Asıl zorlanan Ermeni iktidarı

Bunun Türkçesi, Ermeniler ve Ermeni Diasporası bundan böyle soykırım lafını ağzına pek alamayacak. Özellikle Ermeni diasporası bu nedenle şokta. Türkiye-Ermenistan ilişkilerini normalleştiren protokol, Türkiye’den çok, Ermenistan’da olumsuz yankılanıyor.

İKİLİ İTİRAZ

Hem Türkiye’de, hem Ermenistan’da itiraz edilen diğer cümle tarihsel boyutla ilgili. Soykırım var mı, yok mu, varsa kim yaptı, sorusu.

Türkiye şimdiye kadar soykırım tartışmasında “tarihçiler araştırsın” diyor. Konu bu protokolle birlikte, alt komisyona gidiyor. Alt komisyonda siyasiler ve yabancı uzmanlar var.

Türkiye’nin temel diplomatik ilkesi, sorunları hep karşılıklı görüşmeye dayandırması. Ankara şimdi bundan vazgeçiyor, görüşme alt komisyonda.

Buna karşılık, Ermenistan muhalefeti soykırımdan o kadar emin ki, “hâlâ neyin araştırılması” havasında. Onun için, onlar da bozuk.

Türkiye’de protokole karşı çıkanlar, “soykırım müzakereye açıldı” derken, Ermenistan’da karşı çıkanlar, “soykırımı yok etmek istiyorlar” itirazında.

ERMENİ AVANTAJI

Ermenistan’daki bu hava Cumhurbaşkanı Sarkisyan’ın işini güçleştiriyor. Belki biraz abartıyorlar, söylenen şu:

“Bu protokolün Ermeni Parlamentosundan geçmesinde iktidar çok zorlanır.”

Geçmez diyen de var, ama sanmıyorum.

Çünkü, bu protokol özellikle ekonomik açıdan Ermenistan’ı bölgedeki denkleme dahil ediyor.

Kafkaslar ve bölgenin tüm enerji koridorlarında üç
ülke var. Türkiye, Gürcistan, Azerbaycan. Ermenistan hep dışında. Ermenilere şimdi bir kapı açılıyor, onlar şimdi ekonomik yalnızlıktan kurtulma fırsatı yakalıyor.
Türkiye sayesinde, bu protokolle birlikte.

DEVLER VE AMERİKA

Siyasetin içinde protokolü Amerika çok istiyor. Rusya’ya karşı.

Siyasetin dışında ise, protokole emeği geçen dev firmalar var. Özellikle enerji firmaları. Türkiye-Ermenistan arasındaki buzların erimesini onlar uzun zamandan beri istiyor.

Örneğin, Türkiye bir ara Rusya’dan elektrik almak istiyor, elektrik Ermenistan üzerinden geçecek. Siyaset buna el vermiyor ve proje yatıyor.

Oysa, o günlerde elektrik firmaları siyasetçilere yalvar yakar vaziyette. Protokol yürürlüğe girerse, bu artık mümkün.

BİR TEMEL SORU

İki ülke arasındaki protokol ve Azerbaycan’ın tepkisi sonucu, sorulan soru şu:

Bölgedeki enerji hatları ve ekonomik yatırımlar nasıl etkilenir?

Yıllardır bu işin siyaseti ve tekniği ile içiçe yaşamış, sorumlu koltuklardan oturmuş insanların görüşü özetle:

- Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı etkilenmez. Çünkü, orada her şey tamam.

- Nabucco doğalgaz projesi etkilenebilir. Çünkü, kaynak ülkelerden biri Azerbaycan.

- Kars-Tiflis-Bakü demiryolu etkilenebilir. Yine Azerbaycan itiraz edebilir ya da Bakü ikna edilirse, demiryolu Erivan’ı da kapsar.

Siyasete ve soykırım gibi uluslararası tartışmalara bu protokol yeni bir bakış getirecek.

Siyasetin ötesinde ise, bölgede hayat değişecek.

Ermeniler daha çok itiraz ediyor ama ekonomik olarak asıl kazanç onların.