FITCH’in ardından bir kredi ajansının daha Türkiye’nin notunu yatırım yapılabilir seviyeye çekmesinin kredi maliyetlerini daha da azaltabileceğini söyleyen İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Suat İnce, özellikle KOBİ’lere yönelik kredi ürünlerinin çeşitlenebileceğini kaydetti.
ULUSLARARASI kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’in Türkiye’nin kredi notunu yatırım yapılabilir seviyeye yükseltmesi faizlerdeki düşüşün yanı sıra, bir yandan da finansman kaynaklarına erişimi kolaylaştıracağı beklentilerini artırdı. İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Suat İnce, ikinci bir rating kuruluşu tarafından daha kredi notumuzun yatırım yapılabilir seviyeye yükseltilmesi bankacılık sektörüne öncelikli olarak fon maliyetleri açısından olumlu etki edeceğini kaydetti. Bu durumdan Avrupa’nın aksine finansmana erişimde zorlanan KOBİ’lerin en büyük faydayı sağlayacağı dile getiriliyor.
PORTFÖY GENİŞLEYECEK
Türk bankalarının global finans piyasalarında risk algısının çok yüksek olduğu dönemlerde dahi yurtdışından oldukça uygun maliyetlerle fon yaratabildiğine vurgu yapan İnce, şunları kaydetti: “Not artırımı mevcut maliyetlerin daha da iyileşmesinin yanı sıra yükümlülüklerimizin vade yapısının da uzatılarak sektör bilançosunda vade uyumsuzluğu riskinin azaltılmasına önemli oranda katkı sağlayacak. Bu çerçevede bankalarımızın KOBİ bankacılığı başta olmak üzere ülke ekonomisine önemli katkı sağlayacak ve portföyü çeşitlendirecek plasman imkanları daha da genişleyecek.”
FİNANSAL ÇÖZÜM ORTAKLIĞI
Bankaların, ülke ekonomisinde önemli yerleri olan ve finansal açıdan desteklenmeleri büyük önem taşıyan KOBİ’lere yönelik ürün ve hizmetler geliştirdiği değerlendirmesi yapan İnce, şöyle konuştu: “Banka ile kredi ilişkisine girmek, firmanın iç yapılanmasına katkı sağlamakla beraber, kendi öz kaynağı yerine dışarıdan gelen bir kaynakla büyümesi, işlerini büyütmesine, daha büyük yatırımlar yapabilmesine destek oluyor. Firmalar için doğru bir bankayla çalışmak sadece kredi ilişkisine girmek değil, finansal bir ortaklık kurmak anlamına da geliyor. Bu noktada İş Bankası olarak müşterilerimize verdiğimiz desteği ve KOBİ’lerle olan ilişkimizi yalnızca banka-müşteri ilişkisi olarak değil; uzun soluklu bir işbirliği, finansal çözüm ortaklığı olarak görmekteyiz.”
KOBİ KREDİLERİNDE LİDER
İş Bankası’nın toplam kredilerinde bireysel dışı plasman payı Eylül 2012 itibarıyla yüzde 70.4 olarak gerçekleştiğini söyleyen İnce şu bilgileri verdi: “Bankamız yüzde
65 ilde en fazla kredi veren olduk
İŞ Bankası’nın Eylül 2012 itibariyle, 65 ilde en fazla nakdi ticari kredi veren özel banka konumunda olduğunu hatırlatan Suat İnce, şunları söyledi: “Bankamızın İstanbul, Ankara ve İzmir dışında kalan illerdeki gelişimi de, söz konusu 3 ildeki gelişiminin üzerinde. Tüm bu sonuçlar da 2012 yılına dair başarılar değil, yıllara yayılmış gelişmeler. İş Bankası olarak yaygın şube ağımız ve yoğun saha temasımızla Türkiye’nin dört bir yanına ulaşmayı, müşterilerin sorunlarını yakından dinleyerek onlara en doğru ve etkili çözümleri üretmeyi başarıyla sürdürmekteyiz.”
KOBİ’lere 100’ün üzerinde ürün
İŞ Bankası olarak, KOBİ’lere 100’ün üzerinde ürün ve hizmet sunduklarını belirten Suat İnce şunları anlattı: “Hâlihazırda İhracat Destek Paketi, Enerji Verimliliği ve Çevre Paketi gibi 15 adet sektörel destek paketi ile sektöre ve muhtelif konulara özel hizmetlerimiz bulunuyor. ‘Türkiye’nin Bankası olan İş Bankası’nın temas etmediği müşteri kalmayacak ve müşteriye en yakın banka olunacak’ şeklinde özetlediğimiz stratejimizle, müşterilerimizi sıklıkla hem saha ekiplerimiz hem de Genel Müdürlük ekiplerimiz ile ziyaret etmekteyiz. Deneyimli saha ekibimizin yanı sıra, gerektiğinde Bölge teşkilatlarımızın doğal danışmanlığı ile de müşterilerimizin yanında olarak onlara çözüm üretmeye, hem de kendimizi geliştirmeye dönük çalışmalarda gerçekleştirmekteyiz.”
Sağlıklı gelişim için sürekli eğitim
KOBİ’lerin sağlıklı ve sürdürülebilir bir şekilde gelişmelerine yardımcı olmak amacıyla gelenekselleşen İş’le Buluşmalar toplantıları ve bu yılın başından itibaren düzenlenen İş’te Seminer eğitim toplantıları düzenlediklerini hatırlatan Suat İnce, bankanın yakın zamanda geliştirdiği KOBİ’lere yönelik ürünleri şöyle sıraladı:
*Karşılıklı Çek,
*İmece Kart,
*Dövize Endeksli Spot Kredi,
*İşyeri Kira Kredisi,
*Sabit Faizli Rotatif BCH Kredisi,
*Erken Kapama Özellikli TL ve YP Spot Krediler,
*Kur Korumalı Döviz Kredisi,
*Çin Yuanı Cinsi Döviz Kredisi.
Doğru banka ile çalışmak önemli
SUAT İnce, özellikle muhtelif risk ve fırsatları barındıran bu konjonktürde İş Bankası olarak KOBİ’lere şu tavsiyede bulundu: “Müşterisine sadık olan, konjonktüre göre iş yapış şekil ve koşullarını değiştirmeyen, sadece kendi doğrusunu değil, müşterisinin doğrusunu da gözeten bir banka ile çalışmalılar. KOBİ’lerin bankalarla olan ilişkilerini yalnızca kredi bazında değil, uzun soluklu bir işbirliği olarak değerlendirmesi, bu kapsamda desteğini konjonktürden bağımsız olarak devam ettirecek bir finansal çözüm ortağı seçmeleri gerekiyor.”
Üzerimize düşeni yapmaya devam
BU yılın 0 aylık performansına baktıklarında İş Bankası’nın 166.8 milyar TL aktif büyüklük ile Türkiye’nin en büyük bankası olduklarını hatırlatan Suat İnce, şöyle konuştu: “Bunun yanı sıra, öz kaynak, nakdi kredi, nakdi ticari kredi, gayrinakdi kredi ve özel bankalar arasında da mevduat kalemlerinde birinci olarak esnaf ve KOBİ’ler başta olmak üzere tüm ticari kesimin finansmana erişiminin kolaylaştırılmasında önemli bir rol oynuyor. 2011 ve 2012 yıllarındaki kredi büyüklükleri, artış oranı, yaygınlık gibi konulardaki yüksek performanslarımız dikkate alındığında ve rakamlarımız ile müşteri temaslarımız birlikte değerlendirildiğinde KOBİ’lerin en önemli sorunlarından biri olarak görülen “finansal kaynaklara ulaşım” yönündeki sıkıntının aşılması açısından İş Bankası olarak üzerimize düşeni eksiksiz yerine getirdiğimizi düşünmekteyiz. Başarılarımızı 2013 yılında da artırarak sürdürmeyi hedeflemekteyiz.”
Farklı ülkelerle koordinasyon avantajı
CITIBANK Ticari Bankacılıktan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Efsane Tinel, Citibank olarak Türk şirketlerini dünyaya taşımayı dünyayı da Türk şirketlerinin ayağına getirmeyi hedeflediklerini belirterek, “Citibank olarak, Türkiye’deki 15 yıla yaklaşan ticari bankacılık deneyimimiz ve Citi’nin bulunduğu ülkelere global erişimimiz ile müşterilerimize katma değer sağlamayı amaçlıyoruz” dedi.
Citibank’ın global erişim gücünün müşterileri için fark yaratabilecekleri alan arasında yer aldığını vurgulayan Tinel, şöyle konuştu: “Dış ticaret finansmanında gelişmekte
Tedarik zinciri finansmanına yönelik de hızla artan ilgiyi karşılamaya öncelik verdiklerini kaydeden Tinel, “Citibank Türkiye Ticari Bankacılık olarak önceliklerimiz arasında yer alıyor. Bildiğiniz üzere tedarik zincirinin finansmanı modelinde ana firma bir anlamda tedarikçilerine sponsor olarak modelin oluşmasına katkı sağlıyor ve tedarikçisini piyasadaki artan maliyetler ve kuruyan finansman kaynaklarından kurtarmış oluyor” dedi.
