Sürekli gündemde olan "kayyum"un sözlük anlamı nedir? Bir yönetim merci olduğu anlaşılan kayyumun görev ve yetkileri nedir?
Belli bir malın yönetilmesi veya belli bir işin yapılması için görevlendirilen kimselere kayyum denir. Kayyum da vasi gibi vesayet organlarından birisidir. Ancak vasi vesayet altındaki kimsenin hem kendisini gözetlemek, hem de mal varlığını yönetmek ve hukuki işlemlerde onu temsil etmek üzere atandığı halde, kayyum sadece belirli işleri görmek veya mal varlığını yönetmek için görevlendirilir.
Usülsüzlük yapılan özel kurumlara, şirketlere, devletin el koyduktan sonra atadığı yöneticiye kayyum denir. Kayyum'un görevi şirket ya da kuruluşu yönetmek, suç unsuru mahkeme kararı ile sabit olana kadar ya da suçlamalardan sözkonusu şirket ya da kuruluş aklanana kadar kurum ya da şirketi idare etmektir. Bu kapsamda her türlü kararı alarak uygulamak, yeni yönetim belirlemek, suçklamalara konu olan faaliyetler varsa bunları sonlandırmaktır.
Kayyumun Görev ve Yetkileri
Kayyumun görev ve yetkileri mahkeme tarafından belirlenir. Kayyumun görevi her halde geçici olduğundan, süresi, yetkileri, ücreti kararda açıkça belirtilir. Unutulmaması gereken nokta, kayyumun atanmasına yol açan durumlarla sınırlı yetkili olduğudur. Eğer kayyum atanması belli bir işin görülmesi için istenirse, yetki, görev ve süre de bu işe göre belirlenir. Eğer organ yokluğu nedeniyle atanırsa, kayyumun görevi bu organın seçimini sağlamak olmalıdır. Yoksa kayyum organın yerine geçecek şekilde atanamaz.
Örneğin, yönetim kurulu, genel kurul toplantıya çağrılamadığı için seçilemiyorsa, kayyum genel kurulu toplamak ve yönetim kurulu seçimini gerçekleştirmek üzere yetkilendirilir. Yoksa kayyum yönetim kurulu yerine geçemez. Eğer kayyum genel kurulun toplanmasını da sağlayamazsa bu durum zaten TTK m. 435 çerçevesinde bir fesih nedenidir ve kayyumun görevi de yukarıda belirtildiği gibi bu çerçevede belirlenir.
3 ÇEŞİT KAYYUM ATAMASI VARDIR
Temsil Kayyımlığı: Vesayet makamı bazı sebeplerden veya kanunda belirtilen hallerde, bir ilgilinin isteği üzerine veya resen kayyım atar.
Yönetim Kayyımlığı: Vesayet makamı, yönetimi kimseye ait olmayan yerler için gereken önlemleri alır ve bazı hallerde yönetim kayyumu atar.
İstek Üzerine Kayyımlık: İsteğe bağlı kısıtlama sebeplerinden birisinin oluşması durumunda ergin kişinin isteği üzerine kayyum atanır.
KAYYUM'UN HUKUK DIŞI ANLAMLARI
Kayyum sözcüğü Arapça kökenlidir. Kayyum kelimesinin sözlük anlamı: "Belli bir malın yönetilmesi ya da belli bir işin yapılması için görevlendirilen kimse" demektir. Kayyum kelimesinin İslam'da anlamı; gökleri, yeri ve herşeyi tutan. herşeyin varlık sahibi olabilmesi için gerekeni veren. Allah'ın 99 isminden biri. Kayyum bir diğer anlamı ise "cami hademesi"dir.