oradaki yetkililerle irtibata geçmeli ve çocuğun adını oradaki bekleme listesine yazdırmalısınız. Ayrıca, çocuğunuzu yeni taşınmış olduğunuz belediyenin gündüz bakımevinde de tutabilirsiniz.

Telefon edin ve ziyaret için randevu alın

Çocuğunuzu yerleştirmeye karar vermeden önce herhangi bir gündüz bakımevini ziyaret etmeniz memnuniyetle karşılanır. Personelin size ayıracak ve gündüz bakımevini gezdirecek zamanı olduğundan emin olmak için, telefonla arayıp randevu alın.

Ödeme

Çocuğunuzun bir gündüz bakımevinde bakılma masraflarını kendiniz karşılamalısınız. Ancak, devlet bunun bir kısmını öder. Eğer bir gündüz bakımevine giden çok sayıda çocuğunuz varsa, size kardeş indirimi yapılır ve çocuğunuza ücretsiz ya da kısmen ücretsiz bir yer bulabilmek için belediyeye başvuru yapabilirsiniz. Nasıl olacağını belediyeye sorunuz.

Çocuğa baktırma görevi

Eğer çalışmıyorsanız, nakit yardım, işsizlik maaşı ya da tanıtım yardımı alıyorsanız, kendinizi iş piyasasına hazır hale getirmek kendi görevinizdir. Bu, herhangi bir iş olanağı karşınıza çıktığında işe başlamaya hazır halde olmanız ya da iş teklifini kabul etmeye hazır olmanız anlamına gelir. Bu ise, çocuklarınızın gündüz bakımevinde olmasını gerektirir.

Eğer halen çocuğunuza bakacak birini bulamadıysanız, belediyeniz size bir gündüz bakımevi ya da gündüz bakım tesisi önerecektir. Bunu kabul etmeniz şarttır. Bunu yapmamanız halinde, mali yardımınızın askıya alınması söz konusu olabilir.

Özel gündüz bakımı hibesi

Bazı belediyeler, çocuklarına özel gündüz bakımı isteyen ebeveynler için ebeveynlere, örneğin bir dadı tutarak, hibe yaparlar. Bazı belediyeler, ebeveynlere kendi çocuklarına bakmaları için hibe yaparlar. Böyle bir hibe yapıp yapmamak belediyenin kararına kalmıştır.

Dil gelişimi için yardım

Eğer çocuğunuzun ihtiyacı varsa, çocuğunuzun Danimarka dili öğrenmesi için üç yaşından itibaren çocuğunuza dil uyarımı diye adlandırılan özel bir destek verilebilir. Bu hizmeti sağlayacak merci belediyenizdir ve çocuğunuzun dil uyarımına ihtiyacı olup olmadığına özel bir dil uzmanı karar verir. Eğer çocuğunuz bir çocuk yuvasına gidiyorsa, dil uyarımı orada gerçekleşecektir. Eğer çocuğa evde bakılıyorsa, çocuğun haftada 15 saatlik dil uyarımı alması gerekir. Dil uyarımı zorunludur. Belediyeye sorunuz.

Benim oğlum, Danimarkalı çocuklarla birlikte oynayarak geniş bir kelime haznesi edindi.

Gülay Çiftçi Türkiye'den Danimarka'ya 1977 yılında göç etmiş. Belediye entegrasyon ve nakit yardım danışmanı olarak çalışıyor ve sosyal hizmet uzmanı olmak için okula devam ediyor.

"Oğlumuz okula başladığında, öğretmenleri onun geniş kelime haznesiyle ilgili görüşlerini dile getirdiler. Bunun sebebi, onun çoğunlukla Danimarkalı çocuklarla oynamış olmasıydı. Hatta ben onunla Danimarka dilinde konuştuğum halde, onun diğer çocuklardan öğrendiği bazı sözcükleri ben bile bilmiyorum. Yetişkinler de birbirlerinden aynı yolla dil öğrenebilir. Her zaman Danimarkalı çocukları ve ailelerini evimize davet ettik. Birçok konu üzerine sohbetler ettik ki, bu bize ve onlara eğitim yerine geçti. Her iki tarafta da birçok önyargı kayboldu."

Ebeveynler ve personel arasındaki iletişim

Çocuğun sağlıklı gelişimi açısından ebeveynler ve gündüz bakım personeli arasında olumlu bir iletişim olması gerekir. Personel size günlük olarak, gündüz bakımevinde neler olduğunu aktaracaktır. Onlar ise sizden, çocukla birlikte geçirdiğiniz vakitler ve aile içinde çocuğu etkileyebilecek değişiklikler konusunda bilgi alacaktır.

