Türkiye’de yüksek enflasyonun görüldüğü yıllarda, şirketler çalışanların ücretlerinin değer kaybını telafi etmek amacıyla yılda iki veya daha fazla ücret artışı yapabiliyordu. Ancak enflasyonun tek haneli sayılara gerilediği 2000’li yılların ortasında bu trend, yerini performans artışı ile birlikte yapılan tek ücret artışı sistemine bıraktı. Willis Towers Watson Türkiye Ücret Araştırmaları Yöneticisi Kerem Tuzlacı, “2000’li yılların başında yaşanan bankacılık krizi sonrası görece daha stabil enflasyon ortamına geçilmesi, yılda bir kez yapılan artışlara doğru yönelmeyi beraberinde getirdi. Araştırmamıza katılan şirketlerin yüzde 94’ü de yılda bir kez ücret artışı yapıyorlar” diyor. Mercer Türkiye Yetenek ve Bilgi Çözümleri Yöneticisi Goncagül Çamur Uğurlu da “Ücret artışı yapılırken öncelikli amaç çalışanın satın alma gücünün enflasyon oranına paralel olması ve onun altında kalmamasını sağlamak. Enflasyonun çok yüksek olduğu yıllarda yılda 1 defa ücret artışı yapılması bunun için yeterli olmuyordu ve bu nedenle birçok organizasyon yılda 2-3 kez ücret artışı gerçekleştiriyordu” diyor.
KİMLER YILDA İKİ KEZ ZAM YAPIYOR
Korn Ferry Hay Group Türkiye Bilgi Hizmetleri Müdürü Ersin Yıldırım, şubat ayında güncelledikleri ücret araştırmalarına göre şirketlerin yüzde 87’sinin yılda bir kez, yüzde 13’ünün iki kez zam yaptığını söylüyor. İkinci zam genellikle temmuz-eylül aylarında yapılıyor. Hay Group’un araştırmasına göre yılda bir kez zam yapanlar yüzde 9, iki kez zam yapacak şirketler ise yüzde 9.1 zam öngörmüştü.
Yılda iki kez zam yapan sektörler ağırlıklı olarak; otomotiv ana ve yan sanayi, bankalar, hızlı tüketim malları, perakende, kimya ve tersaneler.
Ücret artışları nasıl belirleniyor?
Kerem Tuzlacı: “Araştırmalarımıza göre, şirketler yüzde 48 oranında enflasyon ve performansı birlikte değerlendirerek ücret artışı yaparken, yüzde 30’u sadece performansa dayalı artış yapıyor. Dolayısıyla ülkemizde şirketlerin yüzde 78’inin performansı dikkate alıyor.”
İŞVEREN ZAM YAPMAYA MECBUR MU?
Eğer sözleşme veya toplu iş sözleşmesiyle işveren zam yapma taahhüdünde bulunmadıysa, çalışanın ücretine zam yapmak zorunda değil.