Nakit yönetimi çözümleri ve online döviz platformu uygulamalarının yoğun ilgi gördüğünü söyleyen Tinel, şöyle devam etti: “Nakit yönetimi alanında müşterilerimizin operasyonel yükünü azaltacak ve verimliliğini arttıracak çözümlere odaklanıyoruz. Çek işlem hacminde 2012 yılında, bir yıl öncesine göre yüzde 40 artış sağladık. Citibank’ın on-line döviz platformu Citi FX Pulse ile müşterilerimizin hazine işlemlerini internet üzerinden hızlı ve kolay bir şekilde gerçekleştirmelerini sağlıyoruz.”
Kredilerimizin yarısı KOBİ’lere
TEB KOBİ Bankacılığı Genel Müdür Yardımcısı Turgut Boz, 2012’de KOBİ bankacılığında en hızlı büyüyen bankalardan biri olduklarını belirtti. TEB’in kredilerinin yüzde 50’sinin KOBİ’lerden geldiğini söyleyen Boz, “2013’te de sektörün üzerinde büyümeyi hedefliyoruz” dedi.
TÜRK Ekonomi Bankası (TEB) KOBİ Bankacılığı Genel Müdür Yardımcısı Turgut Boz, Türkiye’de Eylül 2012 itibariyle nakit kredi hacmi resmi KOBİ tanımına göre 172 milyar TL’ye ulaştığını söyledi. Bu rakamın Haziran 2012 rakamı ile aynı seviyede bulunduğunu belirten Boz, “Sektörün bu yavaş büyüme trendine karşılık TEB sektörün oldukça üzerinde bir büyüme grafiği göstererek yılbaşında yüzde 5.39 olan pazar payını yüzde 6.60 seviyelerine taşıdı. Gayri nakit kredilerde pazar payımızı yüzde 8.30 seviyelerine çıkardık” dedi.
700 BİNİN ÜZERİNDE KOBİ
2012 yılı TEB KOBİ Bankacılığı açısından son derece verimli bir dönem olduğunu kaydeden Boz, “2012 yılında sektör nakit kredileri yüzde 5.61 artarken
EN FAZLA BÜYÜME ALANI
Önümüzdeki dönemde de KOBİ’lere olan ilginin aynı ve hatta artan bir hızla devam edeceğini düşündüğünü dile getiren Boz, gelecek yıl planlarında da en çok büyüyecekleri alanlardan birinin yine KOBİ kredileri olacağını belirtti. TEB’in 2005 yılında ‘KOBİ’lerin Danışman Bankası’ olma hedefi ile başladığı KOBİ Bankacılığı faaliyetlerinde bugün dünyaya örnek gösterilen bankalardan biri olduğunu vurgulayan Boz, şu bilgileri verdi: “Dünya Bankası Gurubu üyesi International Finance Corporation (IFC) tarafından KOBİ Bankacılığı alanında dünyada en iyi 3 bankadan biri olarak gösterilen TEB, büyük bir başarıya imza attı. Böylece Türkiye’den ilk kez bir banka, Dünya Bankası’nın bir kuruluşu olan IFC tarafından finansal olmayan hizmetler alanında tüm dünyaya örnek gösterildi.”
IFC İLE DÜNYAYI GEZİYOR
TEB olarak KOBİ Bankacılığı alanında yeni bir yol açtıklarını söyleyen Boz, şöyle devam etti: “7 yılda Türkiye’de KOBİ Bankası denilince akla gelen ilk 3 bankadan biri olabilmek için çok çalıştık. Bugün çalışmalarımızın sonucunda sadece Türkiye’de değil dünyada KOBİ Bankacılığı denilince akla gelen üç bankada biri olmayı başardık. IFC ile dünyayı gezerek seminerlere katılıp KOBİ Bankacılığı anlatıyoruz. Bugüne kadar Pakistan, Güney Afrika, Lübnan, Tunus, Nijerya ve Bangladeş’e gittik. Danışmanlık sıfatımız gereği KOBİ’lere finansal destek sağlamakla kalmıyor, bilgi eksikliklerini gidermeye yönelik projeler geliştiriyoruz.”
Girişim evi kuruyor
KOBİ Bankacılığındaki deneyimlerini girişimcilik alanına da taşıyacaklarını belirten Turgut Boz, Türkiye’deki en geniş kapsamlı girişim bankacılığı faaliyetini başlatmayı planladıklarını söyledi. Boz çalışmanın amacını şöyle özetledi: “Amacımız, inovatif yaklaşımımız ile Türk Bankacılık sektörüne yeni açılımlar kazandıran bir banka olarak, yenilikçi ve parlak fikirli girişimcilerimizin yanında yer almak. Bu girişimcilerimizin inovatif projelerini işe dönüştürebilmeleri ve ticarileştirebilmeleri için Danışman Banka yaklaşımımız ile tam destek vermek.
Başlatacağımız Girişim Bankacılık modeli ile sadece teknoloji alanındakilere değil başka alanlarda dakatma değerli proje üreten tüm girişimcilere odaklanacağız. Bunun yeni bir adımını yakın bir zamanda açılışını gerçekleştireceğimiz TEB Girişim Evi ile atıyor olacağız.”
İl il gezip 12 bin KOBİ’ye ulaştı
TEB KOBİ Akademi ile il il gezerek KOBİ’lere ihtiyacı olan bilgileri uzmanlar eşliğinde vermeye başladıklarını bugüne kadar 33 ilde 12 bin KOBİ’ye ulaştıkları bilgisini veren Boz şöyle devam etti: “TEB KOBİ Akademi kapsamında benzer bir etkinliği KOBİ’lerin yoğun olarak faaliyet gösterdikleri iller ve sektörler içinde düzenlemeye başladık. “Gelecek Stratejileri Konferansı” adını verdiğimiz konferanslar dizimizle önemli bir yol kat ettik. İşadamları, akademisyenler, bürokrat ve yerel idarecileri bir araya getirdiğimiz bu toplantılarda, 13 il ile birlikte Turizm, Tarım, Otomotiv ve Altın, Takı ve Mücevherat sektörlerini mercek altına aldık. Her bir konferans sonuçlarını iller ve sektörler özelinde bir rapor haline getirerek illerimizin ve sektörlerimizin hizmetine sunduk, sunmaya da devam ediyoruz.”
TEB KOBİ TV’yi 4.5 milyon izliyor
BANKACILIK sektörünün ilk KOBİ’lere yönelik internet televizyonu TEB KOBİ TV’yi kurduklarını aktaran Turguz Boz, “5 binden fazla video içeriği bulunan TEB KOBİ TV’nin bugün 100 binden fazla üyesi var. Yıllık izleyici sayısı ise 4.5 milyona ulaştı” diye konuştu.
KOBİ danışmanları yetiştirmeye başladı
BANKA bünyesinde TEB KOBİ Danışmanları yetiştirmeye başladıkları bilgisini veren Turgut Boz, üretimden, pazarlamaya, ihracat ve ithalattan insan kaynaklarına kadar bir şirket yönetimini ilgilendiren birçok alan özelinde bilgi ile donatılmış 300 KOBİ danışmanlarının bulunduğunu söyledi. TEB KOBİ Danışmanlarının KOBİ’ler ile birebir görüştüklerini belirten Boz, “Danışmanlarımız şirketlerin analizini yapıyor, 40-50 sayfalık detaylı bir rapor hazırlıyor ve bu raporun çıktılarına göre onlara yol gösteriyor. Yine KOBİ’lerin ihtiyaç duydukları her türlü bilgiye ulaşmalarını kolaylaştıran TEB KOBİ Destek Hattı’nı ve KOBİ’lerin satın alma giderlerini düşürmek üzere hayata geçirdiğimiz TEB KOBİ Kulüp’ü kurduk” dedi.
KOBİ’ler destek kutsal bir görev
DENİZBANK KOBİ ve Tarım Bankacılığı Grubu Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Sun,
Türkiye’de bankaların KOBİ’lere gösterdiği ilginin 2012’de de artmasını beklediklerini ve bu beklentinin doğru çıktığını söyledi. Denizbank’ın da 2012 büyüme stratejisinin merkezinde esnaf ve sanatkârların bulunduğunu hatırlatan Sun şunları kaydetti: “İstanbul, İzmir, Antalya ve Eskişehir başta olmak üzere birçok ilimizde Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birlikleri ile işbirliği anlaşmaları yaptık. Anlaşma çerçevesinde esnafa özel olarak hazırladığımız ürün ve hizmetler ile sektörde fark yarattık. KOBİ Bankacılığı açısından sektörün üzerinde büyüdüğümüz bir yıl geçirdik. Nakit (Türk Lirası ve Yabancı) KOBİ kredileri içinde sektör payımız ise 2011 sonunda yüzde 2.46 seviyesinde iken Ekim 2012 itibariyle yüzde 2.67 seviyesine yükseldi. 2013 yılında hedefimiz aynı performansı koruyarak gelişimimizi sürdürmek.”
DenizBank olarak KOBİ’lerin gücüne ve KOBİ Bankacılığına inançlarının da sonsuz olduğunu söyleyen Sun, şöyle devam etti: “Türkiye ekonomisinin bel kemiği olan
FAİZLER DAHA DÜŞER
KOBİ’lere yönelik birçok kredi çözümlerinin bulunduğunu da sözlerine Ekleyen Sun, şu bilgileri verdi: “Bunlardan en önemlisi İşletme Kart. KOBİ’ lerimiz İşletme Kart ile kısa süreli nakit ihtiyaçlarını karşılayabildikleri gibi, 36 ay vadeye kadar eşit taksitli ya da bulundukları sektöre özel geri ödeme planı ile kredi kullanabilirler. Bunların yanında KOBi’lerimiz hammadde ve hizmet alımlarını İşletme Kart vasıtasıyla yaparak, ilave taksit, öteleme gibi çeşitli avantajlardan yararlanabilirler. Amacımız, bir yandan özellikle mikro KOBİ’lerin finansman ihtiyaçlarına cevap verirken, diğer yandan da çeşitli avantajlar sağlayarak günlük hayatlarını kolaylaştırmak.”
