2018'de halka açık şirketlerde kadın yönetim kurulu üyesi oranı arttı

Türkiye’de Yönetim Kurullarında Kadın 2018 Raporu’nun sunulduğu konferansta, “Kadınlarla Güçlendirilmiş Yönetim Kurulu” ödülleri sahiplerini buldu. Doğuş Otomotiv, Ford Otomotiv, Tat Gıda, TAV Havalimanları Holding ve Tekfen Holding ödül alan kurumlar oldu.

Rapor sonuçlarına göre;

• Kadın yönetim kurulu üyesi oranı 2017 yılındaki düşüşten sonra tekrar iyileşmeye başlayarak %15,2’ye yükseldi.
• 2018 yılında yönetim kurullarının tamamı erkeklerden oluşan şirketlerin oranı ilk defa %40’ın altına düştü.
• 2012’den itibaren kadın üyeler arasında şirketin hâkim pay sahibi ailelerin üyeleri giderek azalırken profesyonel kadın oranı arttı. Cam tavanı kırarak yönetim kurullarına seçilen 230 kadın BIST şirketleri yönetim kurulu üyeliklerinin %8,3’ünü oluşturdu.

Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Forumu’nun düzenlediği Türkiye Kadın Direktörler Konferansı serisinin altıncısı 27 Kasım 2018, Salı günü Zorlu Holding ve Zorlu PSM’nin sponsorluğunda Zorlu PSM’de gerçekleşti.

Bu yıl “Yönetim Kurullarında ve İşte Dönüşüm” temasıyla düzenlenen konferansın açış konuşmasını Sabancı Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Şirin Tekinay yaptı.

Şirin Tekinay konuşmasında “Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nden birinin Cinsiyet Eşitliği olduğunu göz önüne alarak iş gücündeki kadın katılımını sağlamanın yolu, üst yönetimde, karar merciinde kadınların olmasından geçiyor" dedi.

AFFECT (American Female Finance Committee of the American Finance Association – Amerikan Finans Birliği Kadın Finans Komitesi) Başkanı ve University of Oxford, Saïd Business School Öğretim Üyesi Renee Adams ana tema konuşmacısı oldu.

Renee Adams konuşmasında yönetim kurullarında cinsiyet eşitliği politikalarını ele aldı. Cinsiyet eşitliği politikaları ile ilgili akademik araştırmaların yeterli olmadığına değinen Adams daha fazla akademik araştırma yapılması gerektiğinin altını çizdi.

Renee Adams “Kadınların yönetim kurullarındaki temsiliyeti çoğu insanın düşündüğünün aksine çok düşük. Kadınların yönetim kurullarındaki temsiliyeti ülkeden ülkeye de büyük farklılıklar gösteriyor. Bu sorun sadece iş dünyası ile ilgili değil, bu ülkeler düzeyindeki faktörlerle ilgili” dedi.

Konuşmasında kendi araştırması hakkında bilgi veren Adams, 16 Avrupa Birliği ülkesi, ABD, Birleşik Krallık ve Japonya karşılaştırmasını aktardı. Ülke düzeyindeki faktörlerin önemine değinen Adams, “Ülkeler genelinde cinsiyet eşitliği, kültür ve kotalar önemlidir” diyerek devam etti.

Adams konuşmasını sonlandırırken, “Yönetim kurullarındaki çeşitliliğin daha iyi ölçülmesi gerekiyor. Potansiyel politika hedeflerinin daha açık olması gerekiyor. Kotalar tek başlarına yeterli değil. İş dünyasının politika yapıcılarla işbirliği yapması gerekiyor” dedi.

Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Forumu Direktörü Melsa Ararat “Türkiye’de Yönetim Kurullarında Kadın 2018” raporunu sundu. Melsa Ararat “Dünyada ve Türkiye’de yönetim kurullarında kadın oranında gözlemlenen artışlar yeterli değil. Daha önemlisi şirketlerin tepe yönetiminde kadın oranı ve kadın CEO oranı çok düşük kalmaya devam ediyor. Türkiye’de aileleri temsil eden kadın CEO’lar hariç tutulursa profesyonel kadın CEO oranının sadece yüzde 2 olduğu görülür. Bu tablonun önemli sebeplerinden birisi toplumun kadınlardan bekledikleri ile mevcut iş ortamının gereklerinin uyuşmaması. Katılımcı ve kapsayıcı bir ekonomi kadınların ücretsiz emeği üzerine kurulamaz. Bu sene yönetim kurullarına seçilen 421 kadını kutluyor, şirketlerinde her aşamada kadınların kalıcı olarak dengeli temsilini sağlayacak politikaların benimsenmesi için harekete geçmelerini ve toplumun diğer kurumlarına örnek olmalarını diliyorum” dedi.

