Yurtdışında staj yapmanın yolları

Firmalar iş başvurularını incelerken eskisi gibi sadece not ortalamalarına bakmıyor. Artık, bir CV’yi farklı kılan pek çok nokta var. Bunların en önemlilerinden biri yurtdışında staj deneyimi. Yabancı bir ülkede staj yapmak, kişilerin kendilerini geliştirmelerine, çevre edinmelerine, farklı çözümler öğrenmelerine ve gittikleri ülkelerin pazarını öğrenmelerini sağlıyor. Yurtdışında staj yapmak isteyen öğrenciler veya yeni mezunlar için farklı kurumların farklı programları bulunuyor.

Bugün 126 ülkede faaliyette olan AIESEC bunlardan biri. Türkiye’ye 1954’den beri faaliyette. Kâr amacı gütmeden gönüllük esasına dayalı olarak çalışıyor. AIESEC Türkiye Gençlik Tarafı Pazarlama ve Müşteri Tecrübesi Koordinatörü Ezgi Doğan, kurumun öğrencilere ve mezunlara yurtdışında üç farklı alanda deneyim hizmeti sunduğunu belirtiyor. ‘Global Talent’, ‘Global Entrepreneur’ ve ‘Global Volunteer’. Global Talent, pazarlama, finans, mühendislik, eğitim gibi hemen her alanda profesyonel staj fırsatları veriyor. Staj süresi 2-12 ay sürebiliyor. Global Entrepreneur, girişimci olmak isteyenlere ve girişimci şirketlerde çalışmayı merak edenlere yönelik bir program. Bu programa katılan öğrenciler veya mezunlar, 6-8 haftalık süreçte yurtdışında start-up’larda çalışma imkanı buluyorlar. Gençlerin yurtdışındaki startup’ların işleyişini görmeleri ve girişimcilik özelliklerini geliştirmeleri amaçlanıyor. ‘Global Volunteer’ programında ise öğrenciler, gönüllü olarak 6-8 hafta süren sosyal sorumluluk projelerine katılabiliyorlar. Geçen yıl, AIESEC Türkiye aracılığıyla yurtdışındaki staj programlarına katılanların sayısı 1100. Bu rakamın 2016’da 1500’e ulaşması hedefleniyor.

İNGİLİZCE ŞART
Bu programlara katılabilmek öncelikle en az 18, en fazla 30 yaşında olmalı ve İngilizce seviyesi kendini rahatça ifade edebilecek düzeyde olmalı. Global Talent programı dâhilinde bir staja kabul edilenler, gittikleri programa ve ülkenin ekonomik koşullarına bağlı olarak belli bir maaş alıyorlar. Global Volunteer ve Gloval Entrepreneur programları dâhilindeki projelerde ise maaş ödenmiyor ancak çoğunlukla kalacak yer karşılanıyor.

AIESEC Pazarlama Koordinatörü Çağla Akbaş, Global Volunteer Programı ile Mısır’a, Global Entrepreneur ile de Hindistan’a giderek programı birebir deneyimlemiş. Tecrübelerini aktaran Akbaş, aileden ve arkadaşlardan ayrılarak tamamen farklı bir ortama girildiğini, bu süreçte insanın hayatta ne yapmak istediğini daha net görebildiğini söylüyor. Hindistan’da bir start-up’ta çalışan Akbaş, şu an Türkiye’de kendi girişimci firmasının kurmanın planlarını yapıyor.

KARŞILIKLI DEĞİŞİM
Kâr amacı gütmeyen bağımsız bir uluslararası öğrenci değişim organizasyonu olan IAESTE (the International Association for the Exchange of Students for Technical Experience) 1948’de kurulmuş. İTÜ’nün girişimleriyle başladığı için IAESTE Türkiye Merkezi İTÜ Rektörlüğü’ne bağlı bulunuyor. Program, fen bilimleri, mühendislik ve mimarlık fakültelerinde öğrenim gören öğrencilerin zorunlu stajlarını yapmalarını sağlıyor. Stajlar genellikle yaz döneminde başlıyor ve bazı stajlar 3-6 ay sürebiliyor. Ancak, firmaların arayışına göre 1 yıla yakın staj yapanlar da var. Uygun yer veya aday olması durumunda, yazın başvurup sonbahar veya kış aylarında staja giden öğrenciler de oluyor. Öğrenciler, stajyer oldukları süre boyunca firmalardan asgari geçim düzeyini karşılayacak, konaklama ve yeme-içme masraflarına katkıda bulunacak maddi yardım alıyorlar. Gidilen ülkeye göre bu aralıklar değişebiliyor. Ancak, genellikle staj yapılan ülkenin asgari ücretine yakın bir meblağ oluyor. Öğrencilerin gidiş-dönüş yol, konaklama, yeme-içme gibi masraflar kendilerine ait oluyor. Her ülkede konaklamalar yerel komiteler aracılığıyla takip ediliyor ve öğrencilere uygun fiyatta konaklayacakları üniversite yurdu, öğrenci evi, misafirhane gibi seçenekler sunuluyor.