Eğer personelle daha uzun konuşmanız gerekiyorsa, bir veli toplantısı ayarlayabilirsiniz.

Birçok gündüz bakımevi, toplantılara da katılan yabancı dil bilen personel çalıştırır. Bunun olmadığı durumlarda size bir çevirmen verilir.

Veli toplantıları ve kurullar

Çocuğunuzun başkalarının gözetiminde olduğu sıralarda da, çocuğunuzun günlük hayatıyla yeterince ilgileniyor olmanız önemlidir. Çocuğunuzun gündüz bakımevinde neler olduğuyla ilgili daha çok şey öğrenebilir ve yılda iki kez yapılan veli toplantılarında daha çok öneri getirebilirsiniz. Veli toplantılarından birinde, ebeveynler, aile yönetim kuruluna temsilci seçerler. Temsilciler, çocukların günlük hayatı üzerinde etkisi olan bakımevinin mali hesapları, faaliyetleri ve eğitimi üzerine söz sahibidir.

Çocuklar ve gençler

İki kültür arasında kalmış

Eğer kendi evinizdeyken sizin içinde yetiştiğiniz toplum ile Danimarka toplumunun değerleri ve normları arasında büyük farklar varsa, o ailede çocuk ya da genç olmak zor olabilir. Ayrıca, kendi ülkenizdekilerden çok farklı olan bu toplumun, çocuklar ve gençlerle ilgili normlarını ve beklentilerini yaşayan biri olarak ebeveyn olmak da zor olabilir.

Ergenlik çağındakiler

Çocukların ergenlik çağına gelip büyük fiziksel ve duygusal değişimler geçirdiği zamanlar, bunlardan daha kolay olmayacaktır. Tüm diğer çocuklar gibi onlar da kendilerini bulmalı, ayaklarının üzerinde durmayı öğrenmeli ve bağımsız bireyler olduklarını ispatlamalılar. Aynı zamanda ebeveynler onlardan sorumludur ve ergenlik çağındaki çocukları için sınırlar koymayı sürdürürler.

Uzlaşma ve kurallar

Ailesiyle birlikte yaşayan birçok genç, partilere giderken hangi kuralların geçerli olduğu, saat kaçta eve dönüleceği, geceyi dışarıda geçirip geçirmemesine izin verilmesi gibi konularda aileleriyle uzlaşır. Kız ve erkek birçok genç, kafelerde ve diskoteklerde buluşur ya da özel partiler düzenler. Bazıları geceyi birbirinin evinde geçirir.

Birçok ebeveyn çocuklarının sigara içme, içki içme ve partilerle ilgili tutumlarını, örneğin veli toplantısı gibi yerlerde tartışır. Her ailenin kurallara karşı tutumu ve çocuklarında tahammül edebilecekleri serbestlik derecesi birbirinden çok farklıdır. Veli toplantılarında, ebeveynler çocuklarına karşı, örneğin okul partileriyle ilgili ortak kurallar koyabilirler.

Vücut ve cinsellik

Onaylayın ya da onaylamayın, Danimarka toplumunda cinsellik ve çıplaklıkla sık sık karşı karşıya geleceksiniz. Gazeteler, cinsellik ve cinsel yaşam ile ilgili makaleler yazar, ilan ve reklamlarda ise çoğunlukla insan vücudu görsel olarak teşhir edilir.

Bu, daha liberal bir cinsel yaşama yönelik genel bir toplumsal eğilimi yansıtır. Son on yıl içinde, birlikte yaşamanın yeni yollarının yanı sıra bir insanın kendi bedeni üzerinde karar vermesi yönünde daha büyük özgürlük ve örneğin homoseksüellerin koşullarının düzelmesi ortaya çıkmaya başladı. Ancak, bu özgürlük beraberinde sorumluluğu da getirdi.

Bu, neler yapabileceğiniz ve neler yapamayacağınız konusunda sınırlama anlamına gelir ve kimse bir diğerinin isteği olmadan onu herhangi birşeye zorlayamaz. Buradaki varsayım, bizim birbirimizin kişisel ve cinsel sınırlarına saygı göstermemizdir.

