Artık birçok işveren ihale dokümanlarında, tedarikçilerine çevresel ve sürdürülebilirlik soruları sormaktadır. Çoğu işletme, çevrenin sadece yasal uyum konusu değil, bir yönetim konusu olduğunu kabullenirken; bunu bir yük olarak gören işletmeler, iş sağlığı ve güvenliği ekiplerinin görevlerine
çevre yönetimini de ekleyerek durumu zorlaştırmaktadır.
Kuruluşlara ve özellikle KOBİ’lere yardımcı olan, İngiliz Standartları Enstitüsü’nün geliştirdiği ve BS 8555:2016 olarak adlandırılan beş aşamalı çevre yönetim sistemi rehberi ile ISO 14001’i uygulama yolu belirlenmiştir.
1 - Liderlik, bağlam ve taahhüt
Çevre yönetim sisteminin merkezi olan bu aşama, üst yönetimin etkin bir çevre yönetim sistemine ilişkin tüm operasyonel faaliyetlere aktif olarak dahil olmalarına, taahhütlerini göstermelerine odaklanır. Bu aşamada, çalışanları destekleyerek ve sürece dahil ederek, çevre yönetim sisteminin önemini vurgulamak ve farkındalığı arttırmak önemlidir. Aynı zamanda, kurumun faaliyetlerine bağlı olarak; enerji, atık, su ve diğer hammadde kullanımı gibi verilerin de belirlenmesi gerekir.
2 - Uyumun sağlanması
İkinci aşamada, uygulanabilir olan tüm uyum yükümlülükleri belirlenir. ISO 14001:2015, uyum yükümlülüklerini “bir kuruluşun uymak zorunda olduğu yasal ve/veya diğer gereklilikler ve uymayı tercih ettiği gereklilikler” olarak tanımlar. Bu yükümlülükler; zorunlu koşullardan, yönetmelik ve düzenlemelerden, standartlardan, sözleşmelerden veya sivil toplum örgütleriyle yapılan anlaşmalardan kaynaklanabilir. Bu kaynaklar belirlendikten sonra kurumların, zorunlu ve/veya gönüllü olarak uyum yükümlülüklerini değerlendirmesi ve yönetmesi gerekir.
3 – Çevre yönetim sisteminizi planlayın ve geliştirin
Üçüncü aşamada, önemli risk ve fırsatlar tanımlanarak özellikle çevresel unsurlar, hedefler ve kriterler belirlenir. Çevresel performansı izlemek, ölçmek, analiz etmek ve değerlendirmek için kurumun bir sistem kurması gerekir. Bu sistem, sürdürülebilir bir gelişimin, yapısal bir şekilde gösterilebileceği anlamına gelir. Bu aşamada, nihai çevre politikasına uygun olarak görev ve sorumluluklar tanımlanır.
4 – Çevre yönetim sisteminin uygulanması
Dördüncü aşamada, tedarikçileri ve müşterileri de içeren, tedarik zincirindeki farklı kurumların aktiviteleri ve operasyonel kontroller tanımlanır, ilgili prosedürler yazılır. Kurumun faaliyetlerine, kurum kültürüne ve işin sürekliliğine bağlı olarak, iş sağlığı ve güvenliği yönetimi ile de entegre edilerek, acil durum ve müdahale planları hazırlanır. Tüm çalışanların ve dış kaynakların farkındalığını arttırmak amacıyla, çevresel konuların kime, ne zaman ve neden iletileceğini bilinmesi önemlidir. Belgelendirilmiş tüm bilgiler, doküman kontrol sistemiyle yönetilmeli, saklanmalı ve tekrar düzenlenebilir olmalıdır.
5 - Kontrol ve güncelleme
Beşinci aşama, yönetim döngüsünün kontrolünü kapsar. Sistemin nasıl çalıştığının ve uygunsuzlukların nasıl düzeltilebileceğinin değerlendirebilmesi için iç denetim programları hazırlanır. Bu aşamada, sistemin performansını görmek ve ihtiyaç duyulan değişiklikleri belirlemek için yönetim gözden geçirmesi yapılır.
Beş aşamanın da tamamlanmasıyla birlikte, kurum ISO 14001:2015 ile uyumlu bir sisteme sahiptir ve sertifikasyon değerlendirmesi için hazırdır. Eğer kurumunuzun yapısal bir yönetim sistemine sahip olmasını, ancak bunun zor bir iş olduğunu düşünüyorsanız, bu beş aşamalı yaklaşımı değerlendirebilirsiniz.
İçerik Doğa HSE Group katkılarıyla hazırlanmıştır.