50 Soruda Sosyal Güvenlik Reformu - 41/50

41. Emekli aylıklarının bağlanması bazen uzun süreler almaktadır. Bu konuda iyileşmeler olacak mı? Aslında son yıllarda emekli aylıklarında aylık bağlama süresi oldukça kısalmış örneğin, SSK’da 2003 yılında ortalama 76 gün iken bu gün 57 güne düşmüştür. Aylık bağlama süresinin uzamasının nedeni farklı sosyal güvenlik kurumlarında kayıtlı olan hizmetlerinin bir araya getirilmesi için kurumlar arasında yapılması gereken yazışmalardır. Yeni sosyal güvenlik sisteminde bilgi teknolojileri etkin olarak kullanılacağı, tüm sigortalılık işlemleri vatandaşlık numarası altında takip edileceği, kurumlar arası yazışmalara gerek kalmayacağı için emekli aylığı bağlanması da dahil olmak üzere sigortayla ilgili işlemlerin çok kısa sürede tamamlanması sağlanacaktır.

42. SSK ve Bağ-Kur’un sigortacılık alanında hizmetleri birkaç ilçe hariç il düzeyinde olduğundan sigortalı ve işverenler illerde işlemlerini yapmak zorundalar. Yeni sistemde hizmet sunumunda değişiklik olacak mı? Sosyal güvenlik kurumunun teşkilatlanmasında bugünkünden çok farklı bir anlayış söz konusu olacaktır.Hizmetin tam anlamıyla vatandaşın ayağına gitmesi sağlanacaktır. Her ilçede ve nüfusun büyüklüğü gibi kriterler göz önüne alınarak mahallelerde bile Sosyal Güvenlik Merkezleri kurulabilecektir. Sosyal güvenlik merkezlerinde amaçlanan vatandaşa kolay ve ayrıcalıksız hizmet sunmak, sorunları zamanında ve kısa sürede çözülmek, gereken bilgilerin doğru olarak vermek, vatandaşın beklenti ve taleplerine duyarlılık içinde yaklaşmaktır. Bu merkezler bankaların şubeleri gibi düz ayak üzeri, banko esasına göre kurulmuş, işlemlerin bankoda görevli sosyal güvenlik temsilcisi personel tarafından bilgisayar vasıtasıyla tek imzada tamamlanabildiği yerler olacaktır. Vatandaşlarımız sigorta işlemleri için şehir merkezlerine gitmek zorunda kalmayacaktır. Sosyal güvenlik merkezleri, genel merkezdeki merkezi veri tabanı ile sürekli bağlantılı olacak ve sigortalıların başvuruları, talepleri ve sorularının eşzamanlı olarak genel merkeze iletilmesini sağlayacaktır. Sosyal Güvenlik Merkezleri, sosyal güvenlik hizmetleri ile ilgili kontrolleri de yerine getirmekle sorumlu olacaklardır. Kontrollere ilişkin tespitler elektronik ortamda merkeze iletilecektir. Sosyal güvenlik merkezleri tahsilat ve ödeme işlemleri gerçekleştirmeyecek, bu hizmetler bankalar aracılığıyla sağlanacaktır. Daha çok vatandaşların taleplerini hızlı sonuçlandırma, bilgi toplama-derleme, kayıt ve iletişim merkezleri olarak çalışmalarına öncelik verilecektir. Bütün veriler tek merkezde toplanacağı ve ilçe hizmet merkezleri daha çok yüz yüze iletişim ve fiziki yakınlık kurmak ve yerinde denetim sağlamak amaçlı kullanılacağı için, sorunlar en hızlı şekilde çözülecektir.

43. Birleştirme sonrası bürokratik işlemler azalacak mı? SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığının birleşmesi görünürde devasa bir kurum yaratıyor. Ancak, yeni Sosyal Güvenlik Kurumu’nun temeli modern bilgi teknolojilerine dayanacak ve geçiş kademeli yapılacak. Yeni yapıda evrakın, kişinin kurumlar arasında dolaşmasını engellemeye dönük olarak tüm işlemlerin elektronik ortamda gerçekleşmesi tasarlanmaktadır. Bu ise, bürokrasiyi azaltacak ve hizmet kalitesini artıracaktır.

