3/80 Operasyonu

AVRUPA Komisyonu, yıllarca AB üyesi ülkede çalışıp da Türkiye’ye dönen Türklere yönelik yapılan sosyal güvenlik ödemelerine ilişkin düzenlemelerin yer aldığı 3/80 Ortaklık Konseyi Kararı’nı iptal etmek için kolları sıvadı. Avrupa Komisyonu, söz konusu kararın değiştirilmesi için taslak hazırladığı ve üye ülkeleri de uyardığı ortaya çıktı.

Hollanda Türkiyeli İşçiler Birliği (HTİB) Genel Başkanı Mustafa Ayrancı, “Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu’na ve AB üyesi ülkelere 30 Mart 2012’de yaptığı bildirimde ek ödeneklerin Türkiye’ye transferinin önlenmesi için 3/80 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın değiştirilmesi gerektiğini ve bu konuda öneri hazırladığını duyurdu” diye konuştu.

49 yıllık mücadele
Ayrancı, “AB üyesi ülkelerde çalışmış olan Türklerin kesin dönüş yapmaları halinde tamamlayıcı sosyal güvenlik ödeneklerinin, kesinti yapılmadan Türkiye’ye transfer edilmesini öngören 3/80 Ortaklık Konseyi Kararı, Türkiye-AB Ortaklık Hukuku’nda 49 yıllık bir mücadelenin ürünü.

1980 yılından bu yana tam üyelik amacına hizmet edecek bu hukuku bizler lehine geliştirecek tek adım atılmazken, bugün yıllardır verdiğimiz emek, hem de Avrupa Birliği Adalet Divanı kararına rağmen, elimizden alınmaya çalışılıyor. Ortaklık Hukuku’nda Türkiye’ye geri adım attırılması yönündeki çaba da, sahip olunan en önemli güvencenin ortadan kaldırılmasıdır” dedi.

Kesinti yapılamaz
HOLLANDA İşçi Partisi’nin AP milletvekili Emine Bozkurt, ek ödeneklerde yapılan kesintilerle ilgili geçen ay Avrupa Komisyonu’na yazılı soru önergesi sunmuştu. Durumun AB-Türkiye Ortaklık Hukuku’na ve AB Hukuku’na aykırı olduğunu belirten Bozkurt, önergesinde şöyle demişti: “Ödenekler kesintiye uğratılamaz. Bunu Avrupa Adalet Divanı da C-485/07 sayılı Akdaş kararında teyid etti ve bu ödeneklerin hak sahiplerine ödenmesini istedi. Ancak Adalet Divanı’nın Akdaş kararını verdiği 26 Mayıs 2011 tarihinden bu yana üye devletler hâlâ ödeneklerin transferine başlamadı.”

Davayı 200 kişi kazandı
HOLLANDA’da malullük ödeneği ile Türkiye’ye dönen Türklere aylıklarının asgari ücrete tamamlanması amacıyla yapılan ek ödemeler, 1 Ocak 2001’de yürürlüğe giren Ödeneklerin İhracını Kısıtlama Yasası çerçevesinde Hollanda Hükümeti tarafından kesilmişti. Bunun üzerine başlatılan hukuk mücadelesinde, Utrecht Temyiz Mahkemesi Mart 2003’te lehimize karar vermişti. Bu karar doğrultusunda 1 Ocak 2001 - 1 Temmuz 2003 dönemi için vatandaşlarımıza 6.5 milyon Euro tutarındaki ek ödenek, faizleri ile birlikte ödenmişti. Hollanda daha sonra İLO Sözleşmesi’nin sosyal güvenlik alanında eşit muamele yapılmasını içeren 118 sayılı maddesine çekince koyup Türklerin ek ödeneklerini Temmuz 2003’ten itibaren tekrar kesmişti. Hollanda’daki önde gelen hukukçularımızdan Nazmi Türkkol, Türkiye’den aralarında Halil Akdaş’ın da bulunduğu 200 kişi için Hollanda’da açtığı davayı kazanmıştı. 2004 yılında Amsterdam Bölge Mahkemesi’nden “ek ödenekler kesilemez” şeklinde çıkan karar Sektörel Güvenlik Kurulu (UWV) tarafından temyize taşınmıştı.

Utrecht Temyiz Mahkemesi Kasım 2007’deki ara kararında, ek ödeneklerin durdurulmasının Türkiye-AB Ortaklık Anlaşması’nın 6. maddesinin 3/80 nolu kararı ile “Türk vatandaşlarına AB vatandaşlarından farklı muamele yapılamaz” şeklindeki 9. maddesine aykırı olup olmadığı konusunda Avrupa Adalet Divanı’ndan görüş istemişti. Avrupa Adalet Divanı, ek ödeneklerde 2003 yılından bu yana yapılan kesintilerin herkese faizleri ile birlikte ödenmesi sonucuna vardı. UWV ise mahkemeye başvuran 200 kişi dışındakilerin ödemelerini yapmamakta halen direniyor. Adalet Divanı 26 Mayıs 2011 tarihli kararında ayrıca, topluluk içinde herhangi bir ülkeye taşınılması durumunda da Türklerin ek ödeneklerinde kesinti yapılamayacağına dikkat çekmişti.

İşte 3/80 sayılı karar
Ek sosyal ödeneklerinin yurtdışına transferini düzenleyen Ortaklık Konseyi Kararı’nın 6’ncı maddesinde şu ifadeler yer alıyor: 1. Hak kazanılan malullük, yaşlılık ya da dul ve yetim yardımlarının nakit ödemeleri ya da iş kazaları ya da meslek hastalıkları sonucu verilen aylıklarda hak sahibinin Türkiye’de ya da ödemeyi yapan kurumun bulunduğu ülkenin dışında bir üye devlet topraklarında ikamet ettiği gerekçesiyle, hiçbir şekilde kesinti yapılamaz, değişiklik yapılamaz, askıya alınamaz, geri çekilemez ya da el konulamaz. 2. Bir üye devlet mevzuatı gereğince keseneklerin iadesinin, ilgili kişinin zorunlu sigorta kapsamından çıkmış olması şartına bağlı olduğu durumlarda, bu şart ilgili kişinin bir diğer üye devlet mevzuatı uyarınca bir işçi olarak zorunlu sigorta kapsamında olduğu sürece, yerine getirilmiş sayılmaz.