Bir süredir Merkez Bankası tarafından üst sınırı düşürülen faiz bant aralığının, mevduat maliyetlerinin düşmesine ve rekabet dolayısıyla KOBİ’lere uygulanan faizlerin gerilemesine neden olduğunu hatırlatan sun, “Bu kapsamda, yıl başında yüzde 17.6 olan rotatif kredi faizi, düzenli olarak azalarak Kasım ayında yüzde 13.8’e kadar geriledi. Taksitli kredi faizleri de Haziran ayından sonra düşeşe geçerek yüzde 15.4’ten Kasım’da yüzde 13.3’e geriledi. Azalış trendinin önümüzdeki dönemde de devam etmesini bekliyoruz” diye konuştu.
KOBİ’ler büyüyen Türkiye’nin gücü
BÜYÜYEN Türkiye ekonomisinin dinamosu rolünü üstlenen KOBİ’lerin ihracatın ve istihdamın artışında önemli katkıları olduğunu söyleyen Akbank Ticari ve Kobi Bankacılığından Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Kaan Gür, “‘KOBİ’ler Türkiye’nin, Akbank KOBİ’lerin Gücüdür’ felsefesiyle hareket ederek, KOBİ’lere katma değer yaratacak destek paketleri sunuyoruz” dedi.
TÜRKİYE’de ekonomik göstergelere bakıldığında KOBİ’lerin önemi açıkça ortaya çıkıyor. Ülkemizdeki toplam işletmelerin yüzde 95’inden fazlasını KOBİ’ler oluşturuyor. Toplam istihdamın ve ihracatın ise, önemli bir bölümü KOBİ’lerce sağlanıyor. Akbank Ticari ve Kobi Bankacılığından Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Kaan Gür, bu verilere bakıldığında KOBİ’leri her yıl büyüyen Türkiye ekonomisinin dinamosu olarak tanımlanabileceğini belirterek, “Biz de Akbank olarak ‘KOBİ’ler Türkiye’nin, Akbank KOBİ’lerin Gücüdür’ felsefesiyle hareket ediyoruz ve tüm çalışmalarımızı değer yaratmak ve sürdürülebilir büyümeye katkı sağlamak amacıyla yürütüyoruz” dedi.
29 MİLYAR TL KOBİLERE
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, Ekim 2012 itibarıyla KOBİ’lere kullandırılan nakit kredi tutarı 172 milyar TL’ye ulaştığını kaydeden Gür şöyle devam etti: “Akbank’ın KOBİ Bankacılığı müşterilerine kullandırdığı nakit kredi tutarı ise Eylül 2012 itibarıyla 26 milyar TL. Bu kredilerin Akbank toplam kredileri içindeki payı yüzde 29 olup bu payın artırılması bizim birinci önceliğimiz. Bu hedefimiz doğrultusunda, bundan sonra da KOBİ’lerin büyümesine ve gelişmesine katkıda bulunmak için varolan kredi ürünlerimize yenilerini katacağız ve uygun koşullarla sunacağımız fonlarla desteğimizi artırarak devam ettireceğiz.”
HİZMETLERDE AYNILIK
KOBİ Bankacılığının yoğun rekabet ve hizmette aynılık probleminin yaşandığı bir alan olduğuna da değinen Gür şunları söyledi: “Ürün ve hizmetlerin, fiyatlamaların giderek birbirine yaklaştığı, kalitenin ortak standart haline geldiği yoğun bir rekabet ortamı mevcut. Müşteri nezdinde farklılaşmak için sağlam ve gelişmiş iyi ilişkiler oluşturmaya önem veriyoruz. Proaktif olarak müşterinin ihtiyaçlarını önceden görerek onlara doğru ürün sunabilmenin çok önemli olduğunu düşünüyoruz. KOBİ’lerin faaliyet gösterdiği sektörün dinamiklerini iyi anlamak gerektiğine inanıyoruz. KOBİ’nin sektöründeki nakit akışını, kârlılığını, kendi dinamiklerini anladığınız zaman, ilgili sektöre ve o sektörde faaliyet gösteren KOBİ’lerin ihtiyaçlarına uygun hizmet ve ürün paketleri sunmak çok daha verimli oluyor.”
PAZARLAMA VE STRATEJİ
Gür, bu kapsamda, Akbank’ın mevcut ürünlerinin yanı sıra şu ana kadar farklı sektörlerin ihtiyaçlarını göz önünde bulundararak 20’ye yakın paket ile de KOBİ’lere destek vermeyi amaçladıklarını söyledi. KOBİ’lere finansman desteğinen yanında, finansmana ulaşmaları için gerekli olan bilginin sağlanması, danışmanlık ve yönlendirmenin de çok önemli olduğuna inahdıklarını dile getiren Gür, “Çünkü yoğun rekabet ortamında KOBİ’lerin sadece finans konusunda desteğe değil, pazarlama ve yeni stratejiler geliştirme noktasında da bilgiye ihtiyaçları var. Bu bilgilerin kolay erişebilir olması da büyük önem taşıyor. Biz de Akbank KOBİ Bankacılığı olarak müşterilerimizin bankacılık işlemlerini kolaylaştıracak, büyümesine katkısı olacak, işlerinde uygulayabilecekleri yenilikçi uygulamalarla onları destekleyecek yeni çözümler üretiyoruz” şeklinde konuştu.
Dış ticaretin finansamına katkı
GEÇEN yıl ithalat ve ihracat yapan KOBİ’lerin yeni koşullara göre değişen ihtiyaçlarını gözönünde bulundurarak “Dış Ticaret Destek Paketi”ni hayata geçirdiklerini hatırlatan Kaan Gür uyguladıkları paketleri şöyle özetledi: “Toptancı KOBİ’lere yönelik hazırladığımız ‘Toptancı Destek Paketi’ni yeniledik.
Bu yıl Akbank olarak esnaf ve KOBİ müşterilerimizin hayatını kolaylaştırmak üzere birçok ürün ve avantajı birarada sunan ‘Esnaf Destek Paketi’ni ve ‘KOBİ Destek Paketi’ni hazırladık. ‘Esnaf Destek Paketi’ kapsamındaki Esnaf Destek Kredisi ile esnafların 100 bin liraya kadar olan finansman ihtiyaçlarını nakit akışlarına uygun esnek ödeme planı ile karşılıyoruz. 24 aya varan vade ile sunduğumuz 25 bin liraya kadar olan finansman seçeneğinden ise esnaflar, çok özel faiz oranlarıyla yararlanabiliyor. Pakette, mal alımı ve diğer ödemeleri için çek karnesi; kredi kartı ile yapacakları tahsilatlar için POS hizmetleri; ödemelerin gününde ve otomatik gerçekleştirilmesi için otomatik ödeme talimatı; vergi, SGK benzeri yasal ödemeler gibi birçok ürün ve hizmet de yer alıyor.”
Girişimciye destek paketi
YARATTIĞI yeni istihdam olanakları ile işsizliğin çözümünde önemli işlevi bulunan girişimciliğin geliştirilmesi amacıyla, yeni bir işletme kurarak ticari faaliyetlerine başlamış olan girişimciler için ‘Girişimci Destek Paketi’ni hazırladıkları bilgisini veren Kaan Gür, şunları aktardı: “Paket kapsamında girişimcilere kısa vadeli nakit ihtiyaçlarını anında karşılamak için Artı Para Kredisi, mal alımı ve diğer ödemeleri için çek karnesi ve ‘Axess Business Girişimci’yi sunuyoruz. ‘Axess Business Girişimci’ ile müşterilerimiz; pek çok ihtiyaçlarını özel avantajlar ile finanse edebiliyor. Girişimci Destek Paketi’nden yararlanan girişimcilere, firmalarının ve ürünlerinin tanıtımını hedef kitlelerine ücretsiz yapabilecekleri 10 bin adet ‘SMS ile Tanıtım’ olanağı sağlıyoruz. ‘Axess Business Girişimci’ sahiplerine ilk harcamadan sonra 200 TL chip para hediye ediyoruz. Bunlara ilave olarak ‘Girişimci Destek Paketi’ ile müşterilerimiz üç ay boyunca Akbank şubelerinden 10’ar adet havale, EFT işlemlerini ve çek tahsilatlarını, Akbank İnternet Şubesi’nden de havale ve EFT işlemlerini sınırsız bir şekilde ücretsiz gerçekleştirebilecekler.”
