Türkiye’de geçen yıl sadece 13 bin kişiyi işe yerleştiren özel istihdam büroları, geçen hafta çıkan ‘geçici iş’e olanak tanıyan yasadan sonra işsizliğin yüzde 2 azalmasını bekliyorlar. Bu da 600 bin kişinin iş bulması veya kayıt altına alınması anlamına geliyor. Fakat bu rakamlara çok da hızlı erişilmeyecek gibi görünüyor, zira adaylar, ‘geçici işe’ mesafeli bakıyor.
Haberin Devamı
Türkiye’de şu anda İŞKUR’a kayıtlı faaliyet gösteren 452 özel istihdam bürosu (ÖİB)var. 2015’te ÖİB’ler aracılığıyla işe yerleştirilen personel sayısı ise sadece 13 bin 702. Bu bürolar bugüne kadar sadece işe yerleştirme yapıyor, yerleştirdikleri kişinin pozisyonuna göre de yerleştirdikleri şirketten bir yüzde alıyorlardı. Adaylardan ise hiç bir şekilde ücret talep edilmiyor.
Pek çok ülkede özel istihdam bürolarının işlerinin yüzde 50’den fazlasını “geçici iş”lere yerleştirmeler oluşturuyor. Fakat Türkiye’de İş Kanunu geçici işlere izin vermiyordu, Türkiye’de özel istihdam büroları da son 10 yıldır geçici iş ilişkisine olanak tanıyan yasanın çıkmasını bekliyorlardı. Yasa, bu ay meclisten çıktı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da onayından sonra 20 Mayıs’ta Resmi Gazete’de yayımlandı. Geçici iş ilişkisi lisansı almak isteyen özel istihdam büroları İŞKUR’a giderek, bu işi yapmak için onay alacaklar. Onay için 2 yıl boyunca sorunsuz bir şekilde faaliyet göstermiş olmak ve 200 asgari ücreti teminat göstermek yeterli.
Peki şimdi yasa ile neler değişecek? Öncelikle özel istihdam büroları yine daimi çalışanlar bulmaya ve işe yerleştirdikleri kişiler üzerinden şirketlerden bir yüzde almaya devam edecekler. Ama bu görevlerinin yanı sıra çalışanı kendi kadrosuna alıp, farklı şirketlerde geçici olarak da çalıştırabilecekler. Çalışan, özel istihdam bürosununun bordrosunda olacak, ücreti, tüm hakları özel istihdam bürosu tarafından karşılanacak. Geçiçi iş ilişkisi, ev hizmetleri gibi bazı işler hariç, maksimum 8 aya kadar kurulabilecek. Geçici iş ilişkisi ile özellikle yeni mezun ve kadın istihdamının arttırılması, kayıtdışı çalışmanın kayıt altına alınması amaçlanıyor.
600 bin kişiye iş Türkiye’nin en büyük istihdam bürosu Adecco Türkiye’nin İcra Kurulu Başkanı/Ortadoğu & Kuzey Afrika Bölge Direktörü Tibet Eğrioğlu, geçici iş ilişkisine geçen ülkelerde işsizliğin yüzde 2 aşağı çekildiğini söylüyor, ki bu da Türkiye’de 600 bin çalışanın iş bulması veya kayıt altına alınması anlamına geliyor. Eğrioğlu, ilk etapta büyük bir artış beklemediklerini önce yasanın pratikte nasıl işleyeceğine bakacaklarını söylüyor. Eğrioğlu, “Bu yasa bizim şirketimizin hayatını değiştirecek bir yasa değil” diyor. Hali hazırda 15 şubesi ve 150 çalışanı olan Adecco Türkiye, ilk etapta sanayinin yoğun olduğu yerlerde şubeler açacak. Geçici iş ilişkisine en çok ihtiyaç duyan sektörler tarım, turizm ve inşaat. Fakat Eğrioğlu, bu sektörlerin aynı zamanda en çok kayıtdışı çalıştıran sektörler olmasına da dikkat çekiyor ve “İş yapabileceğimiz tarzda firmalar karşımıza çıktığında onlarla iş yapabiliriz. Adecco Türkiye olarak IT, enerji, parekende, hızlı tüketim, telekomünikasyon, finans gibi alanlardan, ofis destek personellerine ve özellikle endüstriyel alanda ihtiyaç duyulacak destek ekiplerine kadar tüm sektörlerde hizmet vermeyi amaçlıyoruz” diyor.
39 ülkede yılda ortalama 600 binin üzerinde işe yerleştirme yapan Randstad’ın Türkiye Şube Direktörü Sinan Pekşen, “Yerleştirme sayılarımızda önemli artış öngörüyoruz. Kayıt dışı istihdamın önlenmesi, dönemsel çalışan iş gücünün yasal haklarının garanti altına alınması ve özellikle genç nüfusun iş hayatına geçişinin kolaylaştırılması ve hızlandırılması gibi çok hayati çıktıları olan bu değişiklik özü itibariyle çok önemli bir kilometre taşıdır” diyor.
