A'dan Z'ye Riester Emekliliği

ALMANYA'da 1 Ocak 2002'den beri yürürlükte özel Riester Emeklilik sigortası, özellikle çok çocuklu aileler için yaşlılık dönemine yönelik cazip koşullarda tasarrufta bulunmayı imkan tanıyor. Dönemin Çalışma ve Sosyal İşler Bakanı Walter Riester'in önderliğinde hazırlanan emeklilik reforma kapsamında sekiz yıl önce hayata geçirilen ve ek emeklilik sigortası olan Riester Emekliliği yaptıranlar, devlet tarafından ödenen teşviklerden yararlanabiliyor. Riester Emeklilik ile ilgili bilinmesi gerekenleri, sizler için soru-cevap şeklinde derledik:

- Teşvikten kimler yararlanabilir?

Riester Emekliliği kapsamındaki devlet teşvikleri, yasal emeklilik sigortasına zorunlu üyelere, devlet memurlarına, hakim ve askerlere verilir. Evli olanlar için eşlerden birinin gerekli koşulları yerine getirmesi yeterlidir, o zaman diğeri de teşvik alır. Buna göre, şu kişiler, Riester teşvikinden yararlanabiliyor:

Çalışanlar ve eğitim görenler, çiftçiler ve kendileriyle birlikte çalışan aile fertleri, işsizlik parası, işsizlik yardımı, İşsizlik Parası II (buna gelir ya da servetleri hesaba katıldığı için ödeme hakkı askıya alınanlar da dahildir), hastalık parası, yaralı parası, geçim için hastalık parası, geçiş dönemi parası, nafaka ödemesi ya da malulen emeklilik parası alanlar.

- Serbest meslek sahibi belli gruplar, örneğin sanatkarlar, eğitmenler, ebeler, sanatçılar
- Askerlik ya da sivil hizmet görevini yapanlar,
- Çocuk eğitme döneminde olan çocuk eğitmenler
- Ticari çalışmayan bakıcı kişiler
- Mini-job işinde çalışanlar

Kimler teşvikten yararlanamaz?

Zorunlu sigortalı olmayan serbest çalışanlar, emeklilik sigortasına ödenen götürü aidatlarını ödemeyen düşük ücretli çalışanlar, isteğe bağlı sigortalılar, mesleki sigorta kurumlarında zorunlu üyeler, örneğin doktorlar, eczacılar, avukatlar, noterler, mimarlar ve üniversite öğrencileri Riester Emeklilik sigortası kapsamında ödenen teşviklerden yararlanamaz.

- Riester Emeklilik sözleşmesi yapanlara ne kadar devlet teşviki veriliyor?

Her yıl, Riester Emekliliği yapanlara devlet belli oranda teşvik veriyor. 2010 yılının sonuna kadar Riester Emekliliği için sözleşme yapanlar, kişi başına 154 Euro teşvik alabilir. Eşler de Riester Emekliliği için başvurmaları halinde, 154'er Euro teşvik alabilir. Buna ilaveten, aynı yıllar için çocuk başına da 185 Euro, 2008 ve daha sonra doğumlu çocukları için de 300'er Euro devletten prim alınabilir.

- İki çocuklu bir ailenin alacağı devlet teşviki nasıl hesaplanıyor?

İki çocuklu bir aile için teşvik miktarı şöyle belirleniyor: Karı ve koca için 154'er Euro'dan 308 Euro. Buna, çocuk başına 185'er Euro'dan 370 Euro eklenirse, devletten alınabilecek teşvik miktarı 678 Euro tutuyor. Bunun karşılığında Riester Emeklilik sözleşmesi yapanların, geçen yılki brüt gelirinin yüzde 4'ü oranında veya en fazla yılda 2.100 Euro katkı payı ödeyerek tasarrufta bulunması gerekiyor.

- Erken yaşta Riester Emeklilik sözleşmesi yaptırmanın avantajları nedir?

Riester Emeklilik sözleşmesi ne kadar erken yaşta yapılırsa, emeklilik yaşına kadar bu hesapta biriken tasarruf miktarı da artacağı için, ilerde ödenecek Riester Emekli aylığı da o oranda yüksek olacaktır. Ayrıca 25 yaşına kadar Riester Sözleşmesi yaptıranlara devlet bir kereye mahsus 200 Euro ek maddi destek veriyor.

- Riester Sözleşmesi yapılırken nelere dikkat edilmeli?

Yaşlılık dönemi için ikinci bir gelir kapısı olarak düşünülen uzun vadeli bir tasarruf sürecini öngören Riester Emekliliği için şu hususlar dikkat edilmeli: Riester Emekliliği çerçevesinde verilen devlet teşviklerinden tam olarak yararlanmak için, kişinin ödemesi gereken katkı payları aksatılmadan ödenmeli. Ödeme miktarı düşürüldüğünde, devlet teşvikleri de aynı oranda düşürülür. Aylık ödemeler, işsizlik veya herhangi başka bir nedenle durdurulabilir. Ancak ödeme yapılmadığı dönemler için devlet teşviki de ödenmez.

- İşsizler ve Hartz IV yardımı ile geçinenler Riester Emekliliği'nden nasıl yararlanabilecek?