IAESTE Türkiye Yöneticisi Çiler Öztunca, staj değişiminin en büyük getirisinin geleceğin mühendisleri, mimarları, teknik adamları ve yöneticileri arasında sosyal ve kültürel paylaşım ve yakınlaşma olduğunu söylüyor. Farklı ülkelerden IAESTE topluluklarında çalışan öğrenciler, sıklıkla akranları tarafından düzenlenen uluslararası organizasyonların da bir parçası oluyorlar. Dolayısıyla, IAESTE sadece teknik bir stajdan öte, uluslararası olmanın önem kazandığı günümüz iş dünyasında öğrencilere farklı bir perspektif sunuyor. Eğer öğrenci ve firma karşılıklı olarak birbirinden memnun kalırsa, öğrenci firmaya çalışan olarak da girme imkanına sahip olabiliyor.

ÖĞRENCİLERE DANIŞMANLIK
Erasmus Staj programı, Avrupa Birliği’nin Yaşam Boyu Öğrenim Program’larından biri. Katılmak için üniversite öğrencisi olma şartı olduğu gibi öğrencilerin kendi üniversitelerinin yaptığı sınavlardan geçerli not alması da şart. Öğrencilere sunulan staj yerleri İngilizce seviyesine, bölümüne göre değişiklik gösteriyor. Staj süresi öğrencinin tercihine göre 2 aydan başlayarak, 12 aya kadar devam edebiliyor. Firmalar stajyerdeki potansiyeli gördüğü takdirde çeşitli anlaşmalara varabiliyor ve buna göre vize uzatılmasına gidiyor. Endless Abroad Yurtdışı Eğitim Danışmanlığı Genel Müdürü Gökmen Özdemir, İngiltere, İspanya ve Malta gibi ülkelerde anlaşmalı olunan firmalarla bağlantısını sağladıklarını, evraklaşma ve vize sürecini kontrol ettiklerini belirtiyor. Erasmus staj programına başvuru sürecinde gerek resmi yazışmalar gerekse vize işlemleriyle öğrencilerin ilgilenme zorunluluğu süreci yavaşlatıyor. Bu süreci tamamlayan öğrenciler içinse sonrasında konaklayacak yer sıkıntısı başlıyor. Özdemir, bu süreçte öğrencilere staj yapabilecekleri çeşitli firmalar sunduklarını, danışmanların firma, firmanın bulunduğu şehir ve ülkeyle alakalı genel bilgilendirilme verdiklerini söylüyor.
Üniversitelerin Erasmus hibe desteği sağlaması adına belli dönemlerde düzenledikleri sınav takvimleri dışında staj için başvuruların spesifik tarihleri bulunmuyor. Ancak, erken davranmak öğrencinin yararına oluyor. Örneğin, Haziran’da staja başlamak isteyen bir öğrenci, rahat kontenjanlardan yararlanmak, uçak biletini indirimli almak ve gideceği ülkeyi daha kapsamlı bir biçimde tanımak adına başvurusunu bir önceki yılın sonunda yaptığında avantajlı konuma ulaşıyor. Erasmus Staj programı üniversiteler tarafından ücretsiz sağlanan bir hizmet. Öğrenci, staj yeri organizasyonu, konaklama organizasyonu, vize sürecinin yürütülmesi, resmi evrak sürecinin yönetilmesi hizmetleri isterse belirli bir danışmanlık ücret talep ediliyor.

TÜRK FİRMALARA GÖREV
Yurtdışındaki staj olanakları, yurtiçinde yabancı stajyerler için temin edilen yerlerin sayısı arttıkça çoğalıyor. Yani, yurtdışından kabul edilecek bir stajyer, aynı zamanda Türk öğrenciler için de başka ülkelerde bir staj kontenjanı anlamına geliyor. IAESTE Türkiye Ulusal Sekreteri Prof. Dr. Gülhayat Saygılı, bu nedenle bu konuda firmalara büyük iş düştüğünü belirtiyor. Bu çerçevede yapılan çalışmalar sonucu her yıl ortalama 150 öğrenci yurtdışında staj yapıyor. Aday olarak başvuru yapan öğrenci sayısı ise bunun 3-4 katı.