Parklarda ya da sahillerde yarı çıplak güneşlenenler ya da örneğin, üstsüz ve çıplak yüzenler, cinselliğe açık davet olarak görülmemelidir. Aynı şekilde ne bir insanın vücut dili, ne de davetkar kıyafeti cinselliğe açık davet olarak yorumlanmamalıdır. Cinsel taciz polise bildirilmelidir ki, suçlular aleyhine dava açılabilsin.

Çocuklar ve çocuk hakları

Danimarka, 18 yaşından küçük tüm çocuklar için kökeninden bağımsız olarak geçerli olan Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi'ni imzalamıştır. Bu sözleşmeye göre çocukların, yiyeceğe, sağlığa, barınmaya, okula gitmeye, oyun oynamaya hakları vardır ve savaş, şiddet, taciz ve istismardan korunmaları gerekir. Ayrıca, kendileriyle ilgili kararlara katılma ve kendileriyle ilgili söz sahibi olma hakları vardır.

Danimarka'da çocukların dövülmesi yasaya aykırıdır; aynı şekilde kız çocukların sünnet edilmesi de cezayı gerektiren bir durumdur.

Yasalar

Danimarka yasaları, çocuk hakları ve çocukların korunması ile ilgili belirgin sınırlar getirir. Yaşı küçük, yani 15 yaşından küçük biriyle seks yasalara aykırıdır. Gençlerin alkol ve sigara satın alabilmeleri için 16 yaşını geçmiş olmaları gerekir. Gençlerin restaurant ya da diskoteklerde alkol satın almalarına izin verilmesi için 18 yaşında olmaları gerekir.

Evden ayrılmak

Danimarka yasalarına göre 18 yaşına gelmiş kişiler tam reşit sayılır. Bu, bir deneme sürüşüne çıkabilecekleri, borçlanabilecekleri ve kendi adlarına yasal sorumluluk taşıyacakları anlamına gelir. Birçok genç, 18 yaşına gelir gelmez, kendi başına ya da yaşıtlarıyla birlikte yaşamak için evi terkeder.

Tavsiye ve rehberlik

Zor sorunları çözmek için profesyonel yardım almak mümkündür. Hem ebeveynler, hem de çocuklar, birlikte ya da tek başına, tavsiye ve rehberlik alabilirler. Bunu belediyenize sorun ya da bir kriz hattı veya telefonla destek hattını arayın. Bu hizmetler ücretsizdir ve arayanların kimliği gizli tutulur.

Sorunlu çocuklar ve aileler için yardım

Çocuklarının bakımı sorumluluğu ve onların yetişmesi için güvenli bir ortam yaratma görevi ebeveynlerindir. Çocuğun refahının risk altında olduğu yönünde bir şüphe duyulmadıkça toplum müdahale etmez.

Eğer bir sorun olursa, belediye yetkilileri aile ile irtibata geçer ve sorunu çözmeye çalışır. Aile ya da aile üyelerinden biri yardım isteyebilir. Bu, yetkililerle aile arasında bir işbirliği çabasıdır. Yardım, çeşitli aile desteği biçimlerini içerir.

Eğer ebeveynler çocuğun büyümesi ya da gelişmesi için gereken görevleri yerine getirmekte yetersiz kalıyorsa, çocuk, ailesinden uzak alternatif bir bakımevine alınır. Bu, ailenin razısıyla ya da cebir yoluyla gerçekleşebilir. Çocuk bir süreliğine bir kuruma ya da bir yetiştirme yurduna yerleştirilebilir. Örneğin bu, ebeveynlerin çocuğu dövmesi ya da çocuğa iyi bakamaması nedeniyle olabilir. Ciddi sosyal sorunları olan, suç işlemiş ve ailesi kendisine bakamayan gençler özel bir kuruma yerleştirilir. Burada, bir eğitime başlama ya da bir iş bulma konusunda yardım alırlar.

Özürlü çocuklar ve yetişkinler

Olabildiğince normal bir yaşam

Özel ihtiyaçları olan ya da fiziksel, ruhsal özürleri olan çocuklar, ergenlik çağındakiler ve yetişkinler aileleriyle birlikte, yardım alabilirler, böylece günlük hayatları kolaylaşır. Buradaki amaç, özürlülerin olabildiğince aktif ve normal bir yaşam sürmeleridir.

Özel hizmetler

Özürlü ya da özel ihtiyaçları olan birçok çocuk, aileleriyle birlikte kalmakta ve normal çocuk yuvalarına, okullara ve boş zaman faaliyetlerine katılmaktadır. Ancak bazıları, çocukların özel eğitim almış personel tarafından eğitiminin ve öğretiminin yapıldığı özel çocuk yuvalarına ve okullara giderler.

