İstihdam piyasasında seçim durgunluğu

2015 Haziran ayında açıklanan TÜİK verilerine göre işsizlik oranı, haziranda bir önceki aya göre 0.3 puan arttı ve yüzde 9.6 olarak ölçüldü. İşsiz sayısı 2.789.000 kişiden 2.880.000 kişiye çıktı.

15 yaş ve daha yukarı işsiz sayısı, geçen yılın verileri ile karşılaştırılınca 0.5 artış gösteriyor. Tarım dışı olarak verilen rakamlarda, 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı bir puan artarak yüzde 17.7, 15-64 yaş grubu içinse 0.4 puanlık artışla yüzde 9.7 olarak açıklandı.

Yazı bitirip sonbahara girdiğimiz bu dönemde istihdam piyasasının yaz döneminin durgunluğundan henüz çıkamadığı görülüyor. Yazın ardından gelen bayram tatili ve en önemlisi seçim atmosferi istihdam piyasasında durgunluğa sebep oluyor. İşverenler ya bu dönemi bekleyerek geçirmek istiyor ya da tedbirini almak, verimliliğini arttırmak adına işten çıkarma yapıyor. Malum kriz döneminde akla gelen ilk tedbir adam çıkarmak oluyor.

İstihdam piyasasındaki bu durgunluğun 1 Kasım seçimlerinde sonra düzelmesi bekleniyor. Adecco Türkiye İnsan Kaynakları Direktörü Akgül Can Beyhan, “2015 yaz dönemi istihdamda hem toplam iş ilanı hem de yeni iş ilanı sayılarında ciddi düşüşlerin yaşandığı bir dönem oldu. Bunun bir çok sektörde yansıması da görüldü. Daha geriye gidip yılın geneline baktığımızda ise özellikle sanayi ve inşaat sektöründe istihdamda belirgin bir gerileme görülüyor” diyor.

Bir işe alıma karşı 3-4 işten çıkarma
Diğer taraftan bu dönemde outplacement hizmeti talep eden (işten çıkarılanlara sunulan kariyer desteği) şirket sayısında da artış var. HILL Türkiye Ülke Direktörü Hazar Candan Wilson, “İşe alım az olduğu gibi aksine, işten çıkarmalar çok yoğun. Büyük şirketler toplu işten çıkarmalar yapıyor, operasyonlarını farklı yerlere taşıyor ya da çalışan sayısını azaltmaya yönelik organizasyon değişikliğine gidiyor. Bugüne kadar işten çıkarma yapma ihtiyacı duymamış bir çok Türk şirketi de aksiyona geçip kadrolarını azaltıyor. Sadece alt kadrolarda değil üst düzey yöneticilerde de işten çıkarmalara sıklıkla rastlıyoruz. Firmalar son birkaç aydır bizi işe alımdan ziyade outplacement hizmeti için arıyorlar. Her bir kişinin işe alım sürecine karşılık belki üç belki dört kişinin outplacement sürecini yürütüyoruz” diyor.

Geçen seneye göre yüzde 100 arttı
Perakende, finansal hizmetler, reel sektör gibi farklı sektörlerden firmalara outplacement hizmeti sağlayan OneWorldConsulting’in danışmanlarından Hale Beyhan, “Son dönemde bu hizmete ihtiyaç duyan firmalar tarafından çok sık aranıyoruz. Özellikle son birkaç ayda, küçülme, şirket birleşmeleri, şirketlerin genel merkezlerinde verilen kararlarla organizasyonel anlamda yeniden yapılandırılmaya gidilmesi ve bazı pozisyonların kapatılması gibi nedenlerle, bu hizmeti almak isteyen, farklı sektörlerden pek çok firmayla görüştük. Geçen seneye göre neredeyse yüzde 100’lük bir artış var. Bu artışın nedeninin sadece işten çıkartmaların artması değil, bu hizmetin sağlayacağı faydalarla ilgili farkındalığın da artması olduğunu düşünüyoruz. Görmekteyiz ki, şu anda bazı firmalar iyi performans gösterse de, verimlilik ve rekabet gücünü artırma adına organizasyonel anlamda yeniden yapılandırmaya gidebilmek de işten çıkartmalara neden olmakta” diyor.

Krize rağmen işe alım yapan sektörler: Servis, üretim, perakande, finans
En dinamik sektörler servis, perakende, üretim
Adecco Türkiye İK Direktörü Akgül Can Beyhan: Yaz dönemi, bayram tatilleri ve siyasi belirsizlik ortamı sebebiyle şirketler işe alımlarda temkinli hareket ediyorlar. Son aylarda işe alım dinamiklerinin en yüksek olduğu sektörler servis, perakende, üretim, inşaat, telekomünikasyon, lojistik, FMCG, medikal ve teknoloji sektörleri.

Yoğun işe alım yapılan pozisyonlar ise:

- Perakendede satışcılar
- Telekomünikasyonda mağaza satış personeli
- Bankacalıkta çağrı merkezi, gişe, stajyer pozisyonları
- IT ile ilgili teknik pozisyonlar
- Dijital medya / web content
- Otomotivde üretim elemanları
- Üretimdeki yardımcı mavi yaka operatörler (forklift operatörü, kaynakçı vb.)

Birçok sektör içinde önemli bir fonksiyon olan mali işler çatısı altında ise en ağırlıklı finansal kontrolör, analist, muhasebe müdürü ve finans müdürü pozisyonları için işe alımlar yapılıyor.

