Dünyadaki kaynaklar hızla tükeniyor. Su, oksijen, bitki örtüsü hızla azalıyor. Çevresel felaketler ya da iklim değişiklikleri yaşanıyor. Bir düşünün, 2030 yılında ihtiyaçlarımızı karşılamak için 2. gezegene ihtiyaç duyacağız.
Ülkemizde tasarrufların ekonomimiz içindeki oranı 10 yıl önce yüzde 25 iken, bugün yüzde 13’lere düşmüş durumda. Bu çok harcadığımız anlamına geliyor. Harcama olmadan ekonomi büyümez ama gelirden fazla harcamamak prensip olmalı. Büyüyen cari açığın kapanmasındaki uzun dönemli tek çözüm, biriktirmek. 2023 ekonomik hedefimiz için de tasarruf şart.
Birikimi olan bir aile düşünün. Gelecek kaygısı olmayan. Parayla mutluluk olmaz ama parasızlık evdeki huzuru kaçırır. O nedenle tasarruf ve birikim ailemiz için de önemli.
Ayrıca bir araştırmaya göre yaşam süremiz uzadı. Yaşlı nüfusun en büyük korkusu “çocuklarına yük olarak yaşamak”. Bu demek oluyor ki, kendimiz için de tasarruf ve birikim önemli.
Her çok azdan olur. O nedenle önemli olan ne kadar olduğu değil, birikimi alışkanlık haline getirmek. Ancak, finansal okuryazarlık literatüründe birikim için dünyaca kabul edilmiş oran, gelirin yüzde 10’unuyla 20’sinin birikim için ayrılması. Herkesin yanlış bildiği bir şey var, o da gelirden, harcamaları çıkardıktan sonra para kalırsa birikim yapmak. Oysa doğru olan, aylık maaşınızı, kira gelirinizi ne alıyorsanız aylık elinize para geçer geçmez önce birikim tutarını ayırmak. Kalan parayla da harcamalarımızı planlamak.
Kadınlar parayı daha iyi yönetiyor
Para biriktirme konusunda ne kadar başarılıyız?
Dünyada başarılı örnekler var ama bizim kendi topraklarımızda da harikalar yaratılıyor. Ben Türkiye’nin her yerini seminerlerim nedeniyle geziyorum. Anadolu kadınları bir cevher. Para biriktirip eşinin işini kurtaranı da var, sabah akşam demeyip çalışan ve eşini yanında çalıştırmaya başlayan girişimci kadınlar da var.
Geçen sene Ted konuşmam için Atina’ya gittim. “Give Woman Credit” hareketini başlattık. Çünkü kadınlar parayı erkeklerden daha iyi yönetiyorlar. Şöyle ki, hepimiz iki kuşak öncemize dönüp baksak, anneannelerimizin, babaannelerimizin nasıl yoktan var eden kadınlar olduğunu görürüz. Anneannemin hayatımda çok önemli bir yeri var. Para Durumu’nu kurarken de onu hedef alarak insanlara ulaştım. Anneannem anladığında herkes anlar dedim ve öyle de oldu. Bana, “Aman yavrum kenarda birikmiş paran olsun, dünyanın her hali var, kime ne olacağı bilinmez” derdi.
Ne kadarımız borçluyuz?
Türkiye’deki taşıt/konut/ihtiyaç kredisi olan kişilerin sayısı Mart 2014 itibariyle 14.684.766. Toplam 234 milyar lira bu borçlar.
Para biriktirme konusunda en çok nerede hata yapılıyor?
Para duygusal bir konu. Şaşırtıcı gelebilir ama öyle. Karakteriniz ne ise para harcama şekliniz de ona göre. Kimi insan gelecek korkusuyla hiç harcamıyor, kimi insan üç günlük dünya diyerek olmayan parasını harcıyor. Ailemizde gördüklerimizle yetişkin olduğumuzda davranıyoruz. Parayı yönetebilmenin, finansal özgürlüğün temel kuralı ‘gelirden çok harcamamak’. Eskilerin deyişiyle ayağını yorganına göre uzatmak.
Denizmen’den tasarruf etmek için öneriler
- Birikim yapmak için öncelikle bir nedeniniz olmalı yani finansal hedef ya da hedefler. Herkes için değişebilir bu hedef. Ev, araba, ev eşyası, tatil, eğitim hatta sadece finansal özgürlük de olabilir. Burada önemli olan bir amacın olması.
- Şayet birden fazla hedefiniz varsa öncelik sırası yapılmalı. Çünkü hepsi aynı anda olamaz.
- Gelirinize göre biriktireceğiniz rakamı belirleyin. Formül yüzde 50 ihtiyaçlar, yüzde 20 birikim, yüzde 30 istekler. Unutmayın, para harcarken birikir.
- Birikim otomatik olarak bir hesapta birikmeli. Söz gelimi maaşınız yatar yatmaz, otomatik olarak başka bir hesaba aktarılsın ve oradaki paraya dokunmayın. Unutun.
- Birikim hesabı da finansal hedeflere göre ayrılabilir. Uzun süre ihtiyaç olmayacaksa mesela ev peşinatı için birikim yapılıyorsa oradaki parayla yatırım yapılabilir. Uzun vadeli bir yatırım aracı seçilebilir. Tatil için biriktiriliyorsa kısa dönemli yatırıma yönlendirilebilir. Paranız durduğu yerde değer kazansın.
- En çok “Para geldiği gibi gidiyor. Nereye harcadığımı bilmiyorum” yakınmasını duyuyorum. Çünkü yazmıyoruz. 1 lira bile harcansa yazılmalı. Bu şekilde nereye, ne kadar harcandığının görülmesi ve hangi harcamalardan kısılabileceği tespit edilebilir.
- Bireysel emeklilik ile birikim yapılabilir. Üstelik devlet katkısıyla da daha fazla kazanmak mümkün. Devlet her 100 lira için 25 lira yani yüzde 25 değerinde destek veriyor. Vadeli mevduatta bile bu kadar kazanmak mümkün değilken, kaçırılmaz fırsat.
- Evinizde para avına çıkın. Faturalarınıza bakın, kullanmadığınız hizmetlere para ödüyor olabilirsiniz. İnternet, televizyon üyelikleri, abonelikler vs. Ekstrelerinizi kontrol edin. Yanlış çekilmiş tutar olabilir.
- Bütün bunları yapmak için ayda bir saatinizi ayırıp BÜTÇE toplantısı yapın. Ailece.
Nüfusun %56’sı bankacılık hizmetlerine uzak
Finansal okuryazarlık nedir?
Finansal okuryazarlık bireylerin gelirlerini, birikim ve yatırımlarını akıllıca değerlendirip, bütçelerini doğru yönetebilme yetkinliğine sahip olabilmesidir. Dünya Bankası’nın Küresel Finansal Gelişme Raporu’na göre dünyada halen yetişkin nüfusun yarısı bankacılık hizmetlerinden yararlanmıyor. Ülkemizde ise nüfusun yüzde 56’sı bankacılık hizmetlerinden uzak ve kadınların oranı erkeklerden fazla. Finansal erişime uzak olmak başlı başına bir konu ama bilgiye sahip olmamak önemli. Borç yönetimi, kredi kartlarının doğru kullanımı, kredi sicili, tasarruf konuları gibi konularda ciddi bir bilgi eksikliğimiz var. Finansal okuryazar oranı artan ülkelerin tasarruf oranı da artıyor.