Z kuşağı iş hayatına atılıyor

Yıllardır Y kuşağının özellikleri ve bunun iş yapış şekillerini ne ölçüde değiştirdiği tartışılırken iş dünyası şimdi de Z kuşağı temsilcileriyle karşı karşıya. Microsoft’un bir araştırmasına göre 2025 yılı itibariyle global işgücünün yüzde 75’i 35 yaş altı çalışanlardan oluşacak. Online istatistik portalı Statista’nın verilerine göre ise 2020 itibariyle global işgücünün yüzde 6’sını baby boomer’lar (54-72 yaş), yüzde 35’ini x kuşağı (38-52 yaş), yüzde 35’ini millennial da denilen Y kuşağı (24-38 yaş) ve yüzde 24’ünü Z kuşağı oluşturacak. Z kuşağı, bir kısım nüfus bilimciye göre 1995’ten itibaren doğanları kapsıyor. Ancak, bu kuşağın 2000 yılından itibaren başladığını kabul eden araştırmacıların sayısı da hiç az değil. Yani, bugün en yaşlı Z kuşağı temsilcisi 18 ila 23 yaş arasında bulunuyor.

GERÇEKÇİLER
Danışmanlık firması EY’nin Next-gen workforce: secret weapon or biggest challenge? (Gelecek kuşak işgücü: Gizli bir silah mı, en büyük imtihan mı?) raporu Y kuşağı ile Z kuşağı arasındaki farkları ortaya koyuyor. Rapora göre Y kuşağını yetiştiren baby boomer’lar hayattaki tehlikelere karşı her zaman aşırı korumacı davrandılar ve onlara ne kadar özel ve yüksek potansiyelli olduklarını aşıladılar. Bunun yanında, Y kuşağı kendinden önce gelen X kuşağına göre ekonomisi daha stabil bir dünyada büyüdü. Bunun sonucunda bazılarına göre yüksek hedefleri olan, bazılarına göre de gerçekçi olmayan hedefleri olan bir jenerasyon ortaya çıktı. Ancak şu bir gerçek ki, özellikle Y kuşağının daha ileri yaştaki temsilcileri iş dünyasında işverenlerden büyük beklentileri olan çalışanlar oldu ve onların talepleriyle birlikte ofisler daha esnek ve açık işyerlerine dönüştü.

Öte yandan, rapora göre Y kuşağının genç yaştaki temsilcilerinin ve Z kuşağının daha gerçekçi beklentileri ve hedefleri bulunuyor. Bundaki en büyük etkenlerden biri bu neslin ve onları yetiştiren ailelerinin 2008-2009’da yaşanan global ekonomik krizle ve etkileriyle doğrudan karşı karşıya kalmış olmaları. Ayrıca Z kuşağı, dijital teknolojilerin artık bir yaşam tarzı olduğu günümüzden başka bir dönem bilmiyor. Sosyal iletişimi tamamen değiştiren dijital teknolojilerle dolu bu dünyaya doğan Z kuşağı, kendinden önceki kuşaklara göre farklı yetkinliklere, değerlere, yaşam hedeflerine ve taleplere sahip. İstedikleri bilgiye internet üzerinden istedikleri anda ulaşabilen Z kuşağı, bu nedenle daha çok ‘kendin yap’ mantığında. Ayrıca, kendi yaşlarına yakın gençlerin çok başarılı teknoloji şirketleri kurmayı başarmaları onların iş hayatına bakış açılarını da etkiliyor. Z kuşağı, iş hayatında kendilerinden daha tecrübeli olanların tavsiyelerini Y kuşağı kadar önemsemiyor.