Finansmanın yanında bilgi de önemli
AKBANK olarak kısa vadeli başarı değil, uzun vadeli değer yaratmak ve sürdürülebilir büyümeyi hedeflediklerini dile getiren Kaan Gür, şunları anlattı: “Temel hedefimiz KOBİ’lere finansman desteği sağlamanın yanısıra bu finansmana ulaşmaları için gerekli olan bilginin sağlanması, danışmanlık ve yönlendirmenin de çok önemli olduğunu düşünüyoruz. Uzmanlığımız ve bilgi birikimimiz ile KOBİ’lerin ihtiyaçlarına yönelik yeni çözümler üretmeyi amaçlıyoruz. Faaliyetlerimizin sonucu olarak KOBİ’lerin planladıkları yatırımları hayata geçirdiklerini, yurtiçi ve yurtdışında faaliyetlerini artırdıklarını, dış pazarlara açıldıklarını veya yeni iş fırsatları yakaladıklarını görmekten son derece mutluyuz. KOBİ’lerin büyümesine ve gelişmesine katkıda bulunmak için yeni ürün, hizmet, finansman modelleri, bilgilendirme hizmetleri, işbirlikleri gibi geniş çözüm yelpazemiz ile KOBİ’lerin yanında olmayı sürdüreceğiz.”
Halka arza ilk adım
KOBİ’leri İMKB-Gelişen İşletmeler Piyasası (GİP) işbirliği ile KOBİ’lerin halka arzı konusunda ilk adımlarını atmaları amacıyla teşvik edici uygulamalar hayata geçirdiklerini kaydeden Kaan Gür, “Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) işbirliği ile hayata geçirdiğimiz “İhracatta İlk Adım KOBİ İhracat Okulu” projesiyle ihracatta fırsatlar, yeni sektörler, pazarlar, iş modelleri ve teşvikler hakkında bilgilendiriyoruz” diye konuştu.
Hedef KOBİ’lerin ana bankası olmak
EUROBANK Tekfen Perakende Bankacılık Genel Müdür Yardımcı Şebnem Dönbekçi, Eurobank Tekfen olarak ülkemizdeki KOBİ’lerin finansman ihtiyaçlarını karşılamanın yanında yönetim ve organizasyon becerilerini geliştirerek KOBİ’lerin ana bankası ve danışmanı olmayı hedeflediklerini söyledi. Bu hedefi bankanın hizmet modeline yansıtarak, müşterileriyle bire bir ilişki ve müşteri odaklı yaklaşım sergilediklerini vurgulayan Dönbekçi, şöyle konuştu: “Bu kapsamda müşterisini dinleyen, ihtiyacını iyi anlayan ve bu ihtiyaca özel ürün ve hizmetler üreten bir banka olmayı amaçlıyoruz. Türkiye’de ilk defa Şirket Kredi Kartı, Rotatif Kredi, Kredili Ticari Mevduat Hesabı ve Taksitli Ticari Kredi ürünlerini bir çatı altında toplayan Faal Hesap ürünümüzü müşterilerimize sunduk. Bu sayede müşterilerimizin birçok ihtiyacını tek bir ürünle karşılayıp, aynı zamanda yoğun iş tempoları içerisinde şubeye gelmeden internet kanalı ile de kredi kullanabilmelerini sağladık. Bunun yanında Kredi Garanti Fonu ve KOSGEB gibi kurumlarla işbirliğimizi arttırarak teminat zorluğu yaşayan KOBİ’lere finansman imkanı sunuyoruz. Geniş nakit yönetimi ürünleri gamımız, Üye İşyeri Çözümleri, Şirket Kredi Kartı ve Yatırım Ürünlerimiz ile de nakit akışlarını kolaylaştırmayı hedefliyoruz.”
2013 yılında da Eurobank Tekfen’in KOBİ’lere desteğini arttırarak devam ettirmesini planladıklarını kaydedden Dönbekçi, “Ülkemizdeki internet kullanım oranlarının artışına paralel olarak Şubesiz Bankacılık kanallarını yenileyerek ve mevcutlara SMS ve Kiosk gibi yeni kanalları entegre ederek müşteri deneyimini mükemmelleştirmek ve beklentileri aşarak cevap verebilmek için bu alandaki faaliyetlerimizi arttıracağız” dedi.
KOBİ’ler stratejik hedefimiz
KOBİ’lerin ülke ekonomisindeki yerinin giderek önem kazandığını düşündüklerini dile getiren HSCB İşletme Bankacılığı’ndan Sorumlu Grup Başkanı Burak Zeylan, “Bankanın stratejik hedef kitlelerinden biri olan KOBİ’ler ile çalışmalar banka bilançosunda her geçen gün daha yüksek bir oranda yer alıyor” dedi.
ARAŞTIRMALAR Türkiye’de yaklaşık 2 milyon işletmenin yüzde 95’i KOBİ ölçeğinde olduğunu gösteriyor. HSBC İşletme Bankacılığı’ndan Sorumlu Grup Başkanı Burak Zeylan, bu işletmelerin, istihdamın yüzde 75’ini ve üretilen toplam katma değerin yüzde 55’ini sağladığını düşündüğünü belirtirken, yine bu işletmelerin kredi pastasından aldığı payın sadece yüzde 25’ler civarında kaldığına dikkat çekti.
BANKALAR ÜSTLENİYOR
Avrupa’da KOBİ’lerin kredi pastasından yararlanma oranın yüzde 50’ler civarında oluduğunu vurgulayan Zeylan, şöyle konuştu: “Ülkemizde hala finansman kaynağına yeterli düzeyde erişimi olmayan çok sayıda KOBİ bulunuyor. Türkiye’deki KOBİ’lerde dünyadaki rakiplerine oranla daha yoğun yaşanan sermaye ihtiyacı, gelişmiş piyasalarda sadece bankalar aracılığı ile değil, risk sermayesi şirketleri, KOBİ borsaları, kredi sigorta şirketleri, KOBİ finans şirketleri gibi diğer finans kurumlarınca da karşılanıyor. Türkiye’de ise KOBİ’lerin finansal ihtiyaçlarını, özel sektörde ağırlıklı olarak bankalar üstlenmiş durumda.”
GENİŞ ÜRÜN YELPAZESİ
Türkiye’de KOBİ’lerin finansmana erişimde yaşadıkları sıkıntıların azaltılması kapsamında bankacılık sektörünün bu alana yoğun ilgi gösterdiğini belirtti. Bu kapsamda KOBİ segmentinin HSBC için geçmişte olduğu gibi, önümüzdeki dönemde de önemini korumaya devam edeceğini kaydeden Zeylan, “Bankanın stratejik hedef kitlelerinden biri olan KOBİ’ler ile çalışmalar banka bilançosunda her geçen gün daha yüksek bir oranda yer alıyor. HSBC KOBİ’lere hizmet verirken gerek kurumsal bankacılık alanındaki uzmanlığını gerekse bireysel bankacılık alanında biriktirmiş olduğu kitle yönetimi know-how’ını kullanmış, iç süreçlerini ve ürün yelpazesini bu yönde geliştirdi” dedi.
ETKİN OYUNCU OLDUK
HSBC Türkiye’nin İşletme Bankacılığı Bölümünün 2005 yılında kurulduğunu hatırlatan Zeylan, geçen yıllar içerisinde KOBİ segmentinde oldukça hızlı bir büyüme
Uluslararası tecrübeyi kullanıyor
KOBİ’lerin bankalardan alabileceği klasik hizmetlerin günümüz rekabet koşullarında fark yaratmak için yeterli olmadığını düşündüğünü söyleyen Burak Zeylan, “Yeni açılımlar yaratabilecek, zor şartlar altında sürdürebilir bir başarı yakalamayı sağlayacak destek ve danışmanlığın çok değerli olduğunu düşünüyoruz. Bu noktada “HSBC” markasının zengin uluslararası tecrübesi ve güçlü global network imkanlarını KOBİ’lerimize sunabilecek her fırsat ve uygulama bizim için değer taşıyor. Sadece Türkiye kapsamında değil global düşünüyoruz” diye konuştu.
Zeylan şunları söyledi: “Dünyanın yerel bankası olarak yalnız Türkiye özelinde değil tüm dünyadaki KOBİ bankacılığı uygulamaları ile kendimizi kıyaslama, tecrübeleri birleştirme, bağlantılardan faydalanma imkanımız mevcut. Bu anlamda HSBC‘nin önemli bir köprü görevi gördüğünü de söyleyebiliriz.”
Hız ve fiyatlama avantaj getiriyor
HSBC’nin hedefinin KOBİ’lere tüm finansal hizmetlerde en rahat çalışma koşullarını sağlamak olduğunu belirten Burak Zeylan, “Gerek bankacılık gerek sigorta alanında KOBİ’lerin ihtiyaçlarına yönelik olarak çözüm önerileri sunulmakta, KOBİ’lerin bu ihtiyaçlarına tek elden cevap verilmesine çaba harcanıyor. Bu yaklaşım firmaların bankacılık ilişkilerinde hız ve fiyatlama avantajı getiriyor” şeklinde konuştu.
Geçtiğimiz yıllar içerisinde birçok KOBİ’nin yüzünü yurtdışına döndüğüne de değinen Zeylan, şöyle devam etti: “Biz de onlar için katma değer yaratacak ürün ve uygulamaları hayata geçirmeye çalışıyoruz. Bankaların rekabette avantaj elde edebilmek adına teknolojiyi, sosyal paylaşım sitelerini ve trendleri takip etmek zorunda olduğu bir dönemdeyiz. Biz de banka olarak bu konuda günün ihtiyaçlarına uygun ürün ve hizmetler üzerinde çalışıyoruz.”
