Bu ifadenin kullanılmasının üzücü olduğunu belirtti ve “hiç kimsenin suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar suçlu sayılamayacağı”na dair hukuk ilkesini hatırlattı.
Aytav’ın haklı olduğu yönler var. Ama burada savcıların hazırladığı iddianameler söz konusu.
İddianamelerdeki tanımlamalara haberlerde yer verilebilir.
Tabii iddia olduğunu vurgulamak ve hüküm belirtmemek kaydıyla...
Benzer bir itiraz 20 Nisan’da yayınlanan “TİKB’liymiş” başlığına da geldi. Murat Gökçe adlı Twitter kullanıcısı, “Başlık, kullanılan resim ve haber içeriğinin uyumlu olması gerekmez mi?” diye sordu.
O da haklıydı bu soruyu sormakta.
Zira haberde, Gezi olayları sırasında bir polisin kurşunuyla öldürülen Ethem Sarısülük’ün, yasadışı “Türkiye İhtilalci Komünist Birliği” örgütü üyesi olduğuna ilişkin iddianame özetleniyordu.
Adı üzerinde iddianame.
Orada geçen bütün suçlamalar da iddia.
Ama haber başlığı bu şekilde atılınca Sarısülük’ün bu örgüt üyesi olduğu hükmü verilmiş oluyor.
Üstelik Sarısülük artık hayatta değil ve kendini savunma imkânı da yok.
Bu iki örnek biz gazetecilere, her yargı haberinde aynı ölçeği kullanmanın ve adil olmanın gereğini bir kez daha hatırlatıyor.
Nitekim Doğan Grubu Yazılı Medya Yayın İlkeleri de son derece yerinde bir tavırla “kişilerin peşinen suçlu ilan edilmemesini, suçlayan makamların üslubunun kullanılmamasını, iddialar ile savunmaların adil ve dengeli biçimde yayınlanmasını” öngörüyor.
Bu ilkelerin ne denli yerinde olduğunu Ergenekon davası da gösterdi. Bugün o davanın sanıkları Yargıtay kararıyla aklanmış görünüyor.
Ama o süreçte kimi medya kuruluşları, sanıkları peşinen mahkûm etmekle kalmadı, haysiyet cellatlığı yaptı.
Kurmaca belgelerle insanların hayatının karartılmasında gönüllü aktör oldu.
Şimdi Yargıtay mahkeme kararını bozdu diye dava sürecinde olup bitenleri yok sayamayız.
Mahkemeler, siyasetçiler, devlet adamları ve her kurum, kuruluş, organizasyon ile cemaatin yanı sıra medya kuruluşları da o davayla ilgili yaptıklarını gözden geçirmek, samimiyetle özeleştiri yapmak durumunda.
Çünkü bu davanın ağır siyasi ve sosyal sonuçları da oldu; üstelik “derin devlet” iddiaları da yine aydınlanamadı.
Hürriyet, 26 Temmuz 2008’de iddianameyi “İşte Ergenekon” başlığıyla duyurmuş, 21 Ekim 2008’de duruşmalar başladığında “Ergenekondu” manşetini atmıştı.
Dava sürecinde -arada suçlamaları aktarırken dengeyi sanıklar aleyhine kaçıran haberler olsa da- genel olarak iddialara mesafeli durmuş, savunmaları da okurlarına aktarmıştı.
Hatta bu yüzden eleştiri almış yine de “haysiyet cellatlığı” yapan medyanın saflarına katılmamıştı.
Ayrıntılı bir çalışma yapmadan Hürriyet’in o davayla ilgili tutumuyla ilgili söyleyebileceklerim bunlar...
Evrensel gazetecilik ilkelerini uygulamak ve adil olmak, hukuku gözetmek o gün Ergenekon davası için ne denli gerekli idiyse, bugün Cemaat davası için de o kadar gerekli. Biz gazeteciyiz, yargıç değiliz...
DUMAN'IN VEDASI
SELAHATTİN Duman’ın 31 Mart’taki yazısının altında küçük bir not yer alıyordu; “Yazarın notu: İki haftalık bir tatil süresi içinde ortalıkta görünmeyeceğim, keyfiyeti sevgili okurlarıma arz ederim.”
Bu notun üzerinden iki hafta değil, bir ay kadar zaman geçti, Duman’ın tatili bitmedi. Hâlâ yazılarına başlamadı. Okurları da haklı olarak sorup duruyor; “Selahattin Duman neden yazmıyor” diye.