Zaman alacak Manpower Genel Müdürü Reha Hatipoğlu ise bu yasanın en çok yeni mezunlara ve kadınlara avantaj sağladığını söylüyor: “Fakat herşey bir günde değişmeyecek, bu bir süreç. Adaylardan da başlayarak yayılacak. Kimse dönemsel çalışmak istemiyor. 2 yıldır işsiz bir adaya, ‘gel, burada başla’ deyince, ‘dönemsel ama’ diyorlar. Bu mental değişim de gerektiriyor, bu da zaman alacak. Müşteriler esas 2018’de reaksiyon göstereceklerdir yasaya.”
Yeni yasa ile işe alımlar için özel bir ekip oluşturacaklarını söyleyen PageGroup Türkiye Genel Müdürü Hugo Campo, “Türkiye’de iş çevreleri geçici kontratlı çalışma sistemine mesafeli yaklaşsa da, gün geçtikçe bu yeni trendin rüzgarına kapılacaklardır” diyor.
ÖİB SAYISI ARTMAZ HRM Danışmanlık Projeler Koordinatörü Elif Ejdar Özel: “Geçici iş ilişkisi kurma yetkisi almak isteyen ÖİB’ler asgari ücretin 200 katı tutarında (329.400 TL) teminat mektubu vermeli. Bu tutarda teminat mektubu sağlayacak ÖİB oldukça sınırlı. O nedenle büro sayısında artış olmayacaktır.”
GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ NASIL KURULACAK? Geçici iş ilişkisi bazı sektörlerde uygulanamayacak, bazı durumlarda da 8 aylık süre geçilebilecek. Kanunda geçici iş ilişkisinin hangi hallerde ve sürelerde uygulanacağı şu şekilde yazıyor: - Geçici iş ilişkisi kamu kurum ve kuruluşları, aynı zamanda yeraltı madencilik sektörlerinde uygulanmayacak. - İş sözleşmesi devam eden işçinin hamilelik, askerlik, yıllık izin, hastalık gibi iş sözleşmesinin askıya alınması hallerinde iş görme edimini yerine getirememesi nedeniyle, işin devamının ve işverenin ihtiyacının karşılanması amacıyla bu hallerin devamı süresince uygulanacak. - Mevsimlik tarım işlerinde veya temizlik işleri, hasta, yaşlı ve çocuk bakım gibi ev hizmetlerinde süre sınırı yok. - İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak kısa süreli belirli işlerin yapılması amacıyla gördürülen işlerde, işyerinde iş güvenliği açısından ortaya çıkan acil işlerin yürütülmesi hallerinde veya üretimi önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması halinde, işletmenin ortalama mal ve hizmet üretim kapasitesinin geçici iş ilişkisi kurulmasını gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen şekilde artması halinde en fazla dört ay süreyle, süre sınırı olmayanlar haricinde toplam 8 ayı geçmemek üzere en fazla iki defa yenilenecek şekilde geçici iş ilişkisi her sektörde işgücü ihtiyaçları paralelinde kurulabilir.
Haberin Devamı
YASA ÇALIŞANI NASIL KORUYOR? - Toplu işçi çıkarılan işyerlerinde sekiz ay süresince geçici iş ilişkisi kurulamaz. - Geçici işçi çalıştıran işveren, grev ve lokavtın uygulanması sırasında geçici iş ilişkisi kuramaz. - Geçici iş ilişkisi ile çalıştırılan işçi sayısı, işyerinde çalıştırılan işçi sayısının dörtte birini geçemez. - Geçici işçi çalıştıran işveren, iş sözleşmesi feshedilen işçisini fesih tarihinden itibaren altı ay geçmeden geçici iş ilişkisi kapsamında çalıştıramaz. - Geçici iş ilişkisi dahilinde çalışan işçi, diğer işçilerle eşit haklarda çalışmalıdır.
HER YIL 60 MİLYONU İŞE YERLEŞTİRİYORLAR Dünya genelinde her yıl 260 bin özel istihdam bürosu ve bu özel istihdam bürolarında görev alan 1.6 milyon personel, 40.2 milyonu dönemsel projeler aracılığı ile olmak üzere, 60.9 milyon insanı iş piyasası ile tanıştırıyor. Geçici işler ile her ülkede işsizlik oranı yüzde 2 aşağı çekiliyor. Adecco Türkiye İcra Kurulu Başkanı Tibet Eğrioğlu, “Yaratılan bu yeni istihdamın yüzde 80’i daimi işlerin yerini alarak değil, bunlara ek olarak ortaya çıkmıştır. İş tecrübesi, mesleki gelişim ve mesleki çevreyi tanıma konusunda destek ve sürekli istihdama geçişte merdivenin ilk basamağı olacaktır. Dönemsel işçilerin yüzde 41’i ilk görevlerini takip eden birinci yıl içerisinde daha uzun dönemli bir iş buluyorlar” diyor.