Rapor sunumunun ardından Çok Katmanlı Çeşitlilik ve Yönetim Kurullarının Etkinliği başlıklı panele geçildi. White & Case Türkiye Kurucu Ortağı Aslı Başgöz’ün yönetimindeki panelde; International Paper Bağımsız Yönetim Kurulu Üyesi Ahmet C. Dördüncü, Zorlu Enerji ve Vestel Yönetim Kurulu Üyesi Ayşegül İldeniz, ENI Bağımsız Yönetim Kurulu Üyesi Karina Litvack, Ford Otomotiv Yönetim Kurulu Üyesi Lisa Katharine King ve Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Üyesi Niki Beattie yer aldı.

Ahmet Cemal Dördüncü “Son 2 yıldır başkanlığını yürütmekte olduğum Yüzde 30 Kulüp olarak hedefimiz 2025 yılına kadar Borsa İstanbul’da işlem göre şirketlerin yönetim kurullarında kadın üye oranını yüzde 30’a çıkarmak. Bu yıl rakamların yükselmesi son derece olumlu bir gelişme olmasına rağmen maalesef yeterli değil. Kadınların yönetim kurullarında temsili için kamu, özel sektör ve STK’ların birlikte çalışması gerekiyor. Şu an bizde tavsiye niteliğinde olan kadın üye kotasını zorunlu hale getirmek önemli bir fark yaratacaktır. Aynı şekilde iş dünyasının da bu konuya ilişkin daha somut adımlar atması lazım. Kadınların hayata daha katılımcı olduğu ülkelerin ekonomik anlamda da daha gelişmiş olmasının tesadüf olmadığını hepimizin görmesi gerekiyor.” dedi.

Ayşegül İldeniz çeşitliliğin yönetim kurullarına farklı bakış açıları kazandırdığını söyledi. İldeniz “Gücün, paranın ve bilginin demokratikleştiği bir dünyada yaşıyoruz. Müşterimiz kim? diye baktığımızda her insanın hikayesinin birbirlerinden farklı olduğunu görüyoruz. Temel sorun bu farklı insanları yönetim kurulunda da temsil etmek ve orada buluşturmak. Yönetim kurulu kültürü günden güne değişiyor; eski iş yapma modelleri artık işe yaramıyor. Bunu aşmanın tek yolu farklılıkları olan insanları bir araya getirmek. Çeşitlilik için de farklı adaylara eşit şartlar ve olanaklar tanınmalı. Sadece yönetim kurullarında değil tüm kademelerde, yönetimde eşitliği benimsemeliyiz. Yetenek yönetimi üzerinden, eşit fırsatlar sunmalıyız.” dedi.

Karina Litvack kurumsal sürdürülebilirlik için çeşitliliğin önemine değindi.

Lisa Katharine King kendi şirketinin yönetim kurulunun ortaklıktan dolayı doğal olarak çeşitliliğe sahip olduğunu söyledi. İki ortağın farklı bakış açıları ve düşünce sistemlerini beraberinde getirdiğini sözlerine ekledi. King, kadınların şirket içinde yükselmesinin önemine değindi. Kadınların şirket içinde yukarıya çıkmasını sağlayan yolun oluşturulması gerektiğini belirtti.

Niki Beattie, çeşitliliğin yönetim kurullarına uluslararası bakış açısı getirdiğini söyledi. Farklı ülkelerde yönetim kurulu üyeliği yaptığını belirten Beattie, ülke düzeyinde faktörlerin farklılıklarına değindi. Beattie, kadınların iş gücüne katılımının önemine vurgu yaptı.

Konferansın sonunda, “Kadınlarla Güçlendirilmiş Yönetim Kurulu” ödülleri de Sabancı Üniversitesi Rektör Yardımcısı Şirin Tekinay’ın katılımıyla sahiplerini buldu. Ford Otomotiv ve TAV Havalimanları yönetim kurullarındaki kadın sayısını en çok artıran şirketler olarak Özel Ödül’e layık görüldüler. Ford Otomotiv adına Yönetim Kurulu Üyesi Lisa Katharine King ve TAV Havalimanları adına CFO Burcu Geriş ödüllerini teslim aldılar.

Kadınlarla Güçlendirilmiş Yönetim Kurulları Endeksi’nde sırasıyla Doğuş Otomotiv, Tat Gıda ve Tekfen Holding ilk üçte yer aldı.Doğuş Otomotiv adına Strateji Grup Başkanı Özlem Denizmen, Tat Gıda adına CEO Arzu Aslan Kesimer ve Tekfen Holding adına Yönetim Kurulu Başkanı Murat Gigin teslim aldılar.