Not artışı KOBİ payını artırır
TÜRKİYE’nin kredi notunun Fitch tarafından yatırım yapılabilir seviyeye yükseltilmesinin finansman maliyetlerine de olumlu yansıyacağı için oldukça iyi bir gelişme olarak değerlendirildiğini söyleyen Burak Zeylan, piyasalarda bu yöndeki bir beklentinin uzun süredir fiyatlandırıldığını hatırlattı. Yine de Türkiye’nin 18 yıl aradan sonra yatırım yapılabilir ülke kategorisine girmiş olması, mali piyasalar açısından son derece olumlu olduğunu belirten Zeylan, şöyle devam etti: “Türkiye’nin yatırım yapılabilir ülke statüsüne yükseltilmesinin ardından, bu trendin daha da ivme kazanmasını bekliyoruz. Uzun vadede zaten başarılı bir yatırım hikayesi olan Türkiye’nin bir uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu tarafından da bu şekilde tanınması, yatırım ortamına olumlu katkı sağlayacaktır. Henüz bu haberin tek başına büyük bir etki yarattığını söylemek zor. Diğer kredi derecelendirme kuruluşlarının da yakın dönemde bu konuda adım atmaları durumunda asıl etkinin gözlenebileceğini, ülkemize sermaye giriş hareketlerinin hızlanmasını, finansman maliyetlerinin göreceli olarak düşmesini bekliyoruz. KOBİ’lerin finansman pastasındaki payını arttırabileceğini ve önümüzdeki dönemde KOBİ bankacılığının bankalar için oldukça önemli bir büyüme alanı olarak değerini koruyacağını düşünüyoruz.”
KOBİ’lerin başarı hikayesinde bankalar da ortak
SON dönemde KOBİ’lerin başarı hikayelerini incelediğinde çoğunlukla katma değer yaratılan bir bankacılık uygulamasını da beraberinde görebildiklerini belirten Burak Zeylan şöyle konuştu: “Firmalara doğru miktar ve vadede finansman sağlanması, firmaları global pazarlara entegre edecek ürün ve danışmanlığın sunulması, kriz dönemlerinde doğru risk yönetimi yaklaşımları, bankaların bu başarı hikayesindeki katkısı olarak karşımıza çıkıyor. KOBİ’ler danışmanlık anlamında çalıştığı bankaların görüş ve yönlendirmelerini büyük ölçüde dikkate alıyor. Bu yüzden KOBİ’nin çalıştığı bankalardan doğru ürün ve hizmetleri alarak yönlendirilmesi başarı hikayesinin en önemli parçalarından biri olarak karşımıza çıkıyor.”
Krediler 5 yılda yüzde 238 büyüdü
TÜRKİYE Finans Genel Müdürü Derya Gürerk, resmi kayıtlara göre Türkiye’de 3 milyonu aşkın işletme olduğunu bunların da yüzde 95’inden fazlasını KOBİ’lerden oluştuğunu belirtti. KOBİ’lerin Türkiye’de toplam istihdamın yüzde 78’i, satışların yüzde 65’i, yatırımların yüzde 50’si ve ülke ihracatının da yüzde 59’unu KOBİ’lerin gerçekleştirdiğine dikkat çekerek, “Ülkemizde KOBİ’lerin istihdama ve ülke katma değerine sağladıkları katkıları göz önünde bulundurduğumuzda kredi hacmi ve bankacılık ürünlerini kullanmada istenilen seviyede olmadığı görülüyor. Ancak son yıllarda bu tablo giderek değişmeye başlamış ve bu durum KOBİ’lerin profesyonelleşmesine, organizasyon yapısının gelişmesine katkıda bulunmuştur” dedi.
KOBİ’lere sağlanan nakdi ve gayrinakdi kredilerin son 5 yılda sırasıyla yüzde 238 ve yüzde 227’lik bir artış gösterdiğini hatırlatan Gürerk şöyle konuştu: “Sağlanan bu artışın ise sadece kriz dönemi olan 2009 yılında kesintiye uğradığını ve yüzde 2 küçülme yaşandığını görüyoruz. KOBİ’lerin büyümeye ve gelişmeye yatkın karakterlerine karşın, ekonomik dalgalanmalar karşısında kırılganlıkları artıyor. Türkiye Finans Katılım Bankası olarak kurulduğumuz günden itibaren “reel sektöre reel destek” verme amacımız doğrultusunda KOBİ’lere sunduğumuz hizmetlerimizi her geçen yıl artırıyoruz. KOBİ segmentindeki uzmanlığımızı derinleştirmek üzere Girişimci İş Ailesi’ni oluşturduk. 2012 yılının başında değer optimizasyonu ile genişlettiğimiz müşteri segmentasyonuyla da KOBİ’lere çözüm üreten KOBİ portföy yöneticilerinden oluşan 400 kişilik bir saha ekibine ulaştık. Bu sayede ülkemiz ekonomisinin en önemli yapı taşı olan KOBİ’lere bankacılık çözümlerimizi çok daha hızlı sunmayı başardık.”
4 MİLYON TL HİBE
KOBİ’lerin finansman ihtiyaçlarına sunduğumuz alternatifleri genişletebilmek için Ticaret ve Sanayi Odaları, KOSGEB, KGF gibi kuruluşlarla ve yerel odalarla gerçekleştirdiğimiz işbirliklerine son dönemde hız verdiklerine değinen Gürerk, “İmzaladığımız protokoller neticesinde bir bölgede topladığımız kaynağı öncelikli olarak yine aynı bölgede kullandırarak yerel ve bölgesel kalkınmaya Türkiye Finans desteğini sağlamayı amaçlıyoruz” diye konuştu. Yurt çapında 210 şube ile KOBİ’lere destek verdiklerini hatırlatan Gürerk, şöyle devam etti: “Hazine destekli Kredi Garanti Fonu işlemlerinde tüm bankalar içinde %20’lik pazar payıyla birinci sıradayız. Limit ihtiyacı olan veya teminat oluşturmakta zorlanan KOBİ’lerimize bu imkanı en çok kullandıran bankayız. Kalkınma Ajansları tarafından verilen hibeler başta olmak üzere, üretimde inovasyona destek veren TÜBİTAK, AR-GE teşvikleri, TTGV Destekleri, KOSGEB Proje Teşvikleri, IPARD destekleri, kırsal kalkınma ve hayvancılık teşviklerine ilişkin, alanında uzman bir danışman firma ile işbirliği gerçekleştirerek bu kapsamda müşterilerimize 4 milyon TL hibe alınmasını sağladık.
Ekonomi Bakanlığı’nın açıkladığı yeni teşvik paketi kapsamında imzaladığımız “Kâr Payı Protokolü” ile TL fon kullandırımlarda 3-7 puan, yabancı para fon kullandırımlarda 1- 2 puan kâr payı desteği, yatırım yapan firmanın bankamızdaki hesabına Bakanlık tarafından iade ediliyor.”
2013 büyümesine paralel kredi hacmi artacak
2012 yılını KOBİ yılı ilan ettiklerini vurgulayan Vakıfbank Genel Müdürü Yardımcısı Osman Demren, “2013’te sektör genelinde KOBİ kredilerindeki büyümenin süreceğini düşünüyoruz. VakıfBank olarak, 2013 yılında kredi portföyümüzü büyütmeyi, ilave 100 bin yeni KOBİ müşterisi ile aktif KOBİ müşteri sayımızı artırmayı hedeflemekteyiz” dedi.
VAKIFBANK Genel Müdür Yardımcısı Osman Demren, sektörde 2011 yılında KOBİ kredilerinde yüzde 30 oranında ciddi bir büyüme gerçekleştiğini hatırlatarak,
KOBİ’LERE GÖRE YAPILANDIK
Vakıfbank’ın, geçtiğimiz yıllarda organizasyon yapısında değişikliğe giderek, KOBİ bankacılığı altında yeniden yapılandığını söyleyen Demren şunları anlattı: “Şube ağını genişleterek KOBİ’lere her konuda bilgi ve danışmanlık hizmeti sağlayacak uzman personel istihdam etmek suretiyle önemli bir değişim geçirmişti. Söz konusu değişim, bankamızın KOBİ’lere verdiği önemin büyük bir göstergesidir. 2013 yılında hizmet yarışının KOBİ’lere daha teknolojik ürün ve hizmetler sunma, finansal ihtiyaçlarına daha hızlı ve güvenilir çözümler üretme, müşteri memnuniyetini artırıcı yenilikçi fikirler geliştirme yönünde devam edeceğini düşünüyoruz.”
12 SEKTÖREL PAKET
KOBİ bankacılığında müşterilere kredi, mevduat, nakit yönetimi ve dış ticaret ürün ve hizmetlerinden oluşan oldukça geniş bir ürün yelpazesi sunduklarını belirten Demren şu bilgileri verdi: “Müşterilerimizin leasing, factoring ve sigorta ile ilgili ihtiyaçlarını ise iştiraklerimizin geniş ürün yelpazesi aracılığı ile karşılamaktayız. Amacımızı, KOBİ’lerin tüm finansal ihtiyaçlarını kaliteli ve hızlı bir şekilde sağlayarak, müşteri memnuniyetini sürekli ve kalıcı olarak artırmak şeklinde özetleyebiliriz. KOBİ bankacılığında, firmaların sektörel gereksinimlerini karşılamak üzere imalattan lojistiğe kadar KOBİ’lerin tüm ihtiyaçlarına cevap vermek üzere 12 farklı sektörel destek paketi yer almaktadır.”