İşe alım az, işten çıkarma çok
HILL International Türkiye Ülke Müdürü Hazar Candan Wilson: Bankacılık, enerji, petrol ve gaz sektöründe yoğun olarak işten çıkarmalar yaşanıyor. İşe alım projeleri ise daha çok genel müdür seviyesinde. Özellikle Türkiye’de nispeten küçük operasyonları olan yabancı şirketler, üst yönetimde yeni arayışlar içindeler. Belki de önümüzdeki dönemde ülkemizde yaşanacak zorlukları görmeleri onları daha güçlü liderler ve yöneticiler arayışına itmiş olabilir. Ben de önümüzdeki günlerin ülkemiz ve ekonomimiz açısında oldukça zorlu geçeceğine inanıyorum.

Seçim sonrası bir düzelme söz konusu olabilir. En azında gerileme durabilir. Sonuçlara göre firma ve yatırımcıların kararları değişebilir. Ancak gerileme dursa bile etkilerinin 2016 boyunca hissedileceğini düşünüyorum.

Belirsizliğe rağmen satış ve iş geliştirmede işe alımlar var
OneWorldConsulting Danışmanı Hale Beyhan: Son aylarda işe alım anlamında bir durgunluk gözlemliyoruz. Bunu da son dönemde yaşadığımız siyasi ve ekonomik belirsizliklere bağlıyoruz. Bu belirsizlik ortamı, şirketlerin yatırım kararlarını bekletmelerine ya da yeniden gözden geçirmelerine neden oluyor. Bu belirsizlik ortamına rağmen, bazı firmalar büyümeye devam ediyor, özellikle satış, iş geliştirme, insan kaynakları gibi fonksiyonlar için işe alımlar yapıyorlar. Kasım ayındaki seçimler doğrultusunda aksiyon almayı bekleyen bazı firmalar işe alım süreçlerini şimdilik dondurmuş durumdalar.

Mühendislik, üretim finansta dinamizm artacak
HRM Kıdemli İK Danışmanı Zülal Çalışkan: Son aylarda Türkiye’nin içinde bulunduğu seçim ortamı, istihdamı olumsuz etkiledi. Önünü net göremeyen şirketler bazı açık pozisyonların doldurulmasını öteledi. Bir de bayram tatilleri ile yaz dönemi başlayınca, genel olarak hem ilanlarda hem de işe alımlarda hareketlilik oldukça azaldı.

Bununla beraber, içinde bulunduğumuz aylarda mühendislik, üretim, finans, ilaç, sağlık, bilişim teknolojileri ve perakende sektörlerinin genelinde eylül ayından itibaren dinamizmin artacağı öngörülüyor. Yılın ilk yarısında mühendislik, üretim alanında, otomotivde ve finans sektöründe geçmişe kıyasla durgunluk yaşandı. Finansta sektörünün işe alımlarında üst düzey pozisyonlarda hareketlilik azalırken, başlangıç seviyesindeki alımlar her zamanki gibi devam ediyor.

İş ilanlarında değişiklik olmadı
Yenibiris.com Yönetim Kurulu Üyesi Kâmil Özörnek: Yenibiris.com’un son 6 aylık dönemde iş ilanlarının oranlarında bu yıl bir değişiklik olmadı. Bu dönemde eleman arayışı aynı şekilde devam ediyor. Eleman arayışı artan (yüzde 10-20) sektörler arasında bilişim, çağrı merkezi, restoran-yemek, telekomünikasyon ve hızlı tüketim sayılabilir. Azalanlar ise turizm-otelcilik (azalsa da en çok eleman aranan 1. sektör), tekstil, yapı-inşaat (yine de en fazla iş ilanı verilen ilk 5 sektör arasında) medya ve otomotiv.

Bu dönemde en çok iş ilanı verilen ilk 5 sektör: Turizm-otelcilik, eğitim, üretim, perakende ve yapı-inşaat.

Bu dönemde en çok iş ilanı verilen ilk 5 iş alanı: Satış-pazarlama, eğitim-öğretim, müşteri ilişkileri/CRM, mali işler ve yiyecek-içecek hizmetleri.

Yaz hareketliydi eylülde yavaşlama var
Manpower Türkiye Genel Müdürü Reha Hatipoğlu: Biz bu sene normalden farklı bir trend gözlemledik. Oldukça hareketli geçen bir yaz döneminin ardından, yavaşlayan bir eylül istihdam talebi ile karşı karşıyayız. Sanırım işveren ve yatırımcılarda koalisyon kurulacağına yönelik bir beklenti vardı ve erken seçim kararının alınması ile istihdam piyasaları yavaşladı.

İstihdama genel bakış araştırmamızın 2015 yılı 4. çeyrek raporuna göre, işverenler işe alımlarda yavaşlama beklemekle birlikte hâlâ iyimserliklerini koruyorlar. Rapora göre ülkedeki tüm bölge ve sektörlerdeki işverenler son çeyrekte işe alım planlasa da istihdam öngörüleri geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 4 güç kaybediyor.

İkinci yarıyılda işsizlik artacak
Özellikle zor geçeceği düşünülen 2016 yılının ikinci çeyreğinde outplacement hizmeti talep edecek birçok firma olacağını öngördüklerini söyleyen HRM Kıdemli İK Danışmanı Zülal Çalışkan, “Çünkü uzun yıllardır olmadığı kadar durgun seyreden iş dünyasının bu süreci çok fazla zedelenmeden geçirmek için önlemler aldığı günlerdeyiz. Küçülme ve satınalma/birleşmeler devam edecek, bu durum da ikinci yarıyılda yaşanacak olan işsizliğin artmasına neden olacak” diyor.

Durgunluğa rağmen işe alım yapmaya devam eden sektörler de var. İnsan kaynakları uzmanlarına istihdam piyasasının durumunu ve işe alım açısından şu dönemde hareketli olan sektörleri de sorduk.