44. Kurumların tek çatı altında birleştirilmesi halen yürütülmekte olan hizmetlerin aksamasına neden olacak mı? Ne tür önlemler alınıyor? Geçiş sürecinin vatandaşlarımız açısından soruna neden olmadan yürütülmesi için, alt yapı çalışmalarına şimdiden başlandı. Yeni yapı hazırlanmadan eski yapılar ortadan kaldırılmayacak. Bu nedenle mevcut durumdan geriye gidiş olmayacaktır.

45. Mevcut sosyal güvenlik kurumlarında çalışanların durumları ne olacak? Kurumların birleşmesi kurumlarda çalışanların durumlarını değiştirmeyecektir. Geçiş döneminde sosyal güvenlikle ilgili hizmetler mevcut yapı ve personel ile verilmeye devam edecektir. Sosyal güvenlik kurumlarımızda çalışanların hak kaybı söz konusu olmayacaktır. Bir diğer ifadeyle, yeni sosyal güvenlik kurumunun insan kaynağı mevcut üç sosyal güvenlik kurumunun halen çalışan personeli olacaktır. Bu personel yeni kurumun kültürü, çalışma prensibi ve iş süreçleri konusunda yoğun bir eğitimden geçirilerek, yepyeni, modern, mensubu olmaktan gurur duyulan bir kurumun çalışanı olacaktır.

46. Yeni yasal düzenlemeler işverene işçi sayısını azaltmasını gerektirecek yeni sorumluluklar getirecek mi? Yeni yasa ile gerek sigortalılar, gerekse işverenlere yeni prim yükümlülüğü getirilmemektedir.

47. Devletin primlere katkısı olacak mı? Reform ile tasarlanan önemli değişikliklerden biri de, sosyal devlet anlayışına uygun olarak, yeni sistemde devletin emeklilik sigortasına % 5, Genel Sağlık Sigortasına ise % 3 oranında katkıda bulunmasıdır. Ayrıca Genel Sağlık Sigortası kapsamında, prim ödeme gücü olmayan vatandaşların primleri de Devlet tarafından ödenecektir.

48. Bu yasal düzenlemelerin aciliyeti var mı? Bu yasal düzenlemeler şimdi yapılmazsa gelecek nesillerin çok daha büyük fedakarlıklarla bu düzenlemeleri gerçekleştirmeleri gerekecek. Ne var ki, gelecekte yapılacak reformun ekonomik ve sosyal maliyeti ülkemiz için bugünkünden çok daha yüksek olacaktır. Ayrıca, nüfus yapısındaki olumlu değişimin sağladığı fırsatların kaçırılmaması gerekmektedir. Hem bugün hem de yarın daha az maliyete katlanarak reformun yapılmasına imkan vermek üzere bu çalışmalar başlatıldı.

49. Önemli olduğu söylenen bu değişiklikler şimdiye kadar niye yapılmadı? Sosyal güvenlik sistemiyle ilgili düzenlemeler yasal ve teknik yönden iyi bir hazırlık gerektirmektedir. Ayrıca, bu konu bütün toplumu ilgilendirmekte dolayısıyla mümkün olduğunca geniş bir toplumsal katılım ve uyumla gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu sebeple reform çalışmaları yaklaşık olarak üç yıl sürmüştür. Genel Sağlık Sigortasının gerçekleştirilmesi ise 1972 yılından bu yana ülkenin gündemindedir. Sosyal güvenlik reform yasaları sadece Türkiye’de değil hemen hemen bütün ülkelerde hazırlanması ve üzerinde mutabakat sağlanması en zor yasalardan kabul edilir.

50. Bu yasalar ne zaman yürürlüğe girecek? Halen TBMM Genel Kurulu’nda bulunan Sosyal Güvenlik Kurumu Kanun Tasarısının yasalaştığı tarihte, Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanun Tasarısının Ocak 2008 tarihinde yürürlüğe girmesi beklenmektedir.