BİREYSEL Emeklilik Sistemi’ne (BES) otomatik katılımda cayma oranı yüzde 54’e çıktı. 45 yaş altı tüm çalışanların BES’e girmesine imkan tanıyan otomatik katılım uygulaması 1 Ocak’ta, 1.000 ve üzeri çalışanı olan işletmelerden başladı. Şubat ortasında da bu işletmelerde, 45 yaş altı çalışanların hepsi işverenleri tarafından otomatik BES’e dahil edildi. Sonuç; 1 milyon 811 bin çalışan girdi ve 1 Mart itibariyle de bu kişilerin yüzde 54’ü, yani 974 bin 862’si, cayma hakkını kullanarak, sistemden çıktı. Şu bir gerçek ki, yüzde 54’lük çıkış oranı, çok ciddi bir rakam. Neden sistemden çıkılıyor, kalınması için neler yapılması lazım; bunlar ayrı tartışma konusu ve önümüzdeki yazılarımda değinirim. Şimdi, otomatik katılıma hem girenler hem de çıkanlarla ilgili bazı bilgileri sizlerle paylaşayım.
YÜKSEK MAAŞLILAR ÇIKIYOR
Öncelikle sisteme girenlerin kimler olduğu hakkında bilgi vereyim. 1000 ve üzeri çalışanı olan işletmelerde sisteme girenlerin yüzde 70’inin maaşlarından BES için aylık 55 lira ile 200 lira arasında kesinti yapılmış. Kesinti oranının brüt ücret üzerinden yüzde 3 olduğu hesaba katıldığında, demek ki, girenlerin yüzde 70’i, 2 bin lira ile 6500 lira arasında brüt maaş alıyor.
Girenlerin yüzde 9’u ise, yani 162 bini, asgari ücretle çalışanlar. Otomatik BES’e dahil olanların yaşlarına bakıldığında ise yüzde 48’i, 25-34 yaş arasındaki kişilerden oluşuyor. 35-44 yaş arası kişilerin sayısı ise 616 bin 874 ki, bu da girenlerin yüzde 34’ünü oluşturuyor. Gelelim, sistemden kimlerin çıktığına ki, işte asıl ilginç tablo burası. Hani dedik ya, 974 bin 862’si, cayma hakkını kullanarak, ayrılmış diye; bunların 299 bine yakınının mevcutta BES’i bulunuyor. Bu da şu anlama geliyor, cayanların yüzde 31’i önceden bireysel emekliliğe girmiş ve tasarruf ediyor ki, çıkış nedenleri de zaten bu. Ama şu da var, 676 bine yakın kişi de hiçbir şekilde tasarruf etmediği halde sistemden ayrılmış.
Cayanların büyük bir çoğunluğu, maaşlarından BES için aylık 200 lira ve üzeri kesinti yapılan kişiler. Yüksek maaş alanlar çıkmışlar ki, bu kesimde cayma oranı yüzde 72’lerde. Asgari ücretle çalışanların ise sadece yüzde 45’i cayma hakkını kullanarak, sistemden ayrılmış. İlginçlik bu kadarla da bitmiyor. Otomatik BES başlamadan önce özellikle 25 yaş altı genç kişilerin sistemden daha çok çıkacağı tahmin ediliyordu. Öyle olmadı. 25-44 yaş arası olanların yüzde 60’a yakını ayrılmış, 25 yaş altı olanların çoğunluğu da çıkmamış. Şunu da belirtmekte fayda var.
Otomatik BES’e girenlerin yarısı çıkmış ve çıkış oranı çok yüksek ama bugün geldiğimiz noktada 836 bini de sistemde kalmış ve tasarruf etmeye başlamış. Hem de bu 836 binin 160 bini, daha önceden BES’i olan ve tasarruf eden kişiler. Ne mi demek istiyorum? Otomatik katılım sayesinde 1.8 milyon kişi bireysel emeklilik sistemi ile tanıştı ve bunların yüzde 46’sı da bu sayede tasarrufa başladı. Ve mevcut BES’teki 6.7 milyon kişinin üzerine otomatik katılımdaki 836 bin kişiyi de eklediğimizde; 7.5 milyonun üzerinde kişi, bugün tasarruf ediyor demektir. Bence konuya biraz da bu açıdan bakmalı ve nisan ayında 250 ve üzeri çalışanı olan işletmeler ile birlikte 4 milyona yakın kişinin sisteme dahil edileceği göz önüne alındığında, bu kişileri sistemde tutmak için şimdiden bazı düzenlemelere odaklanmalı.
Hangi fonlar seçildi, BES’i olanlar ne yaptı?
-Otomatik BES’ten çıkan 974.862 kişinin 298.937’si mevcuttu bireysel emeklilik sisteminin üyesi.
-Çıkan 974.862 kişiden, 675.925’i hiçbir tasarruf olmayan kişiler.
-Çıkmayıp da sistemde kalan 836 bin kişiden, 160.170’i daha önce BES yaptırmış olan kişiler.
-Kalanların 675.830’i otomatik katılım ile ilk kez tasarrufa başladı.-Otomatik katılıma giren 1 milyon 811 bin kişiden 814 bini faizli fonları tercih etmiş.
-Girenlerden 869 bini faizsiz fonların tercih etmiş.
-Girenlerin yüzde 10’a yakını hiçbir fon tercihinde bulunmamış.
-Faizli fonları tercih eden 811 bin kişiden 397 bini sistemden çıkmış.
-Faizsiz fonları tercih eden 869 bin kişiden 512 bini cayma hakkını kullanmış.
-Fon tercihinde bulunmayan 181 bin kişiden 91 bini ayrılmış.