60 AY VADELİ KREDİ
Demren, Turizm Dost Paketi ile KOBİ’lere, bir yıl içinde azami 8 aya kadar taksitlerini erteleyebildiklerini belirterek, şu bilgileri verdi: “Sadece nakit akışlarının olduğu 4 aylık dönemde taksit ödemelerini yapabildikleri 60 aya kadar vadeli kredi kullanma imkanı sunuluyor ve ‘Karttan Harca, POS’ta Kazan’ tarifesi ile de POS kullanan müşterilerimize üye işyeri hizmetlerinde avantajlar sağlıyoruz. İşini büyütmek için ilave işletme sermayesi ihtiyacı duyan KOBİ’lere destek olmak amacıyla, ikamet amaçlı gayrimenkul teminatı karşılığı 120 aya kadar vadeli ‘KOBİDOST Sermaye Kredisi’ kullanabilme ve bu sayede firma bilançosuna uzun vadeli kaynak yaratabilme imkanı sunuyoruz. Bir veya daha fazla bankada kredisi bulunan KOBİ’lere, borçlarını uygun şartlarda bankamızda birleştirmek suretiyle cazip faiz oranları ile ‘KOBİDOST Borç Transfer Kredisi’sağlıyoruz.”
Uluslararası kaynaklarla çeşitlilik sağlıyoruz
KOBİ’lere yönelik finansman imkanlarını, yurt dışından sağlanan kaynaklarla da çeşitlendirdiklerini vurgulayan Osman Demren şöyle konuştu: “Bu doğrultuda 2012 yılında, Türkiye’de tarım işletmeciliği alanında faaliyet gösteren KOBİ’lerin finansman ihtiyaçlarının karşılanması amacı ile “TurAFF - Türkiye Tarım İşletmeciliği KOBİ Finansman Aracı Programı” kapsamında bankamız ile Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) arasında anlaşma sağlanarak 20 milyon Euro tutarında kaynak sağlanmıştır. Türkiye’de tarım sektörünü desteklemek amacıyla; tarımsal ve hayvansal üretime girdi sağlayan, tarımsal ve hayvansal üretim yapan, gıda ve içecek işleyen, gıda ve içecek sektörü ile ilgili paketleme, dağıtım ve toptan/perakende ticaret işi ile uğraşan KOBİ’lere uygun faiz oranları ile kredi imkanı sunuluyor. EBRD’den TURSEFF programı kapsamında sağlanan kaynak ile enerji verimliliği projelerine finansman imkanı sağlayan bankamız, bu alanda ilk etapta 60 milyon dolar tutarında enerji verimliliği kaynağını KOBİ’lerimizin hizmetine sunmuştur. 2013 yılında da KOBİ’lerin enerji verimliliği projelerini desteklemek için ilave kaynak teminine yönelik çalışmalarını sürdürüyor.”
2012’yi KOBİ yılı ilan etti
2012’yi KOBİ yılı ilan ettiklerini hatırlatan Osman Demren, “Bankamız, 2011 yıl sonunda 8.6 milyar TL olan KOBİ nakdi kredilerini, Ekim 2012 itibariyle sektör ortalamasının yaklaşık 11 katı oranında artırarak 13.8 milyar TL’ye çıkarmıştır. Buna göre bankamızın, KOBİ segmentinde güçlü ve yaygın büyümesine devam ettiğini söyleyebiliriz” şeklinde konuştu.
Faizin biraz daha düşmesi mümkün
TEMMUZ ayı sonlarından itibaren kaynak maliyetlerinde yaşanan düşüş ile birlikte, kısa vadede KOBİ kredi faiz oranında düşüşler başladığına değinen Osman Demren, “2013 yılı içerisinde de kaynak maliyetindeki düşüş trendinin devam etmesi durumunda, KOBİ kredi faiz oranlarının bir miktar daha azalması mümkündür” dedi.
23 ülkede Türkiye kürsüsüyle destek
ING Bank KOBİ ve Ticari Bankacılık’tan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı İhsan Çakır, bankacılık ürünlerinin KO
ING Bank olarak Türkiye’nin ekonomik büyüme stratejisine paralel bankacılık yapmayı hedeflediklerini kaydeden Çakır şunları anlattı: “Bu çerçevede; ekonominin lokomotifi olan KOBİ’ler bizim için de büyük önem taşıyor. ING Bank olarak KOBİ’lerin iş ortağı olmak, onların girişimci faaliyetlerini desteklemek için öncelikle daha fazla çalışıyoruz. Türkiye’de müşteriye dokunmak, yani iletişim çok önemli. “İlişki Bankacılığı” stratejimiz çerçevesinde şubelerdeki portföy yöneticilerinin bilgi düzeyi ve iletişim yeteneklerinin gelişmesi için sürekli eğitimler veriyoruz. Önceliğimiz ilk aşamada müşteriyi tanımak. Müşterinin ürün ve faaliyet döngüsünü anladığımız ve bildiğimiz noktada müşterimizdin ihtiyacına uygun kredi ve ürünlerimizi sunabiliriz. Müşteri talep etmeden ürün sunmak ise portföy yöneticisi için ilişki bankacılığını başlatmak anlamına gelir. Bu başarının sırrı ise müşteriyi tanımak ve faaliyetlerini çok yakındna bilmek ve takip etmekten geçer.”
ING Bank olarak KOBİ’lerin ihtiyaçlarına yönelik birçok ürün ve hizmet sunduklarını belirten Çakır, “Öncelikle, 40 ülkede faaliyet gösteren bir banka olarak, 23 ülkede bulunan Türkiye kürsüleriyle, Türkiye’deki ihracatçı firmalarını, birer dünya oyuncusu olmaları ve iş potansiyellerini geliştirme konusunda ciddi şekilde destekliyoruz” şeklinde konuştu.
Finansmanla uluslararası markalaşmaya katkı sağlıyor
KOBİ’lerin büyümenin yanı sıra ihtiyaç duydukları finansmana zamanında ulaşmaları durumunda ülke kalkınmasında büyük payı olan uluslararası markalaşmada da
ŞEKERBANK Kurumsal ve Ticari Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Orhan Karakaş, KOBİ’lere yönelik finansman faaliyetlerinin büyümeye katkılarının yanı sıra, ülke ekonomisine büyük katkısı olan kurumsallaşma ve uluslararası marka oluşturulması süreçlerini de hızlandırdığına dikkat çekti. Şirketlerde kurumsal yönetim kültürünün gelişmesi, büyümeyi hedefleyen firmaların giderek artış göstermesini de beraberinde getirdiğini kaydeden Karakaş, “Bu gerçekten yola çıkarak KOBİ’lerimizin ürettikleri ürünlerin pazarda hak ettiği değeri bulması ve emeklerinin markaya dönüşmesi için yeni ürünler geliştiriyor ve KOBİ’lerimizin kullanımına sunuyoruz. Bu doğrultuda kullanımına başlanan ürünlerimizden birisi de ‘Markalaşma Kredisi” diye konuştu.
MARKALAŞMA KREDİSİ
KOBİ’lere finansal desteğin yanında danışmanlık konusunda da destek verdiklerini aktaran Karakaş şunları anlattı: “KOBİ’lerin yakın ve orta vadede planlanmış hedeflerinin olması ve bu hedeflerini konjonktürel gelişmeler doğrultusunda her yıl güncellemeleri, kurumsallaşmaları açısından önemli bir stratejik yaklaşım. Ürünlerin, marka, tasarım, patent ve tescillerinin yapılması ve bu doğrultudaki yatırımlar da KOBİ’lerin kurumsallaşmasında önemli temel unsurlar. Bu kapsamda, banka olarak 60. kuruluş yılımıza özel olarak düzenlediğimiz ‘Üreten Anadolu Buluşmaları’ndan ilkini bu yıl, uluslararası marka potansiyeli taşıyan birçok firmayı ve önemli üretim kapasitesini barındıran Afyon’da başlattık. Ürünlerinin pazarda hak ettiği değeri bulması ve emeğin bir markaya dönüşmesi için işletmelerimize sunduğumuz Markalaşma Kredisi’nden yararlanmak isteyen firmaların, kendi adlarına marka tescili yapmış olması ve kendi markasıyla imalat veya satış yapmaları yeterli.”
İHRACATTA ATAK İÇİN
İşlerin aksamadan yürütülmesi için, ticari mevzuattaki başlıklar ve değişiklikleri bilmenin de KOBİ’lerin kurumsallaşmasında önemli bir yer oluşturduğunu vurgulayan Karakaş, şöyle devam etti: “Biz Banka olarak değişen bu mevzuatlar ve uygulamalar konusunda da KOBİ’lerimize danışmanlık hizmetleri sunuyoruz. İşletmeler, Bankamızın ‘Üretene Destek Hattı’ aracılığıyla, hukuki danışmanlıktan mali müşavirliğe, otel bilgi servisinden rezervasyona, kongre-fuarlara ve konferans organizasyonuna kadar geniş yelpazedeki danışmanlık hizmetlerinden hiçbir ücret ödemeden yararlanabiliyorlar. Uluslararası ticarette önemli yeri olan, başta akreditif olmak üzere, vesaik mukabili ödeme, kabul kredili ödeme ve mal mukabili ödeme işlemlerinde uluslararası kurallara uygun vesaikin hazırlanması ve ibraz edilmesi, işlemlerin aksamadan zamanında sonuçlanması, ihracatçı firmalarımız için önemli bir konudur. Bu doğrultuda, ihracat yapan KOBİ’lerimize, uzman kadromuzla dış ticaret belge hazırlama sürecinin her aşamasında “dış ticaret danışmanlık ve belge hazırlama” hizmeti sunuyoruz.”
