1 milyar YTL'lik elektrik hırsızlığı yapıldı

Başbakanlık YDK'nın TBMM'ye sunulan Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (TEDAŞ) 2006 Yılı Raporu'na göre, ülkede kullanılan elektriğin yüzde 15,1'i kayıp ve ka?aklara gitti.

KAYIP VE KAÇAĞA 1,5 MİLYAR DOLAR GİTTİ

TEDAŞ genelinde kayıp-ka?aklara giden toplam 19 bin 61,4 GWh'lik enerji miktarının ekonomik karşılığı, 2006 yılı ortalama enerji alış fiyatıyla (11,233 YKr/kWh) 2,1 milyar YTL oldu. Raporda, 2006 yılı ortalama dolar kuru 1,4406 YTL olarak alındığında, kayıp-ka?ak tutarının yaklaşık 1,5 milyar dolara ulaştığı kaydedildi.

Söz konusu kayıp-ka?ak miktarının bir kısmının teknik kayıplarla ilgili olmakla birlikte yaklaşık yarısının ka?ak kullanılan enerjiye karşılık geldiğinin altı ?izildi.

Rapora göre, ka?ak kullanılan elektrik miktarı 9 bin 530,7 GWh olarak belirlendi. Ka?ak elektriğin tutarı 1 milyar 70 milyon YTL olarak hesaplandı.

MALİYETİN Y?ZDE 14,47'Sİ

Raporda, elektrikte maliyet unsurlarına da yer verildi. Buna göre, 2006 yılı i?in, kWh başına 13,129 YKr olan elektrik maliyetinin i?inde 1,900 YKr kayıp ve ka?aktan kaynaklandı. Böylece kayıp-ka?ak maliyeti, toplam elektrik maliyetinin yüzde 14,47'sini oluşturdu. Kayıp-ka?ak, enerji satın almadan sonraki en yüksek maliyet kalemini oluşturdu.

Bazı bağlı şirketlerde yoğunlaştığı gözlenen ka?ak kullanımların, enerji satış maliyetini dolayısıyla da satış fiyatlarını artırdığı kaydedilen raporda, "İyi niyetli olan ve borcunu zamanında ödeyen diğer aboneleri olumsuz yönde etkilemektedir" denildi.

VAN ORAN, URFA MİKTAR ŞAMPİYONU

Kayıp-ka?ak oranının en yüksek olduğu il yüzde 71 ile Van olarak belirlendi. Ortalama elektrik alım fiyatı ile Van'da 2006 yılında elektrikte kayıp ve ka?ağın maliyeti 90,4 milyon YTL oldu. Van'ın yüzde 65,6 ile Hakkari, yüzde 63,8 ile Mardin, yüzde 60,9 ile Şırnak, yüzde 58,7 ile Şanlıurfa izledi.

Şanlıurfa oran olarak beşinci sırada yer almasına karşın, miktar bazında ilk sırada bulundu. 2 milyon 369 bin MWh'lik kayıp-ka?ak olan Şanlıurfa'da, bunun parasal karşılığı 266 milyon YTL oldu. Miktar bazında en fazla kayıp ka?ak olan Şanlıurfa'yı 2,2 milyon MWh ile Boğazi?i(İstanbul batı), 1,6 milyon MWh ile Diyarbakır, 1,4 milyon MWh ile Mardin izledi.

Kayıp ve ka?ak oranının en düşük olduğu iller ise yüzde 4,2 ile Denizli, yüzde 4,7 ile Kütahya ve Karabük, yüzde 5,1 ile Sivas, yüzde 6 ile Kırıkkale ve Uşak oldu.

Miktar bazında en düşük kayıp-ka?ak ise sırasıyla Bayburt, Tunceli, Gümüşhane, Kilis ve Erzincan'da görüldü.

KAÇAĞI KARŞILAMAK İÇİN 1400 MW GEREKİYOR

Raporda, "Bir termik santralin ortalama yıllık ?alışma saati 6 bin 500-7 bin alındığında, söz konusu ka?ak kullanımlara giden enerjiyi üretmek i?in yaklaşık 1400 MW'lık kurulu güce ihtiya? duyulmaktadır" denildi. 2006 yılı değerleriyle kayıp-ka?ak oranının 1 puan düşürülmesinin yaklaşık 1,26 GWh'e ve ortalama enerji alış maliyeti dikkate alındığında 142 milyon YTL'ye karşılık geldiği belirtilen raporda, "Dolayısıyla, teknik kayıplara giden enerji miktarının düşürülmesi ve ka?ak kullanımların önlenmesi i?in her türlü gayretin gösterilmesi gerekmektedir" değerlendirmesinde bulunuldu.

Raporda, mevcut kayıp-ka?ak oranlarının yüksek ?ıkmasında, teknik kayıplar yanında saya?ların zamanında okunmamasından dolayı enerji tükettikleri halde bir kısım aboneye enerji tahakkuku yapılamaması, ka?ak kullanımların yaygınlaşması ve işletme hataları gibi hususların yanında, şu unsurların da önemli rol oynadığı anlatıldı:

"-?zelleştirme ?alışmalarının uzun süredir sonu?landırılamaması.

-Tasarruf tedbirleri veya nasıl olsa özelleşecek düşüncesi ile yatırımların ger?ekleştirilememesi, mevcut sistemin bakım ve kontrollerinin sağlıklı yapılamaması, dolayısıyla ekonomik ömürlerinin kısalması.

-Hızlı ve ?arpık kentleşme ile gö? veren bölgelerde ?ok az aboneye sahip yerleşim yerlerine hizmet götürülmeye devam edilmesi.

ALIM G?C?N?N OLMAMASI DA ETKİLİ

-Ekonomik sorunlar nedeniyle bazı abonelerin alım gücünün bulunmaması.

-Personel yetersizliği nedeniyle bir?ok asli görevin hizmet alımı yoluyla yüklenici firmalara yaptırılması.

-Yüklenici firmaların, fiyat rekabetinin de etkisiyle niteliksiz ve ge?ici personel ?alıştırmaları ve yeteri kadar kontrol edilememesi, dolayısıyla abone bilgi akışının zayıflaması, abone bilgilerinin güncelliğini yitirmesi.

-Belirlenecek kıstaslar dahilinde coğrafi bilgi sistemi, scada ve enerji analizörleri gibi teknolojik yatırımların ger?ekleştirilememesi."