Gençler ve yetişkinler, iyileştirici talimatlara, gündüz ve 24 saat açık merkezlere, acil yardım merkezlerine, özel düzenlenmiş işyerlerine ve atölyelere erişim hakkına sahiptir.

Bazıları tek başına bir konutta kalmakta ve devletten kişisel ve pratik yardım almaktadır. Bu bir tekerlekli sandalye, başka bir yardımcı cihaz ya da kişisel yardımcı desteği olabilir. Diğerleri, ihtiyaç duyduklarında yardım alabilecekleri özel bir kurum, ortak ya da özel tasarlanmış bir konutta oturur.

Yaşlılar için yaşam

Faal yaşlılar

Yaşlı vatandaşlar, ilgi alanlarını sürdürebilecekleri ve faal bir yaşam sürebilecekleri çok çeşitli olanaklara sahiptir. Danimarka hükümetinin yaşlılık politikası, yaşlıların alabildikleri kadar sorumluluk alıp, kendi yaşamları üzerinde olabildiğince söz sahibi olmaları temelleri üzerine kurulmuştur. Bu nedenle yaşlı bir vatandaş olarak siz, karar alma süreçlerine katılma hakkınızı korursunuz. Bu hakka hem kişisel düzeyde, hem de kendi yaşadığınız bölgeyle ilgili kararlarda sahipsinizdir.

Belediyelerde, üyeleri yerel olarak seçilmiş ve yetkililere yaşlıların yerel toplumdaki önemli sorunlarıyla ilgili tavsiyelerde bulunan, bir yaşlılar kurulu bulunmaktadır. Belediyenizden, olanaklar ve toplantı yerleri hakkında bilgi alınız.

Çalışma yaşamı ve emeklilik

Danimarka toplumu ayrıca, eğer mümkünse yaşlı vatandaşların topluma katkıda bulunmasına ihtiyaç duymaktadır. Bazıları 70 yaşına gelene kadar çalışır. Bazıları 65 yaşında emekli olur ve emekli maaşına hak kazanır. Bazıları ise, iş piyasasından erken emekli olurken yine de ön emeklilik ödemeleri ve erken emeklilik maaşı alır.

Devlet tarafından bağlanan emeklilik maaşı

Birçok kişi 65 yaşına geldiğine, devlet tarafından bağlanan bir emekli maaşına hak kazanır. Devlet tarafından bağlanan emeklilik maaşı uygulamasının ardındaki ilke, kişinin Danimarka toplumundaki bir vatandaş olarak, bu emekli maaşına kendisinin hak kazanmasıdır. Eğer 15 yaşından itibaren, emekli olana kadar 40 yıl Danimarka'da yaşamışsanız, devlet tarafından bağlanacak tam emekli maaşını hak edersiniz. Eğer daha kısa süre yaşamışsanız, daha az bir emekli maaşını hak edersiniz. Belediye emeklilik maaşı dairesi, emekli maaşlarının miktarını hesaplayan birimdir ve size ne kadar emekli maaşına hak kazandığınız hakkında bilgi verebilir.

Özel Emeklilik Tasarrufu

Birçok kişi, devletten aldıkları emekli maaşlarını, başka emekli maaşı türleri ile destekler. Birçok işveren emeklilik ödemelerine girer. Bu, her ay hem işverenin, hem de çalışanın bir özel emeklilik kurumuna sabit bir miktar ödemesi anlamına gelir. Bir bankadaki emekli sandığına ya da özel bir emeklilik kurumuna, kendiniz doğrudan ödeme yapabilirsiniz.

Eğer özel bir emeklilik kurumuna ödeme yaparsanız, ödemeler vergiden muaf olur ve böylece daha az vergi ödersiniz.

Erken emeklilik maaşı

Erken emeklilik maaşı, kişilerin çalışma hayatından emekli ya da kısmen emekli olmasını sağlarken, ödeme planları sizin düşük bir erken emeklilik maaşı alırken, aynı zamanda maaşlı bir işte çalışmanızı sağlar.

Erken emekli maaşını alabileceğiniz en erken yaş 60'tır. Bunun için, 30 yıl süresince bir işsizlik fonunun üyesi olmanız ve erken emeklilik ödemeleri yapmış olmanız gerekir. Erken emeklilik maaşı 65 yaşına geldiğinizde kesilir.

