8 Mayıs

27 milyonu Sovyet, 10 milyonu Çinli, 6.3 milyona yakını Alman olmak üzere 60 milyon kişi yaşamını yitirdi. Adolf Hitler liderliğindeki nasyonal sosyalistlerin, yani Nazilerin ‘üstün aryen ırkı’ (saf kan Alman) çılgınlığı yüzünden, çoğu toplama kamplarındaki gaz odalarında 6 milyon Yahudi katledildi.
900 bine yakın Sovyet askerin 21 Nisan 1945 tarihinde Berlin’e girmesiyle Almanlar ‘teslim bayrağını’ çekti.
Kurtuluş görmeyen Hitler’in 28 Nisan’da evlendiği hayat arkadaşı Eva Braun, iki gün sonra Berlin’de kaldıkları yeraltı sığınağında (Führerbunker) intihar etti.
Aynı saatlerde Hitler de silahını kendisine doğrultup yaşamına son verdi.
Fransızların Güney-Batı Almanya’yı, Amerikalıların Güney ve Orta Almanya’yı, İngilizlerin de Kuzey Almanya’daki Hamburg bölgesini işgal etmesi üzerine, Almanya 3 Mayıs’ta Batılı müttefiklerle Fransa’nın Reims kentinde, 8 Mayıs’ta da Sovyetler’le Berlin-Karlshorst’ta ‘kayıtsız şartsız teslimiyet belgesi’ imzaladı.
Almanya’da saat 23.01’de imzalanan bu sözleşme, iki ülke arasında iki saat fark olduğu için Sovyetler Birliği’nde 9 Mayıs’ta yürürlüğe girdi.
Tabii Sovyetler Moskova’da, Batılı müttefikler de Berlin’de her ne kadar Japonya’da daha devam etse de İkinci Dünya Savaşı’nın Avrupa’da son bulmasını Zafer Bayramı’yla kutladı.
Fransızlar, her yıl ‘Zafer Günü’nü 8 Mayıs’ta, Ruslar 9 Mayıs’ta kutlar.
Ya Almanya?

23 Mayıs 1949’da Alman Anayasası’nın kabulüyle kurulan Almanya Federal Cumhuriyeti’nde yıllarca 8 Mayıs’ta hiçbir resmi etkinlik düzenlenmedi.
Avrupa’da İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinin 25’inci yılı vesilesiyle 8 Mayıs 1970’te Federal Meclis olarak bilinen Bonn’daki Alman Parlamentosu’nda dönemin Başbakanı Willy Brandt, sadece bir ‘hükümet açıklaması’ okudu.
8 Mayıs 1985 tarihinde yine Bonn’da Federal Meclis’te düzenlenen ilk resmi anma töreninde, dönemin Cumhurbaşkanı Richard von Weizsaecker ‘tarihi bir konuşma’ yaptı.
‘Hitler Gençliği’nde (Hitler-Jugend), SS kısa adıyla tanınan ‘Sturmstaffel’de (Fırtına Birliği) aktif görev alan, Polonya’nın işgaline asker olarak katılan ve daha saldırının ikinci gününde yüz metre yakınında kurşunlara hedef olan abisi Heinrich von Weizsaecker’i kendi elleriyle toprağa veren Weizsaecker, konuşmasında, “8 Mayıs bir kurtuluş günüydü. Nasyonal sosyalist zorbalığının insan onurunu hiçe sayan sisteminden kurtardı hepimizi” dedi.
“Bizim bugün zafer kutlamalarına katılmak için gerçek bir nedenimiz yok, 8 Mayıs bir anma günüdür” dedi.
*
Evet, Hitler döneminde Alman Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı ve Büyükelçi olarak görev yapan, Fransa’daki Yahudilerin Auschwitz toplama kamplarına gönderilmesinde etkin rol oynadığı gerekçesiyle savaş suçlusu olarak Nürnberg duruşmalarında yargılan babası Ernst von Weizsaecker’i yanında staj yaptığı avukatla birlikte savunan ve 2015 yılında yaşamını yitiren Cumhurbaşkanı Weizsaecker’in ‘kurtuluş günü’ söylemi tarihe geçti.
Daha sonraki yıllarda da resmi anma törenleri düzenlendi.
2002 yılında Almanya’da ilk eyalet olarak Mecklenburg Vorpommern, 5 yıl önce de Brandenburg 8 Mayıs’ı resmen ‘anma günü’ ilan etti.
Almanya’da ilk kez bu yıl 8 Mayıs bir defaya mahsus olmak üzere Berlin Eyaleti’nde tatil günü ilan edildi.
Alman Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Reich Meclisi binası önünde 75’inci yıldönümü vesilesiyle 8 Mayıs’ta Batılı ve Doğulu müttefikleri, kurban yakınlarını, gençleri ve yaşlıları temsilen bin 600 konuğun katılacağı ‘İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesi ve nasyonal sosyalizmden kurtuluş’ adı altında bir ‘devlet töreni’ düzenleyecekti.
Ancak koronavirüs belası Alman Cumhurbaşkanı’nın bu planını altüst etti.
‘Devlet töreni’ iptal edildi.
Bu da en çok 8 Mayıs’ın ‘kurtuluş günü’ olarak kutlanmasına ve tatil günü olmasına karşı çıkan sağ popülist Almanya için Alternatif (AfD) mensubu politikacılar ile yandaşlarını sevindirdi.
Ama 8 Mayıs’ta Berlin’deki tarihi Brandenburg Kapısı yakınlarındaki Sovyetlerin ‘onur anıtına’ (Ehrenmal) Rus, Ukrayna ve İngiltere Büyükelçileri ‘zafer çelenkleri’ koyarak, bu zaferi kutladılar.

Cumhurbaşkanı Steinmeier ve Başbakan Angela Merkel’in de katılımıyla Berlin’in ünlü Unter den Linden caddesi üzerindeki tüm savaşların kurbanları anısına inşa edilen ‘Neue Wache’ (Yeni Karakol) anıtına çelenk konularak savaş kurbanları anıldı.
Steinmeier de yaptığı konuşmasında, “8 Mayıs kurtuluş günüdür” dedi.
“8 Mayıs kurtuluşun sonu değildi - özgürlük ve demokrasi kalıcı bir görevdir, bizim görevimizdir” dedi.