Türkiye’de Yönetim Kurullarında Kadın 2018 Raporu

Sabancı Üniversitesi, Kurumsal Yönetim Forumu 2012 yılından beri yönetim kurulları ile ilgili verileri toplamakta ve raporlamakta. Yönetim kurulunda yer alan direktörler, profesyonel ve kontrol eden ailelerle ilişkili olarak sınıflandırılıyor. Bu sınıflandırma ile profesyonel kadınların cam tavan etkisini kırabilme olasılığının takip edilmesi amaçlanıyor.

2018 raporu, BIST şirketlerinin yönetim kurulları açısından cinsiyet eşitliği konusunda mevcut durumunu ve projenin başladığı 2012 yılından beri seyreden altı yıllık eğilimi ortaya koyuyor.

Raporda BIST’e kayıtlı 403 şirket üzerinde yapılan çalışma aktarıldı.

Öne Çıkan Bulgular

• 2018 yılında BIST’e kayıtlı şirket sayısı 403 oldu.2018 yılına yapılan pay sahipleri genel kurullarında 403 şirketin yönetim kurullarına 2768 direktör atandı. Bu direktörlerin 817’si şirketler tarafından bağımsız yönetim kurulu üyesi olarak beyan edildi. Bağımsızların oranı son yıllardan farklılık göstermeyerek yaklaşık olarak yasaların öngördüğü oran olan %30’da kaldı.

• Tüm BIST şirketleri içinde 159 şirket, BIST-100 içinde 34 şirket hala tamamı erkeklerden oluşan kurullar tarafından yönetiliyor. 2012-2018 yılları arasında yönetim kurullarında en az bir kadın üyesi olan şirketlerin oranında yavaş ama olumlu bir değişim gerçekleşti, 2018 yılında yönetim kurularının tamamı erkek olan şirketlerin oranı ilk defa yüzde 40’ın altına düştü.

• 2017’de BIST yönetim kurullarına 421 kadın üye seçildi. 2018 yılında BIST yönetim kurullarına seçilen 421 kadın üyeden 222’si (%53) icracı olmayan ancak bağımsız olmayan üye, 131’i (%31) bağımsız üye ve sadece 68’i (%16) icracı üye oldu.

• 2018 yılında BIST Yönetim Kurullarında yer alan kadınların oranı %13,9’dan %15,2’ye çıkarak %9,4 oranında arttı. BIST-100 şirketlerindeki artış oranı ise %7,6 ile geriden geldi. Yine de bu artış oranları 2012’den bu yana kaydedilen en yüksek artış oranları oldu.

• Yüzde 30 Kulübü Türkiye kampanyası BIST-100 şirketlerine odaklanmış ve bağımsız üyelerin seçiminde kadınlara ağırlık verilmesini önermişti. Bu odaklanmanın sonucunda BIST-100 şirketlerinde bağımsızlar arasında kadın üye oranı %8,4’ten %16,6’ya çıkarak %98 oranında arttı. Bu artış tüm BİST şirketleri için %32,2 oldu.

• 2012’den itibaren kadın üyeler arasında şirketin hâkim pay sahibi ailelerin üyeleri giderek azalırken profesyonel kadın oranı arttı. 2018’de 421 kadının %45,6’sı hâkim pay sahibi ailelerin üyeleri arasından seçildi. Cam tavanı kırarak yönetim kurullarına seçilen 230 kadın BIST şirketleri yönetim kurulu üyeliklerinin sadece %8,3’ünü oluşturdu. Bu oran 2012’deki %5,1 oranına kıyasla %63 artışa karşılık gelmekte.

• SPK’nın önerdiği minimum kadın üye oranı olan %25’i yakalayan 105 şirket tüm şirketlerin sadece %26’sı.

• En az 3 kadın üyesi olan 42 şirket tüm şirketlerin sadece %10,4’ünü oluşturdu. 361 şirket henüz toplumsal cinsiyet çeşitliliğinin etkin fayda sağlayacağı bu eşiği aşabilmiş değil.

• Sonuç olarak kadın üye oranlarındaki artış başlangıç oranı çok düşük olduğu için tatmin edici değil.İcracı kadın üye oranlarındaki azalma ise altyapısal sorunlara işaret etmekte.

• BIST-100 şirketlerindeki bağımsızlar arasında kadın üye oranındaki artış hedef koymanın, odaklanmanın ve akran baskısının işe yaradığını göstermekte.