Malulen emeklilik

Bazı kişiler öylesine ciddi fiziksel ya da ruhsal hastalıklara yakalanır ki, çalışamaz duruma gelir ve malulen emekli olur. Bir kişinin malulen emekli olması için, biri Danimarka'da yaşadığı süre olan, belirli koşulları sağlaması gerekir. Belediyeye sorunuz.

Evde bakım yardımı

Birçok yaşlı kişi, kendi evlerinde mümkün olduğunca uzun süre yaşar. Temizlik ve alışveriş gibi şeyler için yardım alınması mümkündür. Eğer fiziksel olarak düşkünseniz, siz de kişisel bakım alabilirsiniz. Kişilerin ne kadar yardım alacağı, belediyenin bireyin ihtiyaçlarının ne kadar olduğunu değerlendirmesine bağlıdır.

Yaşlılar için konut

Eğer özel ihtiyaçları ya da fiziksel sorunları olan yaşlı bir vatandaşsanız, yaşlı konutları için belediyeye başvurabilirsiniz. Yaşlı konutları, özel olarak yaşlıların ve özürlülerin ihtiyaçlarına karşılamaya yönelik tasarlanmıştır. Yaşlı konutlarının birçoğu sağlık merkezleriyle bağlantılı kurulmuştur, böylece yaşlıların yardım çağırması kolaylaşır. Yaşlı konutları için bekleme listesi olabilir. Bu nedenle adınızı listeye erkenden yazdırmanız iyi olur.

Huzurevleri ve yaşlı bakım evleri

Çok büyük oranda bakıma ihtiyaç duyan yaşlılar, ya huzurevlerinde ya da yaşlı bakımevlerinde yaşar. Burada personel, yemek pişirme, çamaşır ve temizlik gibi işleri yaparken, kalanlara kişisel hijyen gibi konularda yardımcı olur. Hemşireler de ilaç alımını yönetmek ve yaşlıların sağlık bakımı sırasında gözetmenlik yapmak üzere orada bulur.

Yaşlılar, aldıkları yardımın ücretini ödemek zorundadır. Ancak, ücretler öylesine düşüktür ki, devlet tarafından bağlanan emekli maaşıyla bile yaşlılar bu parayı ödeyebilir.

Hayat sona erdiğinde

Ölüm belgesi

Bir kişi öldüğünde, doktor bir ölüm belgesi düzenler. Eğer ölüm evde gerçekleşirse, bir akrabasının doktorla mümkün olduğunca erken irtibata geçmesi gerekir. Aile ölüm belgesiyle birlikte, kilisedeki nüfus birimine gönderilmek zorunda olan üzere bir ölüm raporu alır. Danimarka Halk Kilisesi, ölen kişinin ya da ailesinin dininden bağımsız olarak, devlet adına tüm ölümleri kaydeden mercidir.

Bir kişi öldüğünde, veraset mahkemesi otomatik olarak haberdar olur ve ölümden kısa bir süre sonra yasal yollarla aileyi davet eder. Burada, ölen kişinin malvarlıklarına ve kişisel eşyalarına neler olacağı karara bağlanır.

Defin

Normalde ölen kişi sekiz gün içinde defnedilir ya da yakılır. Bir cenaze kaldırıcısı, uygulamalara yardımcı olabilir. Belediyeden mali yardım, bir defin hibesi almak mümkündür. Eğer ölen kişi başka bir ülkede gömülecekse, belediye, ölmüş kişinin yanında bulunması gereken özel bir pasaport düzenleyecektir.

2100 adet mezarlık

Danimarka Halk Kilisesi'nin kendi idaresinde 2100 adet mezarlık bulunmaktadır ve tüm vatandaşlar bir mezarlıkta gömülme hakkına sahiptir. Eğer başka bir dini cemaatin mensubuysanız, kendi geleneklerinize ve göreneklerinize uyulmasını isteyemezsiniz. Yine de mezarlık kurulunu isteklerinizden haberdar edebilirsiniz.

Diğer dini topluluklar için mezarlıklar

Bazı mezarlıklarda Museviler, Katolikler ve Müslümanlar için defin alanları bulunmaktadır. Danimarka Halk  Kilisesi dışındaki dini topluluklar da kendi mezarlıklarını kurabilir. Örneğin, Brøndby Belediyesi içinde bir Müslüman mezarlığı vardır. Bu mezarlık, Danimarka İslami Defin Kuruluşu'na aittir.