FARKLARLA GELİYOR
Peki, Z kuşağının karakter özellikleri neler ve bu kuşak iş hayatını nasıl etkileyecek? Universum Orta Doğu Direktörü ve Dinamo Danışmanlık Kurucu Ortağı Evrim Kuran, davranış kalıplarını ortaya koymak için henüz erken olduğunu düşünüyor. Ancak Kuran, hem kuşak teorisinin öngörülerine hem de kuşağın güncel davranış kalıplarına bakarak daha yaratıcı, daha sahici ve daha uyumlu bir dönemin başladığını düşünüyor. Kuran şöyle devam ediyor, “Z kuşağı yaşam tarzı ve hayatı ele alış biçimi ile belirgin farklılıklarla geliyor. Tüketimde, iletişimde, yaşamsal beklentilerde daha sade, daha sakin, daha net bir kuşak bekliyorum. Z Kuşağının ergin bireyler haline geleceği yakın gelecekte, sadeleşme, sürdürülebilirlik, girişimcilik ve sivil toplum inisiyatiflerinin değer kazanacağını, doğa dostu ürünler, barışçıl bir dil ve yaratıcı zekânın her zamankinden daha kıymetli olacağını düşünüyorum.”

TÜKETİCİ DEĞİL TÜRETİCİ
Evrim Kuran’a göre Z Kuşağı, Y Kuşağı’nın araladığı kapılardan girecek olan şanslı bir kuşak. Bu iki kuşağın ortak özellikleri dev bir küresel köyün dijital vatandaşları olmaları. Ancak Kuran, Z kuşağının hayatı ele alış biçimi ve yaşam tarzıyla belirgin farklılıkları olduğunu düşünüyor. Z jenerasyonu henüz yetişkin değil diyen Kuran, “Kendi içeriklerini yaratma fırsatı isteyen ve bu sebeple artık sunduklarımızın tüketicisi değil türeticisi olmayı talep eden yepyeni bir kuşak yetişiyor” diye belirtiyor. Bu noktada Kuran, Y Kuşağı döneminin ‘tüketici merkezliliği’nden sonra şimdi Z Kuşağı ile ‘bağlam merkezli’ dönemin başladığını söylüyor. Bu durum müdürleri, öğretmenleri, fikir liderlerini, markaları, şirketleri sahnedeki bilge kişilik olmak yerine kolaylaştırıcı bir rehber olmaya zorlayacak. Yani, eğitimden tüketime, üretimden iletişime her süreçte hegemonyanın ezberleri bozulacak ve fark yaratmak değil de birlikte değer yaratmaya odaklanılacak. Evrim Kuran, Z kuşağının eğlenceli bir ortam ve zorlayıcı olmayan çalışma sistemleri beklediğini, bu nedenle süreçlerin oyunlaştırılmasına da çok önem verdiklerini aktarıyor.

FİKİRLERİ DİNLENİLSİN
İnsan kaynakları firması Randstad’ın 2016 yılında 4 bin Y ve Z kuşağı temsilcisinin katılımıyla yaptığı araştırma bu gençlerin işyerinde iletişim ve işbirliğine çok önem verdiğini ortaya koyuyor. Araştırmaya göre katılımcıların yüzde 39’u çalışma arkadaşlarıyla yüz yüze iletişim kurmayı daha çok tercih ettiğini aktarıyor. Ne tip bir çalışma arkadaşı istediklerine ilişkin soruya ise gençlerin yüzde 31’i en az kendileri kadar sıkı çalışan bir iş arkadaşı tercih ettiğini belirtiyor. Katılımcıların yöneticilerinde olmasını istedikleri en önemli özellik ise kendi fikirlerini dinleyen ve değer veren bir insan olması. Raporda öne çıkan bir diğer konu da artık yıllık geri bildirimlerin yavaş yavaş miadını doldurması. Katılımcıların yüzde 46’sı yılda bir kere yerine sık sık ve sürekli konuşarak geri bildiğim almayı yeğliyor. Y ve Z kuşaklarının en çok çalışmak istedikleri sektör ise yüzde 45 ile teknoloji. Bunu yüzde 17 ile eğitim, yüzde 15 ile kültür, sanat ve medya sektörü takip ediyor.

Y VE Z KUŞAĞINA İLİŞKİN İSTATİSTİKLER
Ranstad raporunda öne çıkan diğer veriler şu şekilde:

- Z kuşağının yüzde 37’si Y kuşağının ise yüzde 32’si kendi kurdukları bir şirkette yönetici olmayı arzu ediyor.

- Z ve Y kuşağının yüzde 19’u bir işyerinde en çok bekledikleri faydanın esneklik olduğunu belirtiyor.

- Z kuşağının yüzde 37’si Y kuşağının ise yüzde 39’u farklı bakış açılarına çok önem veriyor.