KOBİ kredileri en az büyüyen
EYLÜL 2012 itibariyle bankacılık sektörü toplam kredilerinin yüzde 44’ü ticari/kurumsal kredilerden, yüzde 34’ü bireysel kredilerden, yüzde 23’ü KOBİ kredilerinden oluştuğunu söyleyen Orhan Karakaş, şu bilgileri verdi: “KOBİ kredileri 2012 yılının 9 aylık döneminde yüzde 5.8 ile en yavaş artan kredi türü oldu. Bununla birlikte 2013 yılında KOBİ bankacılığında büyümenin devam edeceğini öngörüyoruz, zira henüz krediye ulaşamayan azımsanamayacak miktarda KOBİ bulunuyor. Bugün ülkemizdeki yaklaşık 4 milyon KOBİ’nin önemli bir bölümü henüz kredi kullanmıyor. Bu kesimin kademeli olarak finansman kaynaklarıyla buluşacağını düşündüğümüzde, gelecek dönemde KOBİ kredilerindeki artışın sektördeki genel artışın üzerinde gerçekleşeceğini söyleyebiliriz.”
Ekonomik ve sosyal denge
KOBİ’leri Türkiye’de ekonomik ve sosyal denge niteliği taşıyan, üretimin artmasında çok önemli fonksiyonları olan bir segment olarak gördüklerini kaydeden Orhan Karakaş, “Bu gerçek Şekerbank olarak bizim KOBİ’lere bakışımızda çıkış noktalarımızdan biridir. Ülkemizdeki birçok büyük kurumsal firmanın büyümesinde rol almış, onların çoğuna ilk krediyi kullandıran bir banka olarak, bugün birçok ticari firma müşterimizin yönetiminde ikinci kuşak yöneticiler bulunmasını memnuniyetle karşılıyoruz. Yerel ihtiyaçlara özel çözümler sunan yetkin insan kaynağımız ve 70 il, 90 merkez dışı ilçedeki yaygın şube ağımız ile sağladığımız bu köklü zenginliği mevcut konjonktürde önemli bir rekabetsel avantaj olarak görüyoruz” şeklinde konuştu.
Mevsimsel farklılıklar nakit akışında önemli
FARKLI nakit akışları olan turizm ve tarım sektörlerinde faaliyet gösteren işletmelere yönelik olarak çeşitli ürünlerinin bulunduğunu hatırlatan Orhan Karakaş bunları şöyle sıraladı: “Turizm Destek Kredisi, Tarımsal Demirbaş Kredisi, Organik Tarım ve Sera Kredisi, Bahçe Tarla Alım Kredisi ve Modern Sulama Ekipmanları gibi esnek ödemeli krediler sunmaktayız. KOBİ segmentinde yer alan işletmelerin, Taşıt ve Gayrimenkul ihtiyaçları için de Ticari Taşıt ve Ticari Gayrimenkul Kredilerimiz bulunuyor. KOBİ’ler ihtiyaç duydukları nakit ve gayri nakit kredileri bankamızdan sağlayabilirler. Çalışma sermayesi finansmanına yönelik krediler yanında, duran varlıkların finansmanına yönelik orta ve uzun vadeli kredilerimiz TL, DEK ve YP olarak KOBİ’lerimize sunuluyor.”
Enerjide verimliliğe destek
KOBİ’ler için hayati önem taşıyan enerji verimliliğinin finansmanı için de ürün paketleri geliştirdiklerini aktaran Orhan Karakaş, şöyle devam etti: “Sektörümüzde bir ilk olan ve tarımdan bireysel müşterilere, KOBİ’lerden kurumsal müşterilere kadar geniş bir yelpazede sunulan EKOkredi ürünümüz kapsamında enerji verimliliğini artıran, emeği koruyan, doğayı koruyan yatırımların ve buna yönelik giderlerin finansmanını uygun koşullarda sağladık ve bu alanda en kaliteli hizmeti vermeye devam ediyoruz.”
2013’te yüzde 25 büyüme hedefliyoruz
KOBİ müşteri sayılarının bu yıl itibariyle, 100 bine yaklaştığını kaydeden Orhan Karakaş, şöyle konuştu: “Bankacılık sektöründe yılın ilk dokuz ayında toplam nakit KOBi kredilerinde sektör yüzde 5.78 büyürken Şekerbank’ta bu kategorideki büyüme hızı yüzde 11 olarak gerçekleşti. KOBİ segmentindeki bütün işletmelere ulaşma hedefi ile büyüyen bankamızın toplam nakdi kredi portföyü içerisinde KOBİ kredilerine ayırdığı pay yüzde 50 civarında bulunuyor. Önümüzdeki dönemde özellikle enerji verimliliği yatırımlarına ve ihracatçı KOBİ’lerimize yönelik çalışmalarımızın yanı sıra hizmet sektörüne üretim yapan imalatçı KOBİ’ler için uzun vadeli, ödemesiz dönem içeren, cazip faizli paketlerimizin de devreye girmesini planlıyoruz. Bu kapsamda, 2013 yılında KOBİ kredilerimizin büyüme oranını yüzde 25 olarak planlamaktayız.”
Nakit sıkışıklığını gideren çözümler
GARANTİ Bankası Genel Müdür Yardımcısı Nafiz Karadere, KOBİ’lerin bankalara genellikle, sürdürülebilir bir büyüme sağlama amacıyla finansman desteği almak
Ancak KOBİ’lerin bankalardan bekledikleri yalnızca finansman desteği olmadığını vurgulayan Karadere, şöyle devam etti: “KOBİ’lerin yaşamını sürdürmesi ve geleceğe başarıyla taşınması için, değişimi anlaması, geleceğe yönelik öngörü geliştirmesi, doğru stratejiler üretip uygulaması gerekiyor. Biz de bu gerçeklerin ışığında, işletmelerini sağlıklı ve verimli yönetebilmeleri için bilgi ve deneyimimizi KOBİ’lerin hizmetine sunuyoruz. Bu amaçla 2011 senesinde KOBİLGİ adını verdiğimiz yeni bir bilgilendirme toplantılarına başladık.”
KOBİ’lerin özellikle nakit akışlarını kontrol edebilmeleri, anlık ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri için taksitli kredi imkanları sunduklarını da kaydeden Karadere, ayrıca KOBİ’lerin sezonda ve sezon dışı dönemde de KOBİ’lerin yanlarında olmayı hedeflediklerini belirtti. Nakit sıkışıklıklarını kolay atlatmaları için KOBİ’lere yönelik yepyeni bir şirket kartı olan Easy’yi tasarladıklarını söyleyen Karadere,”Ayrıca seyahat, konaklama, temsil, ağırlama ve firma ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla firmalara ve çalışanlarına yönelik sunduğumuz Bonus Business Card ile KOBİ’lerin şirket harcamalarını kolayca takip edebilmelerini ve Bonus avantajlarından faydalanmalarını sağlıyoruz” şeklinde konuştu.
Karadere, KOBİ’lerin tüm bankacılık ürün ve hizmetlerini aynı çatı altından alabilmelerini sağlamanın yanında işletmelerinin devamlılığı ve beklenmedik risklere karşı hazırlıksız yakalananmamaları için mali gücün alternatifsiz tek garantisi olan sigorta korumasını da Eureko Sigorta işbirliğiyle müşterilerine sunduklarını kaydetti. Bu amaçla özellikle küçük esnaf KOBİ’lere yönelik tasarladığımız KOBİ’m Garanti’de sigortası ile yangın, hırsızlık, su baskını, cam kırılması, deprem gibi en çok gerçekleşen risklere karşı işyerlerini güvence altına aldıklarını kaydeden Karadere, işyeri büyüklüğüne göre değişen teminatlı ürünlerden KOBİ’lerin tümünün yararlanabildiğini kaydetti.
Geçtiğimiz günlerde Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’ndan (EBRD) kadın girişimcilere sunulacak yatırım ve işletme kredilerinin finansmanında kullanılmak üzere, 60 milyon ABD Doları tutarında, 5 yıl vadeli kredi aldıklarını da hatırlatan Karadere, şunları anlattı: “Türkiye’de, kadın girişimcilere kullandırılmak üzere bugüne kadar alınan en yüksek kredi olma özelliğini taşıyan kaynakla, 1 kişiye en fazla 2 milyon ABD Doları tutarında kredi sağlanabilecek. Bu kaynaktan yararlanmak isteyen kadın girişimcilerde; yıllık cirosu en fazla 50, bilançosu en fazla 43 milyon Euro olan şirketinde 250’den az kişiyi çalıştırmak, şirketin yüzde 51 hissesine sahip olmak ya da en az yüzde 10-20 hissesiyle beraber yönetim kadrosunda görev almak şartı aranacak.”
Profesyonel destekle nakit akışınde denge
GÜNÜMÜZDE bankalarla çalışmayan KOBİ’lerin tamamen sermayeye bağımlı olarak işlerini yürütmek durumunda kaldıklarını söyleyen Yapı Kredi Perakende
YAPI Kredi Perakende Bankacılık Pazarlama Grup Direktörü Mehmet Cemalcılar, ticari hayatta her koşula hazırlıklı olmak gerektiğine, bu alanda KOBİ’lerin en büyük destekçilerinin de bankalar olduğuna dikket çekerek, “Bankalar ile çalışmayan KOBİ’ler, tamamen sermaye bağımlı olarak iş hayatlarını sürdürdüklerinden, karşılaştıkları en ufak nakit akışı sıkıntısında ciddi zararlar görüyor. Banka ile çalışan KOBİ’ler ise herşeyden önce uzman finansal desteğe sahip olup, kısa ve uzun vadeli nakit ihtiyaçlarını en doğru şekilde finanse ediyor, kredi kartı, POS, çek karnesi gibi farklı ürünler ile nakit akışlarını rahatlıkla kontrol edebiliyorlar” dedi.