Kimi okurlar da artık kuşkulanmaya başladı. Hasan Altun adlı okur, “Selahattin Duman bugün de yok. Eğer Hürriyet’ten ayrıldıysa bilelim de aramayalım” diye serzenişte bulundu. Okurlardan Ertuğrul Özkan da “Selahattin Duman Beyefendi’nin yazıları uzun zamandır nedense yayınlanmıyor ve hiçbir açıklama da yapılmıyor. Lütfedip bizleri aydınlatın” yazdı.
Bunun üzerine gazete yönetimine ve Selahattin Duman’a sordum. Gazete yönetiminden “Selahattin Duman ile el sıkıştık” yanıtını aldım. Duman da “bu dönemde yazmak istemediğini” söyledi.
Maalesef Selahattin Duman artık Hürriyet’te yazmayacak. Okurların sorularını yanıtsız bırakmanın doğru olmadığını düşündüğüm için bu bilgiyi aktarmak bana düştü. Bence yazarların veda süreci de şeffaf olmalı. Her yazar, mümkünse bir veda yazısıyla ve de gazete yönetiminin okuru bilgilendirmesiyle ayrılmalı Hürriyet’in sayfalarından...
OKURDAN KISA KISA
ALİ Eser/Okay Çekin: 22 Nisan’da ilk sayfadan verilen “Osman Gazi’ye son tabliye” haberinde Cumhurbaşkanı ve Başbakan’ın vidaları sıkıştırdığı yazılmış. Sıkıştırılan nesne vida değil cıvata-somundur. Nitekim ellerinde tornavida değil anahtarlar vardı.
Koray Kılınçat: Ekonomi sayfasında Şekerbank hisselerine ait haberin yanındaki “60 milyon dolar buharlaştı” ve “Şirket kredi için kuruldu” kutularının içerikleri tamamen aynı. Böyle bir hata nasıl yapılır? (28 Nisan)
Metin Susan: Şans Topu haberinin başlığı “3 talihliye 472’şer lira”. Haberin içinde ise “... Üç kişi 471 bin 568’er lira kazandı” deniyor. (28 Nisan)
Birgül Ergev: 1- “Her bitkinin otu yenmez.” Bu başlığa yorum yapamıyorum.(8 Nisan) 2- “Gözaltındaki gazeteciler” haberinde isimler niye kısaltılmış? Yüz kızartıcı suç mu işlemişler? (7 Nisan) 3- Romen mutfağı denmez. Romanya ile ilgili sıfat Rumen. (16 Mart/Kelebek)
Semih Toygar: “15 bin kadına internet eğitimi” haberinde üniversitemizin adı yanlış yazılmış. Tarsus Üniversitesi diye bir üniversite yok. Doğrusu Toros Üniversitesi’dir. (24 Nisan)
Necdet Yarar: İnternette “Buzlarda dışkı kalıntısı çıktı” haberinde “Türkiye’de de şubeleri olan ünlü fast food zinciri”nin adını yazmamışsınız. BBC’deki programda KFC’nin adı verilirken sizin korumanız garip.
Ömer Turan: Akdeniz ekindeki “İmzacılara şok” haberinde aktarılan soruşturma bütünüyle hukuksuz. Adı açıklamayan kimi yetkililerin demeçlerine haberde yer verilirken adları sayılan öğretim üyelerinin görüşlerinin alınmaması da kabul edilemez. (26 Nisan)
Uğur Erler: Dünya sayfasındaki haberin başlığında Alman komedyenin soyadı “Böhrermann” yazılmış. Haberdeki doğru. “Böhmermann”.(27 Nisan)
Ercüment Kayataş: “TSK’nın atışlarıyla 370 IŞİD’li öldürüldü” (!) Kim, nasıl saymış? Kaynağı ne? Teyid edilmesi neredeyse imkânsız olan böyle bir bilgi nasıl haber yapılmış anlayamadım. (26 Nisan)
D. Emrah Zıraman: Web sitesinde manşet: “Türk bayrağını yaktılar/Törenlere George Clooney de katılıyor.” Clooney’nin katıldığı törenlerde Türk bayrağı mı yakılmış? Hayır, onu haberden öğreniyoruz. “Erivan’daki fener alayında Türk ve Azeri bayrakları yakıldı.” İkisi ayrı olay. Erivan’da anma, başka yerdeki bayrak yakmayla birleştirilip Clooney’i suçlar hale getiriliyor.
Ertan Erker: Yayınladığınız kuponlar sabahları kesiliyor. Akşam eve geldiğimde haberlere tam ulaşamıyorum. Kuponların arkasının reklam sayfasına denk gelmesi çok iyi olur kanısındayım.