İşsiz olan veya Hartz IV kapsamında yardım alan kişiler de, Riester Emekliliğe başvurup devlet teşvikinden yararlanabilir. Bunun için kişi, asgari düzeyde katılım payı ödemesi gerekiyor. Örneğin kişi, Riester Emekliliğe başvurmadan önce işsiz veya yardıma muhtaç idiyse, yani herhangi bir geliri yoksa, o zaman yılda 60 Euro (ayda 5 Euro) yatırmak suretiyle, devlet teşvikinden tam yararlanabilir. Örneğin: iki çocuklu bir aile, eşlerden her birinin 60'şar Euro yatırmak suretiyle, yılda 504 Euro devletten teşvik alabilir. Hartz IV yardımı alanların adına, devlet tarafından cüzi bir miktar emeklilik primi yatırılmaktadır. Bu nedenle, yardım alanlar da sosyal güvenlik sistemine dahil olduklarından, Riester Emeklilik hakkından yararlanabilirler.

- Riester Emeklilik hesabında biriken paralar çekilebilir mi?

Riester Emeklilik hesabınıza ödediğiniz primleri geri almak isterseniz, aldığınız teşvikleri ve vergiden düşülen miktarları geri vermek zorundasınız. Ödediğiniz primlerin yüzde 30'unu peşin, geri kalan miktarı da, meblağ bitene kadar aylık şeklinde alabilirsiniz.

Emekli olmadan önce vefat halinde ise haksahibi eş, emeklilik hesabında biriken primleri kendi hesabına aktarabilir.

- Riester Emeklilik hesabımda biriken tasarrufları, ev alımında da kullanabilir miyim?

2008 yılında yapılan yasal değişiklikle, Riester Emeklilik hesabındaki tasarruflar, emlak alımında veya ev tadilatında kullanılabiliyor. Tek şart, alınan ve tamirat yapılan konutta, Riester Emeklilik sözleşmesi yapan kişi tarafından kullanılıyor olmasıdır.

Ayrıca yapılan son düzenlemelerle birlikte Riester Emeklilik hesabında biriken paralar, sadece Almanya'da değil, Avrupa Birliği üyesi herhangi bir ülkede alınacak emlaklar için de kullanılabiliyor artık.

- Riester Emekliliği hakkında daha detaylı bilgiler için nereye başvurabilirim?

Riester Emekliliği hakkında bilgi için bağlı olduğunuz emeklilik sigortası kuruluşuna başvurabileceğiniz gibi, iş yerinizin sunduğu imkanlar hakkında ise iş veren, iş yeri temsilciliği ya da sendikadan bilgi alabilirsiniz. Konuyla ilgili detaylı bilgiler internetteki şu adreslerden bulunabilir: www.bmas.bund.de (Schwerpunkt Rente/Zusätzliche Altersvorsorge), www.deutsche-rentenversicherung.de, www.stiftung-warentest.de

Ayrıca Federal Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı vatandaş hattı pazartesi ile perşembe günleri arasında saat 8.00’den 20.00’ye kadar 01805/676710 numaralı telefondan Almanya içinde sabit hat ücretinin dakikası 14 Cent olmak üzere emeklilik konusunda bilgi veriyor.

- Esnaf için Riester mi Rürup emekliliği mi daha avantajlı?

Adını ünlü ekonomi uzmanı Bert Rürup'tan alan "Rürup Temel Emeklilik" (Basisrente), 2005 yılında Almanya'da uygulamaya konulan devlet destekli bir emeklilik modelidir. Sermaye birikimine dayanan bu emeklilik modeli ilk etapta, vergi yükü büyük olan serbest çalışan için geliştirildi. Esnaf, yasal emeklilik kasasına prim ödemediği sürece, devlet teşvikli Riester Emeklilik modelinden veya işyeri emekliliğinden yararlanamıyor. Klasik anlamdaki emeklilik sigortası veya sermaye birikimine dayalı hayat sigortalarına 1 Ocak 2005'ten sonra yapılan tasarruflar, artık "özel harcama kalemi" olarak vergiden düşülemiyor.

Rürup Emekliliği'nden geliri yüksek olan sözleşmeli çalışanlar veya tasarrufu olan yaşlı kişiler de yararlanabilir. Zira, yeni uygulama kapsamında, kişi başına yılda 20 bin Euro'ya kadar yaşlılık güvencesi amaçlı yapılan tasarruflar, vergi kolaylığına tabi tutuluyor.

- Rürup emekliliğinde iflas durumunda birikimlere el konuluyor mu?

Rürup Temel Emekliliği, işleyiş açısından, yasal emekliliğe büyük benzerlikler taşıyor. Alman Devleti, Rürup Temel Emeklilik hesabına yatırılan tasarrufları, yaşlılık güvencesi amaçlı yatırım olduğu için, özel güvence altına alıyor. Bu nedenle, özel emeklilik hesabına yatıracağınız paralar, tasarruf süresi içinde haciz ve iflas durumlarında koruma altında bulunuyor. Ayrıca özel emeklilik hesabınızda biriken primlerin, ömür boyu size emekli aylığı olarak geri ödenmesi de devlet garantisi altına alınmıştır. Bu durumda, hesabınızda biriken tasarruflar ne el konulabilir ne de önceden kısmi veya tümden çekilebilir. Kişinin vefatı halinde, miras bırakılmayan Rürup Emekliliği, emeklilik yaşına gelen tasarruf sahibine, aylık olarak ödenmektedir. 1 Ocak 2012 tarihinden önce Rürup Özel Emeklilik sözleşmesi yapanlar, en erken 60 yaşında, 31 Aralık 2011 tarihinden sonra sözleşmeye imza atanlar ise, en erken 62 yaşında aylık almaya başlarlar.