MÜŞTERİYİ İYİ TAKİP
Cemalcılar, ekonomisi hızla büyüyen Türkiye’de aynı doğrultuda gelişen KOBİ’lerin gerek duydukları finansman ihtiyacını karşılayan bankaların, ekonominin ve Türkiye’nin gelişmesinde önemli bir yere sahip olduğunu vurguladı. Yapı Kredi’nin de KOBİ’lere sunduğu ürün ve hizmetler ile bu yolda destek vermeyi amaçladıklarını kaydeden Cemalcılar, şunları aktardı: “Yapı Kredi olarak KOBİ Bankacılığı’nda temel hedefimiz her zaman müşterilerimize değer yaratarak onlarla birlikte büyümek oldu. Bu doğrultuda KOBİ’lere nasıl daha iyi hizmetler sunabileceğimizi, onlara büyüme yolunda ne tür avantajlar sağlayabileceğimizi düşündük. KOBİ’ler açısından bakıldığında yeni ve farklı alanlarda girişimde bulunan, işini internete taşıyabilen, müşterisine farklı kanallardan ulaşabilen ve müşterileriyle ilgili bilgileri her ortamdan takip ederek verimliliğini arttıran firmaların büyüme, kârlılık açısından daha başarılı olduklarını görüyoruz.”
PROFESYONEL DESTEK ALIN
Ancak bu konuda yatırım yapmayı düşünen firmalara profesyonel firmalardan destek almalarını tavsiye eden Cemalcılar şöyle konuştu: “Hatta bu konuda bankalarından yardım alarak hem yatırım maliyetlerini azaltabilir, hem de devlet desteği alabilecekleri projelerini değerlendirme imkânı bulabilirler. Yapı Kredi olarak yürüttüğümüz “Benim Projem” programı dahilinde söz konusu danışmanlık hizmetini şubelerimizden KOBİ’lerimizin hizmetine sunuyoruz.”
104 MİLYAR TL’Yİ BULDU
Sektöre baktığımızda mikro ve küçük işletmelere verilen kredilerin 2011 yılında bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 30 oranında artarak 98 milyar TL’ye ulaştığını söyleyen Cemalcılar şu bilgileri verdi: “2012’nin ilk 9 ayında ise bu rakam 104 milyar TL oldu. Ülkemizdeki tüm kredilerden KOBİ’lerin aldığı pay ise yüzde 23 seviyesinde. Avrupa ülkelerinde bu oranın yüzde 35 seviyelerinde olduğunu dikkate alırsak daha gidecek çok yolumuz olduğunu söyleyebiliriz. KOBİ’ler Avrupa’da, Afrika’da, Asya’da ve Ortadoğu’da inşaattan turizme, mobilyadan tekstile pek çok ürün ve hizmetle daha da büyüyerek yer alıyor. 2023 yılı hedefi içinde de yine aynı şekilde önemli bir paya sahip olacaklar. Bankacılık sektörünün de kat edecekleri bu yolda KOBİ’lere desteği azımsanamayacak ölçüde olacak.”
KOBİ paketine 137 bin üye
BUGÜNE kadar yaklaşık 137 bin müşterinin üye olduğu Yapı Kredi’nin KOBİ paketleriyle ilgili olarak Mehmet Cemalcılar şunları aktardı: “KOBİ’ler için hizmete sunduğumuz Çam Paketi’mizle KOBİ’lerin hâlihazırda aldığı tüm temel bankacılık hizmet ve ürünlerini bir arada sağlayarak tek bir banka ile çalışmanın konforunu yaşatıyoruz. Bu paketimiz ile şirketler işlem hacmine göre, yıllık bin TL’ye varan maddi fayda kazanıyor. Ayrıca 6 farklı ürüne tek seferde sahip olma imkânı elde ediyor. Daha yüksek işlem hacmi gerçekleştiren şirketler için sunduğumuz Sedir Paketi ise, internet ve telefon bankacılığında ücretsiz EFT, havale, hesap işletim ücreti, kredi kartı aidatından muafiyet, şubeden ücretsiz EFT, havale, çek tahsilâtının yanında nakit destek kredisinde özel fiyatlama gibi ürünlerde daha yüksek avantaj sunuyor. Ayrıca müşterilerimiz Yapı Kredi Sigorta’dan ücretsiz ferdi kaza sigortası, yuvam ve kasko poliçelerinde özel indirimlere de bu paketle birlikte sahip oluyor.”
Esnek ticari hesap ile destek
PERAKENDE Perakende sektörüne yönelik çözümler de sunduklarını belirten Mehmet Cemalcılar, şöyle konuştu: “Esnek Ticari Hesap ürünümüzün yanı sıra hırdavat, nalbur, toptan gıda sektörlerinde faaliyet gösteren KOBİ’lere anlaşmalı firmalardan uzun vadeli taksitlerle her türlü ürün alımının sağlandığı kartlı özel ürünlerimizi sunuyoruz. Söz konusu ürünler Trio Kart, Metro Club Card ve Bizim Profesyonel Kart ile KOBİ’ler, sistem içinde avantajlı şekilde mal tedariki yapabiliyor. Öte yandan turizm sektöründe faaliyet gösteren KOBİ’lerimize nakit akışlarına paralel bir ödeme planı sunan Ödemesi Kolay Turizm Kredisi ve Sezona Hazırlık Kredisi ürünlerimizi sunuyoruz. Ayrıca yine turizm sektöründe faaliyet gösteren firmalara yönelik Otel ve Tatil Köyü Sigortası ve İşimin Paket Sigortası ürünlerimiz de bulunuyor”
2013’te KOBİ’lere odaklanmaya devam
YAPI Kredi olarak, 2012’nin üçüncü çeyrek sonu itibarıyla KOBİ’lere aktardıkları kaynağın geçen yıla göre büyük bir artış göstererek 11 milyar TL’yi aştığını söyleyen Mehmet Cemalcılar, “Müşterilerimize sunduğumuz hizmetler sadece kredilerden oluşmuyor. KOBİ’lerin nakit akışlarını daha efektif yönetebilmeleri için banka olarak çok geniş bir yelpazede nakit yönetimi ürünleri, üye işyeri hizmetleri, ticari mal alımlarına yönelik kart ürünleri de sunuyoruz’ diye konuştu.
Cemalcılar, KOBİ’lere özel çözümler ve bankacılık ürünleri ile 2013 yılında da bu alana odaklanmaya devam edeceklerini söyleyen Cemalcılar, şunları aktardı: “Perakende sektörü, imalat sektörü, turizm sektörü gibi pek çok farklı sektöre yönelik kredilerimiz, dönemsel kampanyalarımızla müşterilerimizi uygun faiz ve vadeli finansman imkanıyla buluşturmaya devam edeceğiz.”
Teşvik takip kartı ile etkili yatırım
BANK Asya KOBİ Bankacılığı Pazarlama Müdürü Murat Demir, bankaların KOBİ’lere yönelik olarak gerek nakdi krediler, gayrinakdi krediler, hesap işlemleri gibi
Daha fazla etki alanına sahip olmak isteyen KOBİ’lere yönelik olarak Sektörel Finansman Paketleri hazırladıklarını da sözlerine ekleyen Demir şöyle devam etti: “Her bir sektör için gerekli olan avantajlar KOBİ’lere sunulmuştur. Bu Finansman Paketleri ile birlikte dönemselliğin etkili olduğu sektörlere, ödemesiz dönem geçilmesi ve uygun vadeler, çeşitli paketler dahilinde bankacılık hizmetleri ürünlerinde masraf indirimi gibi özellikleri olan avantajlar bankamızca KOBİ’lere sunuluyor.”
Demir Bank Asya’nın finansal olmayan paketleriyle ilgili de şunları anlattı: “Dış ticaret konusunda yardım, yönlendirme ve bilgilendirme isteyen, gerek müşterimiz olsun ya da olmasın herkese açık olan Dış Ticaret Destek Hattı ile hedef kitlemiz olan KOBİ’lere dış ticaret desteği veriyor ve büyüyen Dış Ticaret hacminden KOBİ’lerin daha fazla pay almalarını hedefliyoruz.”
Uluslararası finansman için köprüler kuruyor
TSKB Kurumsal Pazarlama ve Kurumsal Finansmandan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Burak Akgüç TSKB olarak, KOBİ’lerin uluslararası finansman
Orta vadeli yatırım ve işletme kredisi kullanan KOBİ’lere kredi inceleme sürecinde yapmış oldukları yönledirmelerle daha kurumsal bir yapıya bürünmelerine katkı sağladıklarını vurgulayan Akgüç, “Böylece uluslararası standartlarda gerekli finansman dokümantasyonunu nasıl yapmaları gerektiği konusunda ciddi katkılar da yapmış oluyoruz. KOBİ’ler bizimle kredi inceleme sürecinde, mali tablolarının ve yatırım fizibilitelerinin hazırlanması, nakit akım projeksiyonları oluşturulması, çevre dokümantasyonu temin edilmesi gibi konularda büyük ilerleme kaydediyorlar.”